Gaslight: İstismarın En Anlaşılmaz ve Kırıcı Hali

tarafından incelendi ve onaylandı. psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Raquel Lemos Rodríguez

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Daha önce sizi delirdiğinize ikna etmeye çalışan oldu mu? Ya da anlattığınız şeyin aslında olmadığına sizi inandırmaya çalıştılar mı hiç? Biri söyledikleriniz hakkında şüpheye düşmenize neden olduğunda veya olduğunu bildiğiniz bir şeyin olmadığına sizi ikna etmeye çalıştığında kafanızın karışması ve depresif hissetmeniz çok doğal. Biz buna gaslight, yani kendini hatalı hissedecek şekilde birini manipüle etmek diyoruz. Bu, oldukça etkili bir manipülasyon yöntemi olmakla birlikte çok zor anlaşılır ve çok büyük zarara neden olur.

Gaslight terimi rastgele seçilmiş bir isim değil. Bu terim, “Gas Light” isimli bir filmden alıyor adını. Filmde başrol oyuncusu olan karakter, eşine aklını kaçırdığı konusunda baskı yapıyor ve onu bir psikologa görünmesi için zorluyor. Bu manipülasyonun ise bir sebebi var: kadının mirasını ele geçirmek. Gaslight herkesin kurbanı olabileceği acımasız bir istismar şeklidir.

Gaslight psikolojik bir işkencedir.

Gaslight, istismarcıların tehlikeli silahı

Gaslight terimine çok aşina olmamamıza rağmen, bu eylem düşündüğümüzden çok daha sık gerçekleştiriliyor. Maalesef bu, istismarcıları elindeki tehlikeli bir silah. Bu yöntemle istismarcılar kurbanlarını delirdiklerine inandırıp istediklerini elde edene kadar pes etmiyorlar. Birkaç örnekle daha ayrıntılı görmeye ne dersiniz? Bu örnekler tanıdık gelebilir.

İki sevgili hayal edin. Erkek kadına kendisini incitecek bir söz söylediğini hatırlatmış olsun. Kadın ise öyle bir söz söylemediğini, bunu erkeğin uydurduğunu, böyle bir şeyi hatırlamadığını söylesin. Erkek, duyduklarından ne kadar emin olursa olsun, kadın amacına ulaşmış ve erkeğin içine şüphe düşürmüş olur.

Bu olaydan sonra erkek, kadına söylediği şeyi hatırlayacak ve aslında etrafında gelişen olayların kendisinin düşündüğü gibi olmadığını sanmasına neden olacak. Bu olaydan sonra yaşanan her benzer olayda, kadın erkeğe abarttığını, aşırı hassasiyet gösterdiği için sorun çıktığını söyleyecek. Endişe tohumu erkeğin içinde serpilip büyüyecek. Yavaş yavaş erkek bazı şeyleri kendisinin uydurduğuna ikna olmaya başlayacak.

Meydan okunmaya veya sorgulanmaya engel olmak için yalan söylemeye başlar veya devalı olarak eylemlerinizi tahmin etmeye çalışırsanız, manipülasyonun kurbanı olabilirsiniz.

Bazı aşırı durumlarda ise, yukarıda bahsettiğimiz davranışları sergileyen ve karşısındakini istismar eden türden kişiler, kanıt olan objeleri kaldırıp karşısındaki kişinin aklına güvenilmeyeceğini empoze etmeye çalışır. Bunun arkasında yatan sebep, istismarcının diğer kişiyi kontrol etmek istemesi, güçlü hissetmek arzusu veya “Gas Light” filminde olduğu gibi karşısındaki kişiye zarar vererek bazı amaçlarına ulaşmayı hedeflemesi olabilir.

Sezgilerinize güvenin

Böyle bir durumdan kurtulmak zor mu? Elbette zor. Tıpkı bizi manipüle etmeye çalışan tüm insanlarla ilgili durumlardan kurtulmak kadar zor. Ancak imkansız da değil. Eğer birinin üzerinizde böyle bir manipülasyona giriştiğini hissediyorsanız, bazı önemli stratejileri aklınızda tutmanın faydası var.

Bu stratejilerden ilki, kendi sezgilerinize güvenmek. Tuhaf bir şeyin olduğunu veya bir şeylerin doğru gitmediğini düşündüğümüzde, karşımızdaki insanın her söylediğine inanmamamız gerekir. Böyle bir durumda içgüdümüze güvenmeli ona kulak vermeliyiz. Çünkü sezgilerimiz de en az karşıdaki inan kadar “mantıklı” şeyler söyler.

Bir diğer önemli strateji ise  karşımızdaki insan tarafından kabul görmek için uğraşmamak. Bu genellikle özgüven eksikliği veya kabul görme ihtiyacımız yüzünden yaptığımız bir şey. Ancak sezgilerimiz zaten bize bir şeylerin ters gittiğini söylüyorsa, karşımızdaki kişinin yaptığımız bir şeyi yapmadığımızı iddia etmesine kulak asmamalıyız.

Haydi, o kişinin bunu anlamasını ve yaşadığımız duyguyu hissetmesini sağlayalım. Belki de olanları onun unutmuş olabileceğini ve hatırladığı şeylerden şüphe duymamızın onu incitmemesi gerektiğini açıkça anlatalım. Aynı şekilde o da bizim hatırladıklarımızdan şüphe duyduğu için kırıcı davranmamalı.

Üçüncü strateji ise sınırlarımızı korumaktır. Eğer karşımızdaki insan bize bağırıyor, kırıcı sözler sarf ediyor ve biz de bu kişinin bizi kendi çıkarları uğruna kullanmaya çalıştığını hissediyorsak olanlara öylece göz yummamalı ve bir çift söz söylemeliyiz. Sınırlarımızın aşılmasına ve yaptıklarının bu kişinin yanına kalmasına izin vermemeliyiz. Sınırlarımız sağlam olmalı. Bir kere pes edersek geri dönüşü olmaz ve psikolojik istismarcılar bu durumdan faydalanabilir.

Gaslight, özgüvenimize zarar verebilir, kendi kanılarımıza duyduğumuz güveni tamamen yıkabilir, kaygıya hatta depresyona neden olabilir.

Bazen kendimizden şüpheye düşebiliriz ancak yapılacak en doğru şey bağımsız olarak bir kanıt aramak olacaktır. Gaslight, başa geldiğine inandığımız şeylerin gerçekle örtüşmediğine kişiyi ikna etmek olarak tanımlanabilir. Bu nedenle düşüncelerimiz takıntıya dönüşebilir ve bu fikri destekleyebilir.

Kendimizi kötü hissettiren kişilerle aranıza mesafe koymanız bu nedenle çok önemli. Bu mesafe sayesinde durumu yeni bir pencereden değerlendirebilir ve manipülasyon riskinden uzak durabilirsiniz. Bizi şüpheye düşürmeye çalışan kişilerle hemfikir olmak ancak o kişiye güç kazandırmaya yarar.