Teknopatoloji Kavramı ve Yeni 2.0 Hastalıklar

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır María Prieto

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Teknopatoloji kavramı, yeni hastalıklar arasında değerlendirebileceğimiz teknolojik cihazların kötüye kullanılmasından dolayı ortaya çıkan zihinsel, fiziksel ve sosyal bozuklukların tanımlanmasında kullanılan bir kavramdır. Teknopatolojinin ortaya çıktığı bağlamı anlamaya çalışalım: BİT’in (bilgi ve iletişim teknolojileri) hayatımıza girmesiyle, günlük yaşantımız ivmeli bir şekilde hızlandı ve kolaylaştı.

Bu durumun önceden sahip olmadığımız hizmetlere kolaylıkla ulaşabilmemiz gibi olumlu etkileri olduğuna şüphe yok. Önceden bu hizmetler ya oldukça pahalı ve ulaşılması imkansızdı ya da çok vakit gerektiriyordu.

Günümüzde elimizin altında ya da cebimizde oldukça önemli cihazlar bulunduruyoruz. Bu sayede, yakın çevremizdeki insanlarla iletişim kurmaktan dünyanın en büyük ansiklopedisine erişmeye pek çok işi daha kolay yerine getiriyoruz. Ayrıca kağıt üzerinde görülmesi ya da fiziksel olarak ölçülmesi imkansız olan dünya haritalarına göz atabiliyor, harcadığımız kalorilerin kaydını tutabiliyor ve hatta su içmeyi unutmamamızı sağlayabiliyoruz.

“Teknoloji her zaman hem yararlı hem de zararlı olmuştur. Hem pek çok fayda sağlar, hem de pek çok felaketi beraberinde getirir.”

– Alan Moore

Teknopatoloji Kavramı: BİT Kullanımı Bağımlılık Haline Geldiğinde

Teknolojinin bize sunduğu hizmetleri ölçülü bir şekilde kullanamadığımızda ne olur? Teknolojiden yararlanmakla teknolojinin kölesi olmak arasındaki sınır nerededir? Neyse ki, teknoloji meselesi çoğu zaman bağımlılık haline gelmez. Diğer bir deyişle, BİT’e patolojik olarak bağımlı değilizdir fakat bu bağımlılığın belirtilerinin farkında olmalıyız.

Teknopatoloji kavramı teknolojinin kötüye kullanılmasından kaynaklı zihinsel, fiziksel ve sosyal rahatsızlıkları adlandırmak için ortaya atılmıştır.

Teknopatolojilerle Dolu Bir Dünyaya Doğru Mu Gidiyoruz?

Teknolojinin kötü bir şekilde ya da dengesiz kullanılması, kullanıcılar ve çevreleri üzerinde olumsuz etkilerini göstermeye başladı. Teknoloji bağımlılığının farkına varabilmemiz için göz önünde bulundurmamız gereken belirtiler şu şekilde:

• Kişilerin tatmin olabilmek adına diğer insanlarla daha fazla ilişki kurması gerekir.
• Günlük görevlere konsantre olunamaz, mesajlar ya da e-postalar kişiyi çok fazla böler ve sürekli insanlarla iletişim halinde kalma ihtiyacı devam eder.
• Sürekli insanlarla iletişim halinde kalmak adına alışkanlıklarda değişiklik meydana gelir. Eğer kişi diğerleriyle yeteri kadar uzun süre ya da yeteri sıklıkta iletişimde kalmazsa, yüksek derecede anksiyete ve stres hisseder.
• Kişinin düşünce süreçlerindeki bağımlı davranışlarından kaynaklı değişimler, sürekli bir düşüşle sonuçlanır. Ayrıca, insanlar belirli duyguları hissetmeyi bıraktıkları için, kişinin sevgisini göstermesinde bazı bozukluklar meydana gelebilir. Kişiler hislerini tanımlama ya da yorumlamada zorlanabilirler.
• Boş zamanda yapılan faaliyetlerin ya da zorunlulukların bırakılması. İnsanlar diğerleriyle daha fazla iletişimde kalmak için bahaneler yaratırlar.
• İletişimin süresi ve sıklığı ile ilgili kendini kandırma durumu. Önceliklendirme kavramı bir kenara atılır ve gerçek ve sanal hayat birbirine karışır.

Teknoloji Bağımlılığından Kaçınmak İçin Tavsiyeler

Eğer teknolojinin “ağına düşmüş” insanlardan olduğunuzu düşünüyorsanız, sağlıklı bir dijital hayat sürmek için bu tavsiyelerimize uymayı deneyin:

• Telefonunuzu ya da diğer teknolojik cihazlarını kullanmak için belirli bir süre belirleyin. Eğer video oyunları oynamayı seviyorsanız, oyun için harcayacağınız süreyi kısıtlayabilirsiniz. Benzer şekilde, aramalara ve mesajlara dönmek için de belirli bir zaman belirleyebilirsiniz.
• Düşüncelerinizi ve yanıtlarınızı bir mesajda toplayın. Ne ifade etmek istediğinizi düşünün ve bunu tek bir seferde özetlemeye çalışın.
• Uygulamaları kullanma sürenizi kısıtlayın. Sadece günlük olarak kullandığınız uygulamaları kurmanız daha faydalı olacaktır çünkü çok fazla uygulamanız olursa telefonunuz yavaşlar ve telefonda daha çok zaman harcarsınız.
• Teknoloji yüzünden kendinizi soyutlamaktan kaçının. Boş zamanlarınızın tadını çıkarın, sevdiklerinizle zaman geçirin.
• Diğer insanların zamanına saygı gösterin. Başkaları ile beraberken insanları aramayın ya da onlara mesaj atmayın. Ayrıca, aklınızın oraya gitmemesi için yemek yerken telefonunuzu masaya koymayın.
• Sosyal ağların ağına düşmeyin. Sizin için gerekli olan gruplara dahil olun ve her şeye tepki vermeniz gerekip gerekmediğini sorgulayın.
• Düzgünce dinlenmenize ya da uyumanıza imkan tanımayan cihazlardan kaçının. Uyurken cihazlarınızı başka bir odada bırakmayı deneyin.

Teknopatoloji Kavramı Kontrol Edilebilir

Şüphesiz ki bilgi ve iletişimden aşırı derecede etkilenmiş bir toplumda yaşıyoruz. Bu bağlamda, teknoloji hayatımızın daha önemli anlarının tadını çıkarmamızı etkilemesin diye dengeyi iyi sağlamalıyız. Bu sebepten ötürü, teknolojiyi hayatımızı olumsuz yönde etkileyen bir şey olarak değil, hayat kalitemizi artıran bir araç olarak kullanmak bizim ellerimizde.

“Asıl sorun bilgisayarların insanlar gibi düşünmeye başlamaları değil, insanların bilgisayarlar gibi düşünmeye başlamaları.”

– Sydney J. Harris