Siklotimi: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Francisco Pérez

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Siklotimi rahatsızlığının en belirgin özelliği (siklotimik bozukluk olarak da adlandırılır) ruhsal durumun kronik olarak mutlulukla mutsuzluk arasında değişmesidir. Kısaca, bipolar bozukluğun “küçük kardeşi” olduğunu söyleyebiliriz.

Siklotimi hastaların yaşadığı ruhsal dalgalanmalar, çeşitli hipomani ve depresyon semptomlarından oluşur. Fakat siklotimi hastalarında görülen hipomani belirtileri, mani-depresyon tanı kriterlerini tamamlamak için sayı, şiddet, boyut veya süre bakımından yetersizdir.

Aynı şey depresyon belirtileri için de geçerlidir. Siklotiminin neden olduğu depresyon belirtileri, majör depresyon tanı kriterlerini tamamlamak için sayı, şiddet, boyut veya süre bakımından yetersizdir. Aksi takdirde bu rahatsızlık bir bipolar bozukluk sayılırdı. Siklotiminin benzer ancak daha hafif semptomlarının olması, bipolar bozukluğun “küçük kardeşi” olarak bilinmesine neden olmaktadır.

Hipomani ve depresyon belirtileri

Hipomani, maniye benzer, fakat belirtileri daha hafiftir. Hipomani, kişinin geçici olarak sinirli veya heyecanlı olmasına neden olan psikiyatrik bir durumdur. Genellikle mani rahatsızlığının daha az şiddetli veya “eksik” bir formu olarak tanımlanır.

Hipomani belirtileri, kişinin birkaç gün boyunca iyi bir ruh haline sahip olmasını kapsar. Fakat bu ruh hali, kişinin önceki ruh halinden son derece farklıdır. Heyecan, uyku süresinin kısalması, hiper-aktiflik, aşırı özgüven hipomani belirtileri arasındadır. Maniden farklı olarak, hipomani hastalarının hastanede kalması ve tıbbı tedavi alması şart değildir.

Siklotiminin depresif belirtileri ise genellikle depresyondan muzdarip herhangi bir insanın deneyimlediği belirtiler ile oldukça benzerdir. Bununla birlikte, bu semptomlar genellikle majör depresyon kadar belirgin veya şiddetli değildir.

Siklotimi veya siklotimik bozukluk belirtileri

Siklotimi ya da diğer adıyla siklotimik bozukluk belirtileri ilk iki yıl boyunca kalıcı olur. Yani, hemen hemen her gün belirtilerine rastlanır. Bu süre çocuklar ve gençler için 1 yıldır.

Belirtiler en fazla iki ay için kaybolur. İki aydan uzun bir süre herhangi bir belirti görülmemesi, kişinin siklotimik bozukluğa sahip olmadığı anlamına gelir. Ayrıca majör depresyon, mani veya hipomani tanı kriterlerine tam olarak uymaz.

Sürekli yaşanan ruhsal değişimlerin sebebi şizoafektif bozukluk, şizofreni, şizofrenik atak, kuruntulu rahatsızlık ve herhangi bir şizofreni bozukluğu veya diğer psikotik bozukluklar tarafından daha iyi açıklanırsa, bu bir siklotimik bozukluk değildir. Kısacası, siklotimi başka bir akıl hastalığının teşhis kriterlerine uymamalıdır.

Öte yandan, siklotiminin psikoaktif bir ilacın veya başka bir tıbbi durumun neden olduğu değişken bir ruh hali ile karıştırılmaması gerekir. Bu, doğru bir tanı koymak kadar önemlidir, çünkü bazı ilaçlar benzer semptomların görülmesine neden olabilir.

Çoğu psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi, hastaya siklotimi tanısı koyabilmek için önemli bir ruh hali değişimi veya ruhsal bozukluğu olmalıdır. Ruh halindeki değişiklikler hastanın sosyal yaşamını, işlerini veya günlük yaşamlarının diğer önemli yönlerini etkileyebilir veya bozabilir.

Siklotimi tanı kriterleri

DSM-5’e (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 5. Baskı) göre, siklotimi teşhisi için aşağıdaki tanı kriterleri bulunmalıdır:

• En az iki yıl süreli hipomani bozukluğu tanı kriterleriyle tam olarak uyuşmayan hipomani belirtileri ve major depresyon tanı kriterleriyle uyuşmayan depresyon belirtileri olan bir çok dönemin bulunması. (bu süre çocuklar ve ergenlik dönemindekiler için bir yıldır.)
•  Yukarıda sözü edilen 2 yıllık süre içinde, hipomani ve depresyon belirtilerinin olduğu dönemler çoğunlukta olmalıdır ve en az altı ay üs üste görülmelidir.
• Bu semptomlar major depresyon, mani veya hipomani tanı kriterleri ile kesinlikle uyuşmamalıdır. 
• Semptomlar şizoafektif bozukluk, şizofreni, şizofrenik atak, kuruntulu bir rahatsızlık ve herhangi bir şizofreni spektrum bozukluğu veya diğer psikotik bozukluklar tarafından daha iyi açıklanamaz olmalıdır.
• Semptomlar, bir maddenin (örneğin herhangi bir ilaç) veya başka bir tıbbi durumun (örn. Hipertiroidizm) psikolojik etkilerine dayandırılamaz.

Oldukça kronik olan bu psikolojik bozukluğun üstesinden gelmek çoğu zaman zordur. Ayrıca, siklotimi hastalarında ilerleyen zamanlarda bipolar I veya bipolar II bozukluğu görülme riski % 15-50 arasındadır. Görüldüğü gibi, siklotimi veya diğer adıyla siklotimik bozukluk, bipolar bozuklukla ilişkilidir. Aralarındaki en önemli fark, ne hipomani belirtilerinin ne de depresif belirtilerin mani ya da majör depresyonun tanı kriterlere uymuyor olmasıdır.