Perinatal Ölüm ve Yas Tutma: Aşamalar ve Protokoller

tarafından incelendi ve onaylandı. psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Elena García

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Sevdiğiniz birinin kaybı her zaman karmaşık bir şeydir. Peki, bu kayıp hamilelikte gerçekleştiğinde ne olur? Bugün, sizinle perinatal ölüm hakkında konuşmak istiyoruz. Bu, çoğu kişinin düşünüyor olabileceğinden daha sık gerçekleşen neredeyse görünmez konuya ışık tutmanın doğru olduğunu düşünüyoruz. Ayrıca bu konuda çok fazla yanlış bilgi de vardır.

Amerika Birleşik Devletlerinde fetal ölüm, “bir fetüsün hamileliğin herhangi bir noktasında rahmin içinde spontane bir şekilde ölmesi” olarak tanımlanmaktadır. Hamileliğin ilerleyen safhalarındaki fetal ölümler, yani ya 20, ya 28 hafta ve sonrasında gerçekleşen ölümler bazen düşük yapmak olarak adlandırılır.

En az 20 haftalık hamileliklerdeki fetal ölüm oranları, 1000 canlı doğum ve fetal ölüm başına 5.96 fetal ölüm, bebek ölüm oranlarına, 1000 canlı doğum başına 5.98 bebek ölümü, birbirine benzerdir. (Fetal ölüm oranı Ulusal Sağlık İstatistikleri Merkezi tarafından, raporlara ve bireysel olarak kaydı alınmış veri dosyalarına dayanılarak yıllık olarak yayınlanır).

Tanımlar

Dünya Sağlık Örgütü, Uluslararası Hastalıklar Sınıflandırmasının (International Classification of Diseases – ICD-10) 10. revizyonunda perinatal kaybı şu şekilde tanımlamıştır:

• Erken fetal ölüm 22 haftadan az hamileliklerde ve/veya 480 gramdan az ağırlıklarda görülen fetüs ölümlerine verilen addır. Bu, kürtaj olarak bilinir.
• Orta dönem fetal ölüm, 22 ila 28 hafta arasındaki ve/veya 480 gram ila 990 gram arasındaki ağırlıklarda görülen fetüs ölümlerine verilen addır.
• Geç dönem fetal ölüm 1020 gramdan çok ve/veya 28 hafta gebelikten uzun sürelerde görülen fetüs ölümlerine verilen addır.

Bazı yazarlar keder kavramını daha derinden işlemişlerdir. Bu kavram şunları içerir:

• Kürtaj durumları (hem gönüllü, hem gönülsüz gerçekleşenler).
• Fetüsün sağlık problemleri, veya annenin sağlığını etkilemesi durumu dolayısıyla hamileliğin istekli bir şekilde sonlandırılması.
• Çoklu hamilelik durumlarında seçerek azaltılmaya gidilmesi.
• İntrapartum veya intrauterin fetal ölüm.
• Birkaç hamileliğin ve yenidoğanın kaybı.

Hamilelik sırasında yaşanan kayıplar her zaman bu kadar önemli olmamıştır. Şimdilerde, bu konuda daha fazla bilgimiz ve hassasiyetimiz olması dolayısıyla yürürlükte olan birçok protokol vardır. Bu protokoller aileleri yas süreçlerinde desteklemeyi hedeflemektedir.

Perinatal Kayıp ve Keder İle İlgili Protokoller

Bu konuda çok fazla önemli bilgiyi bu adreste bulabilirsiniz. Ayrıca, bu protokollerin halihazırda sürdürüldüğü hastaneler de bulunmaktadır.

Geçtiğimiz birkaç yıl içerisinde Fairview Hastanesi Doğum Merkezinden bir hemşire takımı ebeveynlerin bir bebeğin kaybı ile başa çıkmalarına yardımcı olmak için perinatal ölüm programlarını yeniledi. Fairview Hastanesi Doğum Merkezinin kadrosundaki hemşirelerden biri olan lisanslı hemşire Kathy Ballantine, 2014’te hastanenin perinatal ölüm programının genişletilmesindeki çabayı yönetti. Kendisi ve diğer beş hemşire, bu programın varlığına olanak sağlayan ve perinatal ölüm sonrası verilen servislerin önemini yayan bir komite olan Doğum Merkezinde Erken Kayıp Yaşamış Aileler (F.E.E.L.) komitesinin üyeleridir.

Good Samaritan Hastanesi ebeveynlere onları kederin aşamalarında yardım edecek ve keder reaksiyonları gösterirken onları destekleyecek perinatal ölüm desteği vermektedir. Keder semptomları bazen öylesine ezici hale gelebilir ki bu reaksiyonların kayıp sonrası verilen normal tepkiler olduğunu öğrenmek rahatlatıcıdır. İnsanların yaşadıkları deneyim hakkında tekrar tekrar konuşmaya ihtiyaç duyması da son derece sık görülür. Bu destek grupları aylık periyotlarda buluşmaktadır.

Kederin birçok aşaması vardır. Bir profesyonel size şu şekillerde yardımcı olabilir:

Haberlerden Sonra

• Ebeveynlerle hassasiyet üzerine temellendirilmiş bir iletişim kurun.
• Bu haberlerin ebeveynlerde yarattığı etkiyi anlayın.
• Ebeveynlerin bu süreçte yalnız olmadıklarından emin olun.
• Ebeveynlere ellerinde olan birçok seçenek hakkında açık bir şekilde bilgi verin. Örnek vermek gerekirse, eğer bazı tıbbi testler yapıldıktan sonra bebeğin kalp atışı olmadığı tespit edilirse iki ihtimal vardır. Birincisi, durumu bekleyerek çözmektir, bu, vücudun doğal bir şekilde kalıntıların giderilmesinin tetiklemesini beklemektir. Bu süreç çocuk doğurma sürecine çok benzer. İkinci seçenek kürtajdır ve anne kendi kendine doğuma girmediğinde zorunlu hale gelir.

Doğum Sırasında

Eğer ebeveynler çocukları ile temasa geçmek konusunda herhangi bir çekince belirtmedi ise, onlara da yenidoğanlarını görmek isteyen herhangi bir ebeveyne davrandığınız gibi, doğal ve saygılı bir şekilde davranın.

Doğum Sonrasında

• Ebeveynler çocuklarını “tanırken”, olayları hassas ve bireyselleştirilmiş bir şekilde onlara açıklayın.
• Ebeveynlere ilerlemenin bir yolunu göstermek adına vefat etmiş olan bebek ile profesyonel anlamda temasa geçmeyi normal hale getirin.
• Bebeğin bir tür hatırasına sahip olma imkanını ebeveynlere sunun.
• Çocuklarını görmeyi veya onunla zaman geçirmeyi reddeden ailelerin isteklerine saygı duyun ve bu istekleri tam olarak destekleyin.
• Teklif etmeden önce bir süre bir hatıra isteyip istemediklerini değerlendirin.

21 Mart 2012’den itibaren kanunlar “ölü doğum” tanımına uyan fetal ölümlerde bir Ölü Doğum Belgesi çıkarılmasına izin vermeye başlamıştır. Kanun, bir “ölü doğum”u tahmini klinik var sayımlara göre hamileliğin yirminci haftasından sonra bir fetüsün istenmeyen biçimde rahmin içinde ölmesi olarak tanımlar.

Perinatal Ölüm – Yas Evreleri

Kişi, sevdiği birinin kaybı ile yüzleşmek zorunda kaldığında, özellikle bu bebekleri ise, kişinin özgürlüğüne saygı duymak zorundasınız. Onlara yardım etmenin en iyi yolu nasıl hissettiklerini anlamaya çalışmaktır.

Bebeklerini kaybetmiş ebeveynlerin genellikle deneyimlediği yas evreleri şunlardır:

• Önce, şok ve donukluk yaşanır. Ayrıca baş dönmesi ve fonksiyon göstermede zorluk da görülebilir – bunların hepsi bebeklerine yönelik bir özlem eşliğinde deneyimlenir.
• İkinci olarak, günlük rutinlerde düzensizlik ve oryantasyon bozukluğu görülür. Bu, onların çaresizlik ve boşluk duygularına bağlı olarak yaşanır.
• Son olarak, hayatlarını tekrar inşa etmeye ve organize etmeye başlarlar. Ek olarak, kayıplarını unutmasalar da hayatlarından tekrar keyif alabilmeye başlarlar.

Bebeklerini kaybetmek ile başa çıkmaya çalışan ebeveynleri desteklemek için ölüm sonrası kaynakları da bulunmaktadır:

• Sağlık alanının içerisinde.
• Hastaneden taburcu olurken kaynaklar hakkında verilen tavsiye ve bilgiler.
• Çiftlere ve aile bireylerine kaynaklar hakkında bilgi vermek: internet, organizasyonlar, yardımlaşma grupları ve benzeri.
• Aynı şekilde, herhangi bir yargı belirtmeden duygusal anlamda ifade etmelerini kolaylaştırın.
• Hastaneye kaldırılma sürecinde destek verin. Ayrıca, dinlemek de güçlü bir terapötik araçtır. Ek olarak, ebeveynlerin özerk bir biçimde karar verebilmesine yardım edebilmek adına onları bilgilendirin ve onlara rehberlik edin.
• Aynı şekilde, sağlık personellerini doğru şekilde eğitmek de elzemdir. Yani, onlara, onların ailelerin yaşadıkları kayba ve perinatal kederlerine dikkat etmelerini sağlayacak eğitim becerilerini, araçlarını ve tekniklerini sağlayın.

Sağlık Alanının Dışındaki Perinatal Ölüm ile Başa Çıkma Kaynakları

• Bilgi kampanyaları ve sosyal farkındalık yaratılması ve bunların geliştirilmesi.
• Karşılıklı yardım gruplarının yaratılması ve dinamikleştirilmesi: anne ve babayı, kardeşleri, nine ve dedeleri vs. spesifik olarak hedefleyen gruplar.
• Yas sürecinde destek olmak ve arkadaşlık etmek.
• Bürokratik süreçler sırasında yönlendirme.
• Yas üzerine danışma süreçleri ve terapi: aile, çift veya bireysel olmak üzere.

Kısaca, profesyonelleri ebeveynleri ve aile ortamını destekleyebilmeleri, onlarla olabilmeleri ve bu ortama katılabilmeleri için eğitmek son derece gereklidir. Bunların hepsi, yas tutma sürecinin hızını sadece ve sadece yas tutuyor olan ebeveynlerin belirlemesi gerektiğini unutmadan yapılmak durumundadır.