Motivasyonel Görüşme: İnsanların Değişmesine Yardımcı Olmak

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Francisco Pérez

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Çarpıcı bir ilerleme kaydetmek için motivasyonel görüşme amacıyla kısa sürelerde birkaç metot denenmiştir. Birkaç faktör sayesinde başarılı olmuştur. Sabırla insanlar arası ilişkileri kolaylaştırmıştır. Verimliliği bilimsel olarak kanıtlanmıştır ve işbirliğiyle geliştirilmiştir. Günümüzde motivasyonel görüşmeye birçok alanda başvurulmaktadır. Danışanlar, hastalar, öğrenciler, vasiler, bağımlılar, suçlular ve hatta stajyerler bundan faydalar elde etmişlerdir.

Aynı şekilde, motivasyonel görüşme uygulayanlar danışman, eğitimci, terapist, koç, psikolog, doktor veya hemşire olabilirler. Bu onu çok güçlü bir araç haline getiriyor.

Motivasyonel görüşme nedir?

Geniş anlamda motivasyonel görüşme insanların kendileriyle ilgili hoşlanmadıkları şeyleri değiştirmeye yardımcı olan bir araçtır. Bu bağlamda, hoşlanmadıkları şeyler büyük uyumsuzluklar yaratan ve bu yüzden de memnuniyetsizlik veren şeylerdir. Görüşme yapılan kişiyle konuşunca bu amaç gerçekleştiriliyor. Bu araç kanalıyla insanların değişmesini zorlaştıran engelleri aşabiliriz.

Gerçek şu ki, doğal yoldan bir değişim için her gün konuşuruz. Başkalarına ricalarda bulunuruz ve isteksizliği, gönülsüzlüğü, bağlılığı simgeleyen günlük konuşma diline karşı çok hassasiyet gösteririz. Aslında bilgi transferinden ayrı olarak dilin en önemli fonksiyonlarından biri de başkalarına motivasyon kazandırmak ve onların davranışlarını etkilemektir. Bu birine sofrada tuzu uzatmak kadar basittir veya uluslararası bir anlaşmayı görüşmek kadar da komplekstir.

Profesyonel danışmanlık olarak da değişimle ilgili konuşmalar bulunmaktadır. Bunlar vasıtasıyla bir kişi başka birini değiştirmeye yardımcı olmaya çalışmaktadır. Doktorlar, diş doktorları, hemşireler, diyetisyenler ve beslenme uzmanları da davranışları ve hayat tarzlarını değiştirmek için konuşma yapmaktadırlar.

“Olaylar değişmez, biz değişiriz.”

– Henry David Thoreau

Motivasyonel görüşme dille bağlantılı olarak doğal bir değişim sürecine dikkat çeker. Amacı daha etkili konuşmalar yapmaktır, özellikle birisi bir başkasına profesyonel bir yardım sunduğu durumlarda başvurulan bir yöntemdir.

Bu konuşmaların çoğu, her ne kadar konuşmacının iyi niyetleriyle yapılsa da faydasız ya da fonksiyonsuz bir şekilde sürdürülür. Bu yüzden, motivasyonel görüşme, birisi başkasının değişmesi için müdahil olduğunda çıkacak zorlukların üstesinden gelmek için yapıcı bir yöntem olarak tasarlanmıştır.

Motivasyonel görüşme bilhassa karşılıklı bir konuşma organize etmeye dayanır. Bu yolla, insanlar kendilerini kendi değerlerine ve ilgilerine dayanarak değişmek için ikna ederler.

İletişim stilleri

Yapılan konuşmalar doğru yoldaysa onların yardımcı olabileceğini düşünürüz. Bir uçta yönetim stili, diğer uçta da eşlik eden stil bulunur. Motivasyonel görüşme ise rehberlik eden bir stil olarak bu işin merkezinde bulunur. Daha iyi anlayabilmek için, yabancı bir ülkeye gittiğimizi ve yardımcı olması için de bir tur rehberi tuttuğumuzu düşünebiliriz.

“İnsanların ihtiyacı olan şey iyi bir dinlemedir.”

– Mary Lou Casey

Bir tur rehberinin işi size ne zaman varmanız, nereye gitmeniz veya ne görmeniz ve yapmanız gerektiğini söylemek değildir. Başarılı bir tur rehberi dinlemesini bilir ve gerekli olduğunda da sizin ilgilendiğiniz konulara göre uzman bilgiler sunar. Motivasyonel görüşme yönlendirme ve eşlik etme arasındaki gelişmiş bir alanın içerisinde yer alır ve her ikisinin de unsurlarını kapsar. Rehberlik etmek pek çok kere başkalarına bazen önderlik, bazen de eşlik etmeyi gerektiren bir görevdir.  Ya da bazen her ikisini de birden yürütmek gerekir. Yönlendirilen kişinin bu üç davranışı zekice algılaması ve birbirine eklemesi için imkanları ortaya çıkarır.

Örneğin, birçok durumda çocuğun öğrenme sürecini teşvik etmek demek bizim rehberlik yapmamız anlamına gelir. Bu, çocuğa eşlik etme veya onu denetleme ile sürece dahil olmamızı gerektirir.

Karşılıklı refleksten kaçınmak motivasyonel görüşmenin temelidir

İnsanlar farklı sebeplerle başkalarına yardım eden bir mesleği yaparlar. Bunun sebebi topluma bir şeyler vermek, sorunları hafifletmek ve önlemek, Tanrıya olan sevgilerini beyan etmek gibi şeyler olabilir. İşin garip yanı da yardımcı olmak için yapılanlar bazen aşırıya kaçıp yönetim stiline kadar gidebilir. Dikkatli olun! Yönetim stili insanlara yardım ederken faydasız olabilir ya da ters etki yapabilir.

Yönetim stilini kullandığımızda doğrulama refleksimizi kullanırız. Karşımızdaki kişiye yardım etmeyi çok istediğimiz için sık sık ona yapması ya da yapmaması gerekenleri empoze ederiz. Fakat ne yazık ki bu daha çok direnmeye sebep olur. Motivasyonel görüşmenin hedeflerinden biri de direnci azaltmaktır.

Motivasyonel görüşme ne değildir?

Motivasyonel görüşmeyi diğerlerinden ayırt etmek için onunla ilgisi olmayan şeyleri açıklığa kavuşturmak faydalı olacaktır. Motivasyonel görüşme başkalarına karşı basitçe nazik olmak değildir. Carl Rogers’ın danışan merkezli terapisiyle de aynı değildir. Motivasyonel görüşmede bir veya birden fazla belirli hedeflere maksatlı ve stratejik bir hamle vardır.

Motivasyonel görüşme kolayca öğrenip, bir kenara koyacağımız bir “teknik” değildir. Başkalarıyla bir arada olma, değişim için motivasyon kazandıracak soyut bir takım klinik becerileri bünyesinde bütünleştirmedir.

Yıllar içinde geliştirilecek kompleks bir tarzdır. Her şeye çare bir yöntem ve bütün klinik sorunlara çözüm de değildir. Motivasyonel görüşme özellikle değişim karşısında insanlara tereddüt ettikleri konuları çözüme kavuşturmak ve motivasyonu sağlamak için geliştirilmiştir.

Bu süreç beş anahtar iletişim becerisini kullanır: açık sorular oluşturmak, doğrulamak, yansıtmak, özetlemek ve bilgi ve tavsiye vermek, tabi bunları hep danışanın izniyle yapmak.

Gördüğümüz gibi, motivasyonel görüşme insanların hayatlarını değiştiren güçlü bir araçtır. Tereddütleri azaltır ve motivasyonu arttırır. Bunların hepsi iletişimsel bir rehberlik şekliyle mümkündür, herhangi bir şeyi empoze etmeden ve danışana kendi kararlarını almasına izin vererek.