Zevk ve Amaç: Mutluluğun Bileşenleri

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Francisco Pérez

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Bize zevk ve amaç veren etkinliklerde yer almak mutluluğumuzu artırabilir. Aslında, bilim adamları hem zevk hem de amacın, mutluluğun iki temel bileşeni olduğunu iddia ediyorlar.

Ama önce önemli bir soruyu cevaplamamız gerekiyor: mutluluk nedir? Büyük ölçüde, mutlu hissetmek ne yaptığımıza ve ne düşündüğümüze bağlıdır. Bizi mutlu eden şeyler yapmadan mutlu olamayız. Aynı zamanda olumsuz bir zihne de sahip olamayız.

“Mutluluk yalnızca erdem ve ciddi bir çaba söz konusu olduğunda var olabilir çünkü hayat bir oyun değildir.”

– Aristoteles

Mutluluk nedir?

Birisi mutlu olduğunda, hayat onun için iyi ilerliyor olmalı. Ama mutluluk tam olarak nedir? Bu önemli bir sorudur, çünkü mutluluğa dair farklı tanımlar mutluluk seviyemizi artırma şeklimizi direkt olarak etkiler. Profesör Paul Dolan bu sorunun cevabının kendisinde olduğuna inanıyor.

Paul Dolan, mutluluk, davranış ve kamu politikaları konusunda uluslararası üne sahip bir uzmandır. Londra Ekonomi Okulunda davranış bilimi profesörüdür. Aynı zamanda Princeton Üniversitesinde Profesör Daniel Kahneman’ın ekibinde misafir araştırmacı olarak yer almıştır.

Dolan’a göre, mutluluk, zaman içerisinde gerçekleşen zevk ve amaç deneyimleridir. Mutlu hissettiğiniz zaman hayat iyi gidiyordur. Filozof Jeremy Bentham’a göre, iyi olan tek şey zevk ve kötü olan tek şey acıdır. Bununla birlikte, bazı uzmanlar “haz” ve “ıstırap” gibi terimleri tercih ederler.

Genel olarak, kendimizi, farklı hislerimize göre kategorize edebiliriz. Mutlu insanlar olumsuzlardan daha çok olumlu duygulara sahiptir. Bentham’ın deyişiyle, söz konusu insanlar genellikle acı çekmekten ziyade zevk alırlar.

Yani, farklı zevk duyularınız ne kadar sık ve yoğun olursa, o kadar mutlu olursunuz. Bununla birlikte, zevk ve acı dışında önemli olan başka duyumlar da vardır: amaç ve anlam eksikliği.

Zevk ve amaç ilkeleri

Zevk ve amaç, olumlu ve olumsuz duyguların oluşturduğu geniş yelpazeden kısaltmalar olarak alınabilir.

Bu duygular doymuşluğu, anlamı ve faydayı içerir. Öte yandan, olumsuz emsalleri arasında ise can sıkıntısı ve anlamsızlık yer alır.

İş veya okul hakkında düşünürsek, bu faaliyetlerin hayatımızda bize anlam veya amaç verebileceğini fark ederiz. Diğer zamanlarda bu şekilde hissetmeyebiliriz. Bununla birlikte, hem iyi hem de kötü duygular, zevk ve acı kadar önemlidir.

Bir kitap yazmak, hayatta bize bir amaç kazandıran bir şey yapmaya dair verilebilecek harika bir örnektir. Arkadaşlarımızla bira içmek bizi mutlu eder, bize zevk verir. Bunlar iki farklı hissiyattır ama ikisi de bizi mutlu eder.

Yani, gerçekten mutlu olmak için hem zevk almalısınız hem de bir amacınız olmalı. Hayatınızda sahip olabileceğiniz farklı amaç ve zevk kombinasyonlarına bağlı olarak mutlu ya da mutsuz olabilirsiniz. Mesele şu ki, her iki duyguya da sahip olmanız gerekir: zevk ve amaç. Paul Dolan’ın zevk ve amaç ilkesi olarak adlandırdığı şey tam olarak budur.

Negatif duygular pozitif olabilir

Bu ilke, insanın zevk ve amaç arayışının arkasında yatan motivasyonu açıklar. Neden acıdan ve anlam eksikliğinden uzak durmak istediğimize netlik kazandırır. Ayrıca, aklımızda bir hedefimiz varsa, genel olarak olumsuz sayılabilecek duyguların neden bazen olumlu olabileceğini anlamamıza yardımcı olur.

Öfke, örneğin, bencil davranışı frenleyebilir ve işbirlikçi davranışını teşvik edebilir. Bu, duygularımızın neden her olumlu olmasını istemememize bir örnek olarak verilebilir. Tıpkı insanlar gibi, hayat da acımasız olabilir, bu yüzden bazen kızmamız doğaldır. Stresli olduğumuzda ya da küçük şeyler sinirlerimize dokunduğunda sinirlenebiliriz.

Kaybedilen mutluluğu geri alamayız

Günden güne, sürekli olarak, zevk, amaç, acı ve anlam eksikliği gibi duygular yaşarız. Olumlu duyguların büyük bir bölümünü uzun süreli deneyimlediğimiz zaman, hiç şüphesiz daha mutlu insanlarız.

Bu nedenle, mutluluk, zaman kapsamındaki zevk ve amaç ilkeleriyle bağlantılıdır. Zaman kuşkusuz sınırlı bir kaynaktır. İlginç bir biçimde, mutluluğu zamanımızı kullanma şeklimize dayanarak inceleyen birkaç araştırmacı mevcut.

Uzun vadede, zamanımızı, toplam zevk ve amacı en yüksek seviyede ve mümkün olduğunca uzun bir süreliğine elde etmemize izin verecek şekilde kullanmalıyız. Kayıp zamanı telafi edemediğimiz gibi, kayıp mutluluğu da telafi edemeyiz.

Sevmediğimiz bir işte çalışmaya devam etmek ya da sinir bozucu bir ilişkiyi sürdürmek sadece yaşadığımız rahatsızlığı uzatır. Gelecekteki hiçbir mutluluk kaybedilen zamanı tamamen telafi edemez. Sefil olmakla harcadığımız zaman sonsuza dek kaybolur.

Birçoğumuzun normalde olabileceği kadar mutlu olmamasının asıl nedeni dikkatini yanlış noktalara yönlendirmesidir. Gerçekten kendimizle baş başa kalır ve bizi nelerin ve kimlerin mutlu ettiğine dair dürüst bir konuşma gerçekleştirirsek, hayatlarımız çok daha farklı yönlerde ilerleyebilir. Eğer zamanımızı bizim için bir anlamı olmayan şeyler yaparak harcıyorsak, nasıl mutlu olabiliriz?

Artık öğrendiniz. Eğer mutlu olmak istiyorsanız, hayatta size zevk ve amaç veren faaliyetlerde bulunmak zorundasınız. Bununla birlikte, bu faaliyetler konusunda istikrarlı olmanız gerektiğini unutamazsınız. Zira mutluluğunuzu en üst düzeye çıkarmanın yolu budur.