Çocuklar ve Teknoloji: Sorumlu Teknoloji Kullanımını Öğretmek

Bizler çocukken, bugünlerde sahip olduğumuz yeni teknoloji yoktu. En azından teknoloji şimdiki gibi önemli bir rol oynamıyordu. Dışarı çıkıp oynamak için can atıyorduk. Okuldan sonra tek istediğimiz, anne babamızın arkadaşlarımızla buluşup parka gitmemize izin vermesiydi. Fırıldaklar, meşeler ya da topla oynamak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Oysa bugün çocuklar ve teknoloji pek çok aileyi endişelendiren bir konu.

Ama bugün, durum değişmiş gibi görünüyor. Küçüklerin boş zamanlarını ekranlara yapışmış hâlde geçirdiklerini görüyoruz. Okuldan gelir gelmez televizyon izlemeye başlıyorlar ve daha sonra ebeveynlerinin tabletleri veya cep telefonlarıyla oynuyorlar. Çocuklarımızın teknolojiye yapışık kalmasını önlemek için neler yapabiliriz?

“Bilim ve teknolojiye kesinlikle bağımlı bir toplumda yaşıyoruz ama öte yandan hiç kimsenin bilimi ve teknolojiyi anlayamayadığı bir düzen kurmuş durumdayız. Bu apaçık bir felaket reçetesi.”

– Carl Sagan

Sürekli olarak ekranlara yapışık olmanın tehlikeleri

Bir çocuğa bir şey yaptırmakta (mesela, yemek yedirmekte) zorluk çektiğimizde hemen internete ya da televizyona başvuruyoruz. Biraz çizgi film izlemesine izin verelim ki ağlamasın. Böylece sessiz kalsın isteriz. Bazıları, hedefimize bu şekilde ulaşmanın neden kötü olduğunu sorabilir. Sorun aşırılık ve bağımlılıktadır.

Dolayısıyla, her yemek zamanında önüne bir ekran koymadığımız takdirde çocuk bir öfke nöbeti geçirecek noktaya gelebilir. Sevdiği çizgi filmleri göstermezseniz, yemek yemeyi reddedebilir. Peki, çare hastalıktan beterse ne yapabilirsiniz? İşte meselenin önemi burada yatıyor.

“Çaresi, hastalıktan beter.”

– İspanyol atasözü

Gerçek şu ki, teknolojinin bu şekilde uygunsuz kullanımı, çocukların saatlerce ekranlara bakmasına yol açabilir. Başka çocuklarla oynamak, aile üyeleriyle konuşmak, dinlenmek veya ders çalışmak gibi diğer aktivitelere daha az zaman harcayacaklardır. Bu nedenle, ilişkilerinin niteliği ve niceliği önemli ölçüde azalabilir. Tamamen izole olabilirler ve tüm sosyal desteklerini kaybedebilirler.

Aynı şey notları konusunda da yaşanır. Ev ödevine zaman ayırmadıkları için notları düşer. Son olarak, öfke nöbetlerinin gösterdiği gibi çocuğun davranışı yıkıcı ve sorunlu olabilir. Davranış bozuklukları da geliştirebilir.

“Teknoloji sadece bir araçtır. İnsanlar araçları, hayatlarını iyileştirmek için kullanır.”

– Tom Clancy

Ebeveynler değişimin anahtarıdır

Çocuklar ve teknoloji konusunda yukarıdaki tüm problemlerden kaçınmanın anahtarı elimizde – ebeveynlerin kendisi bunu başarabilir. Evde, yeni teknolojinin sorumlu kullanımını teşvik edebiliriz. Ölçülü kullanıldığında, yeni teknolojilerin mutlaka kötü bir şey olması gerekmez. Böylece, küçükleri bunları dengeli ve sağlıklı bir şekilde kullanmaya teşvik edebiliriz.

Çocuklarımızın teknolojiyi bir bilgi, öğrenme ve eğlence kaynağı olarak kullanmasını sağlamak için yapmamız gereken ilk şey, çocuklarımızın nelerden hoşlandığını bilmek. İnternette gezinmek veya birlikte video oyunları oynamak, onlarla bağlantı kurmamıza yardımcı olacaktır. Ebeveyn ve çocuğun birbirlerini tanımasını ve daha iyi iletişim kurmasını sağlayacaktır. Böyle yaparak, sevdikleri ve sevmedikleri şeyleri ilk elden tanımış oluruz.

Aynı şekilde, boş zamanlarında yapmaları için başka aktiviteler de önerebiliriz. Örneğin, özellikle heyecan duyduklarını bildiğimiz bir konu hakkında bir kitap okumalarını önerebiliriz. Bu, çocuğunuzdan genel olarak kitap okumasını istemekten daha etkili olacaktır. Eğlenmek için yeni yollar bulmak üzere onları motive etmenin iyi bir yolu. Aynı şey spor ya da ilgilendikleri başka şeyler için de geçerli.

Yeni teknoloji ile ilgili kurallar

Bütün bu bahsettiklerimizin yanında çocuklarımızın teknolojiye harcadıkları zamanı da kontrol etmemiz gerek. Çocukların günde bir saatten fazla televizyon izlememesi önerilmektedir. Video oyunları ise haftada 3 ila 4 saatten fazla oynanmamalıdır. Bu nedenle, ebeveynler olarak bu aktiviteler için bir program ayarlamalıyız, çocuklara bunları ne zaman yapıp yapamayacaklarını söylemeliyiz.

Çocuklar ve teknoloji söz konusu olduğunda içeriğin yaşlarına uygun olduğundan emin olmak önemlidir. Ayrıca böyle yaparak kendilerini ailenin geri kalanından izole etmelerini ya da yeterince uyku almaktan geri kalmalarını da önlemiş oluruz.

Son olarak, çocukları disipline etmek için pek çok yol olduğunu unutmayın. Olumlu teşvik ve ceza, pek çok yöntemi içermekte. Bu bakımdan yeni teknolojileri teşvik veya ceza amaçlı kullanmamamız daha iyidir. Aksi hâlde teknolojinin çocuklarımızın hayatında önemli bir rol kazanmasına yol açarız ve teknolojiye erişimleri olmadığı takdirde anksiyete yaşamalarına neden oluruz.