Mario Capecchi: Evsizlikten Nobel Ödülüne

Mario Capecchi, yaşam öyküsünün doğru olup olmadığından emin olmak için sizi birçok kaynağı taramaya iten insanlardan biri. Bu dâhinin başına gelen en çılgın şey, şansının hem ters hem de yaver gitmesi oldu.

Mario Capecchi 6 Ekim 1937’de Verona, İtalya’da doğdu. Kaderinde mutlu bir çocuk olmak vardı. Başarılı olacağı kesindi. Babası Luciano Capecchi başarılı bir pilottu. Annesi Lucy Ramberg ise Amerikan kökenliydi ve sanatla uğraşan zengin bir aileden geliyordu.

Babası tüm dünyayı dolaştı ve annesi Lucy ile de bu sayede tanıştı. İkisi birbirleri için deli divane oldular ve Lucy İtalya’ya taşınarak Luciano ile yeni bir hayat kurmaya karar verdi. Avrupa’da “Bohemler” adı verilen bir sanatçı topluluğu kurdu ve La Sorbonne’da şiir üzerine dersler verdi. Tüm ailenin geleceği parlak ve umut dolu görünüyordu.

Faşizmin Yükselişi

Capecchi ailesi İtalya’da faşizmin yükselmesini beklemiyordu ama böyle oldu. Aniden savaş boruları her gün duydukları bir şey haline geldi. Mario Capecchi’nin annesi Lucy yarı gizli bir biçimde faşizme karşı kampanyalar yürütmeye başladı. Bir gazete kurdu ve kararlılıkla Mussolini’nin “ırk temelli kanunlarına” karşı çıktı.

Savaş başladı ve Luciano Capecchi askere çağrıldı. Uçaksavar topçusu birliğine katılmak için Afrika’ya gitmek zorunda kaldı.

“Kader sizi bambaşka yerlere sürükler.”

– Clint Eastwood

Gitmeden önce ailesi için endişelenmeye başladı. Eşinin devletle başının belaya girebileceğini biliyordu. Kendini en kötüsüne hazırlayarak eşi eğer tutuklanırsa diye çocuklarına bakmaları için Bolzano’daki bazı çiftçilere para verdi. Çiftçiler de bunu kabul ettiler.

Tahmin edildiği gibi 1941 yılında bir gestapo Lucy Ramberg’ü tutukladı. Mario yalnızca 3 yaşındayken annesini Dachau Toplama Kampı’na gönderdiler. Böylelikle, Mario’ya bir grup köylü bakmaya başladı.

Bu noktada bazı farklı bilgiler mevcut. Bazıları çiftçilerin ona kötü davrandığını ve Mario’nun da bundan ötürü kaçtığını belirtiyor. Diğerleri ise paralarının bittiğini ve Mario’u terk ettiklerini söylüyor. İşin aslı ise Mario’yu yalnızca dört yaşındayken bir sokağın ortasında terk ettikleri.

Mario Capecchi: Sokaklarda Bir Dâhi

Mario Capecchi o dönemde neler olduğunu tam olarak hatırlamıyor. Tek hatırladığı şey sokağın ortasında yalnız ve çaresiz kalakaldığı. Sokaklarda gezinip kendi gibi çocuklar bulmaya başlar. Başlarında onlarla ilgilenecek yetişkinler yoktur ve kendi başlarına hayatta kalmaya çalışırlar.

Bu çocuk çetesi yemek çalar ve sokaklarda ya da nereyi bulurlarsa orada uyurlar. Akıllarındaki tek şey günü geçirmektir. Kafalarında geleceğe dair bir imaj yoktur. Zorluklarla karşı karşıya kaldıklarında yanlarında olan tek şey hayatta kalma içgüdüleridir.

Mario Capecchi beş yıl boyunca evsiz kaldı. Sekiz yaşına geldiğinde aniden çok hastalandı. Ne olduğuna dair hiçbir fikri yoktu. Bir gün sokakta bayılıverdi, biri onu buldu ve yardım etmeye karar verdi. Bir şekilde hastaneye ulaştılar ve tifüs olduğunu öğrendi.

Kaderin İşi

Savaş bitmişti ve Mario Capecchi her “evlatlık verildiğinde” yaptığı gibi hastaneden kaçabilecek durumda değildi. Esasında birkaç kez kaçması için ortam oluşmuştu. Fakat hastalıktan dolayı hareket etmekte dahi zorlandığı için bu sefer durum farklıydı.

Bir gün yatağına bir kadın yaklaşır. Mario onu zar zor tanır. Lucy sürpriz bir şekilde konsantrasyon kampından kaçmayı başarmış ve 18 ay boyunca oğlunu aramıştı. Nerede olduğunu bulabilmesi bir mucizeydi.

Annesi hem fiziksel hem de mental olarak çok değişmişti. Yine de bu kalpleri ısıtan bir kavuşma olmasına engel değildi. İkisi birlikte Amerika’ya gidip yeni bir hayata başladılar. Capecchi tıp okumaya karar verdi. Oldukça parlak bir öğrenciydi.

1980’lerin başında Ulusal Sağlık Örgütündeki araştırmacıların rızası olmamasına rağmen fareler üstünde deneylere başladı. DNA’larından gen alarak başka genlerle değiştirdi.

2007 senesinde Martin Evans ve Oliver Smithies ile birlikte Nobel Tıp Ödülü’nü kazandı. Avusturya’da yaşayan Marlene Bonelli adında bir kadın, Capecchi ödülü kazandığında onu soyadından tanıdı. Mario Capecchi’nin hiçbir fikri yoktu ama bu kadın onun aynı anneden kız kardeşiydi. Onunla iletişime geçmek için her şeyi denedi ve bir yılın ardından sonunda büyük buluşma gerçekleşti. Bir kez daha, şans Mario’nun yanındaydı.