Kendinizden Sorumlusunuz ve Bu Sizi Özgür Kılar

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Kendinizden sorumlusunuz. Her an, eylemlerinizin ve kararlarınızın sonuçlarını üstlenmelisiniz. Sadece kendi zihniniz ve kalbiniz size ne yapıp ne yapmayacağınızı söyleyebilir. Yani, kendi kaderini inşa edebilme becerisine sahip özgür bir bireysiniz.

Viktor Frankl özgürlüğün bir sorumluluk anlayışı olmadan hayal edilebilir olmadığını söylemiştir. Bu son derece bariz bir şey olsa da aynı zamanda çok fazla insanın dikkate almadığı bir şeydir. Çoğu insan kendilerini olgun ve kendileri için koydukları hedeflere ulaşabilecek kapasitesi olan insanlar olarak değerlendirirler.

Ancak; kötü deneyimleri, başarısızlıkları ve çektikleri ıstıraplar için de diğer insanları suçlamaya devam ederler. Buna ister inanın ister inanmayın, bazen mutsuzluk bunun bir sonucudur. Örneğin bazı insanlar özgüvensizliklerinin ve korkularının nedeninin otoriter bir tarzda yetiştirilmeleri olduğunu söyleyebilir. Yine de, ilerlemek için bunları basitçe engeller olarak görmek yerine onları büyümekten alıkoyduğuna inandıkları şeyler ile yüzleşmek durumunda olduklarını anlamıyor gibi görünmektedirler.

Herkes en az bir kere kendi sorumlu oldukları şeyler için başka birini suçlamıştır. Psikoterapist Albert Ellis’in söylediği üzere, “Yaşamınızın en iyi yolları, kendi problemlerinizin sizin olduğuna karar verdiğiniz yıllardır”. Tekrarlamak gerekirse, kendinizden sorumlusunuz ve bunun farkına varmak kendi kaderinizin kontrolünü elinize alabilmenize olanak tanıyacak.

Kendinizden Sorumlu Olduğunuzun Farkına Varmak Değişimin Yolunu Açar

Sorumluluk çok değerli bir psikolojik beceridir. Bunu günlük olarak kullanan insanlar kendilerini daha güvenli ve kendi hayatlarına daha bağlı hissetme eğilimindedir. Bu bireyler hatalarını fark etmek ve bunları iyileştirmek için çok çalışırlar ve her hatayı öğrenmek ve kişisel büyümelerini ilerletmek için bir fırsat olarak değerlendirirler.

Dahası, pek çok kişi bu erdemi eğitimleri ya da kendi kişilikleri sayesinde edinir. Ancak, birçok insan da bunu hayatlarının herhangi bir alanında nasıl uygulamaya geçireceklerini bilmezler. Bu, terapi sırasında üzerinde çalışılabilecek inanılmaz derecede önemli bir şeydir.

Yine de, bu oldukça karmaşıktır. Hastaların kendi hayatlarındaki en önemli kişinin kendileri olduğunu görmesini sağlamak zor olabilir.

“Bunu nasıl yapabilirim?” diye sorabilirler. “Patronum benden çok fazla şey istiyor, kayınpederim beni strese sokuyor, arkadaşlarım narsisist ve ergen oğlum da benden para istemek haricinde hiçbir şey yapmıyor.” Bu örnekte de görebileceğiniz üzere, bazen dışarıdaki her şeye odaklanmak ve suç ve mutsuzluğu başkalarına yansıtmak daha kolaydır.

Peki, tüm bu çatışmaları yönetmek için ne yapabilirsiniz?

Kendinizden, ve Başınıza Gelenlerden Siz Sorumlusunuz

Sorumluluk kelimesi Latince responsum kelimesinden gelir ve “bir şeye ya da birine cevap vermek” anlamındadır. Ayrıca, psikolojik bir açıdan bakıldığında, bu yeterlilik bağlılık ile de ilgilidir.

Bundan dolayı, kendinizden sorumlu olmak iyilik ve kişisel tatmin elde etmenize olanak tanıyan kararlar vermeyi öğrenmek anlamına gelir. Buna ek olarak, eylemlerinizin sonuçlarını üstlenmek ve çevrenizde olup bitenlere diğer insanları suçlamadan nasıl tepki vereceğinizi de öğrenmek anlamına gelir.

Başka insanların sizin sorunlarınızı çözmesini de beklememelisiniz. Bundan dolayı, psikolojik terapinin temel amaçlarından biri hastanın değişime kendini adamasını, kendileri için sorumluluk almasını ve korkmadan nasıl hareket edeceğini öğrenmesini sağlamaktır. Bu karmaşık bir süreç olmasına rağmen, bu konuda başarılı olmak için çok çalışmak inanılmaz bir özgür olma duygusu getirir.

Kişisel Sorumluluk İstediğiniz Hayatı Yaratmanıza Olanak Sağlar

Abraham Maslow sorumluluk duygusunun insan ihtiyaçları piramidi içerisindeki temel bir boyut olduğunu belirtmiştir. Hatta, eğer iyi bir kişisel sorumluluk bilinci geliştirirseniz hedeflerinizi yerine getirebileceğinizi ve bunun sayesinde de kendinizi gerçekleştirebileceğinizi söylemiştir (bu; kim olduğunuz, çevreniz, ve başardıklarınız ile ilgili iyi hissettiğiniz o zirve noktasıdır).

Zirveye ulaşmak için belirli şeyleri göz önünde bulundurmak önemlidir:

• İstediğiniz türde bir hayatı yaşamakta özgürsünüz. Ancak, bunu başarmak için tüm kaynaklarınızı, enerjinizi ve umudunuzu kendinize odaklamalısınız. Hiç kimse bir şeyi yapmanıza yardım etmek zorunda değil. Sorumluluk sadece ve yalnızca size ait.
• Günlük hedefler belirleyin ve bunlara ulaşmak için çalışın. Her gün, kendinize iyiliğiniz ve sevdikleriniz için çalışmaya muktedir olduğunuzu kanıtlamalısınız.
• Eğer bir şey sizi rahatsız ediyorsa ve bu konuda düşünmeyi bırakamıyorsanız bir çözüm bulun. Bunu mümkün olan en kısa zamanda yapın. Zamanın geçmesine izin vermeyin, ya da bunu diğer insanların sizin için yapmasını beklemeyin.
• Her an ve her durumda kendinize ve başka insanlara karşı dürüst olun.
• Hatalarınızı kabul edin ve onlardan bir şeyler öğrenin.
• Kendinizi her gün gelişmeye ve daha özerk olmaya adayın. Korktuğunuz şeyler ile yüzleşmek için cesur, kendinizi savunmak için girişken, başka insanlardan bir şeyler öğrenebilmek için alçakgönüllü olun; ve kendinize ve etrafınızdaki insanlara, bazen istediğiniz şekilde davranmasalar dahi, saygılı davranın.

Kısaca, kendinizden sorumlu olduğunuzu fark etmek önemlidir ve bağlılık gerektirir. Ancak, bunu bir kere yapabildiğinizde kendinizi özgür hissedeceksiniz!