Duygusal İhmal ve Terk Edilen Çocuklar

Dünya Sağlık Örgütü, çocuk istismarı ya da suistimalini 18 yaşından küçük insanları etkileyen geniş bir çerçevede tanımlar. “Sorumluluk, güven ya da güç ilişkisi bağlamında, çocuğun sağlığı, yaşamı, gelişimi ya da onuruna potansiyel olarak zarar verebilecek her tür fiziksel ve/ya duygusal yanlış davranılma, cinsel taciz, ihmal ya da ihmalkar davranış ya da ticari ya da farklı bir istismarın” buna dahil olduğunu söylemektedir. (WHO, 2003).

Bu yazımızda, ihmalkarlığa ya da duygusal ihmale odaklanacağız. Ne yazık ki, televizyonu açıp haberlere baktığımızda eve kitlenen ve tamamen ihmal edilen, pislik içinde yaşayan ve kötü şartlarda bakılan çocukların hikayelerine denk gelebiliyoruz. İşte, çocuk ihmalinden bahsettiğimizde anlatmaya çalıştığımız şey tam olarak da bu.

Peki ya ihmal tam olarak ne demektir? İhmalin birden fazla çeşidi var mıdır? Bu tarz bir suistimalin çocuğa etkileri ne olur? Bu soruların cevaplarını aşağıda yazımızın devamında arayacağız.

Çocuklarda duygusal ihmalin tanımı ve çeşitli türleri

İhmal, çocuğun ebeveynleri ya da bakıcıları tarafından sürekli olarak yok sayılması şeklinde ortaya çıkan bir suistimal türüdür. Beslenme, giyinme, tıbbi bakım, eğitim, güvenlik ve/ya şefkat açısından minimum standartlara erişemezler. Başka bir deyişle, ebeveynler, çocuğun fiziksel ya da duygusal ihtiyaçlarını karşılamazlar.

İhmalin iki farklı türü bulunmaktadır:

• Fiziksel/bilişsel ihmal: bu durum çocuğun fiziksel ihtiyaçlarıyla ilgilidir. Bunlar, beslenme, giyinme, hijyen ve tıbbi bakım gibi şeylerdir. Bu tür ihmal, çocuğun bakımından sorumlu olan yetişkinlerin çocuğun ihtiyaçlarını hiç karşılamadığını ya da nadiren karşıladığını gösterir.
• Duygusal ihmal: bu durum çocuğun gösterdiği (ağlama ve gülme gibi) sinyallere, duygusal ifadelere ve yakınlık ve etkileşim arama davranışlarına karşı tepki eksikliği olmasıdır. Ayrıca çocukla etkileşime geçen stabil bir yetişkin olmadığı durumları da içerir.

Ama şu an için sadece duygusal ihmale odaklanacağız.

Çocuklarda duygusal ihmalin işaretleri

Duygusal ihmalin üç büyük işareti vardır ve bunlar aşağıdaki davranışları içerir:

• Yok sayma: bu durum bir ebeveyn çocuğunun istek ve ihtiyaçlarını yok saydığında gerçekleşir. Çocuklarıyla vakit geçirirken hiç his göstermezler. Örneğin, çocuklarıyla sadece mecbur olduğu zamanlarda etkileşime geçen ebeveynler vardır. Bunlar, hiçbir şefkat ya da sevgi belirtisi göstermezler.
• Psikolojik yardımı reddetme: çocuklarının ciddi boyutta duygusal ya da davranışsal problemi olmasına rağmen ebeveynler tedaviye başlamayı reddeder. Bu durumda, uzmanlar aileye çocuklarının yardıma ihtiyacı olduğunu söyler ama aile buna karşı çıkar.
• Psikolojik yardımı geciktirme: bu durumda aile profesyonel yardımı tamamen reddetmez ama sürekli erteler. Çocuğun açık bir şekilde duygusal ya da davranışsal aşırı bir durumu varsa yaşanır (örneğin, intihara teşebbüs gibi).

Duygusal ihmal ya da terk edilme yaşayan çocuklarda görülen durumlar

Bu tip davranışlar bir ebeveyn-çocuk ilişkisinde hayal etmesi güç davranışlardır. Nasıl aileler bu şekilde ihmalkar olabilir diye düşünüyor olabilirsiniz. Birçok araştırma, çocuk ihmalinde rol oynayan belli değişkenler üzerinde anlaşmaya varmıştır:

• İnişli çıkışlı olan romantik ilişkiler. Bu, iletişim kurmada problem yaşadıklarını ve iyi bir güç dengesi olmadığını gösterir.
• Geniş aile içinde çatışan ilişkiler. Örneğin, çocuklara bakması için büyükanne ve büyükbabadan yardım istenemiyordur.
• Hiç ya da çok az sosyal ilişkisi olan ebeveynler. Komşuları ve/ya arkadaşlarıyla hiç iletişimde değillerdir. Ayrıca bu yüzden, ihtiyaç duyduklarında yardım istemezler.
• Hiçbir yetişkin ev işlerini üstlenip yapmaz, bu yüzden çocuklar bu işleri halletmek zorunda kalır.
• Hijyen ve güvenliğin çok düşük seviyede olduğu küçük bir yerde yaşanması. Örneğin, sıcak su gibi önemli şeyler evde olmayabilir.
• Dikkat ve bakımı zorlaştıran kötü ebeveynlik alışkanlıkları. Ebeveynler çocuklarının ihtiyaçlarını anlamaz. Çocukları hakkında negatif bir bakış açısına sahiplerdir, neredeyse hiçbir zaman onlarla iletişim kurmazlar ve birlikte vakit geçirmezler.
• Eğitim seviyesi çok düşük olan ebeveyn ya da bakıcılar. Ebeveynler okula neredeyse hiç gitmemiştir ve çocuklarının eğitimini ve başarılı olmasını da önemsemez.
• Ebeveyn/bakıcıların stabil olmayan bir iş hayatı olması. Çalışıyor olsalar bile genellikle bunlar geçici işlerdir ve tatmin edici değildir.
• Geçmişlerinde ihmalkar ebeveyn bulunması. Ebeveynlerden en az biri çocukken terk edilme durumu yaşamıştır. Kişilerin hayatlarındaki bu olay hakkında konuşmak istememesi yaygın bir durumdur.

Sonuç olarak, duygusal ihmal birçok faktörü olan çok karmaşık bir sorundur. Ama bu durumun karmaşık olması müdahale etmemek gerektiği anlamına gelmez. Hatta, bu konuda yapılan çalışmalar, uzun vadede durumun oluşturacağı sonuçların fiziksel istismardan bile daha tehlikeli olabileceğini göstermektedir.