Kutsal Değerler: Fikirler ve Nesneler Kutsallaştığında
Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas
Hepimiz için önemli olan fikirler ve bazı şeyler var. Bunlardan bir kısmı öyle önemlidir ki onlara değer veririz. Ne kadar çok insan, o şeyi önemsiyorsa değeri de o kadar artar. Ancak değer verdiğimiz şeylere bir sayı vermek veya bunları değiş tokuş etmek bazen zordur. Bu etiketlemesi zor ögeleri kutsal değerler olarak adlandırıyoruz.
Kutsal değerlerimize saygı duyulmalı ve herkes tarafından korunmalıdır. Bir şey kutsal bir değer haline geldiğinde, bu değere uygun şekilde yaşamak şeklinde ahlaki bir sorumluluk da doğar. Söz konusu değer, diğer değerlerle kıyaslanamaz hale gelir. Maddi veya manevi varlıklar için değer biçmez imkânsız olur.
Kutsal değerler nasıl oluşur?
Bir nesnenin veya fikrin kutsal bir değer haline gelmesinin birçok yolu vardır. Ancak, büyük insan grupları için bir değerin kutsallaşması iki süreçle gerçekleşir. Her iki süreç de bir tehdit algısı ile başlar.
Öte yandan, ikinci süreçte tehdit ne kadar büyük olursa, grup üyeleri o kadar çok ritüelli yerine getirecektir. Bu ritüeller kutsal değerle ilgilidir. Grup üyeleri, bu ritüelleri daha sık gerçekleştirecektir. Bu durum, üyeler arasındaki ilişkileri güçlendirecektir. Ayrıca bu ritüeller grubun normlarını oluşturur.
Kutsal değerlerin ne gibi etkileri vardır?
Kutsal değerler kararlarımızı etkiler. Verimsiz ya da yanlış olsa bile, kutsal değerlerimizi tehlikeye sokan ya da karşı karşıya getiren herhangi bir karar reddedilecektir. Kutsal değerler, davranış kurallarını gerektiren ahlaki inançları içerir. Bize neyin doğru ve neyin yanlış olduğunu söylerler.
Bu nedenle kutsal değerlerimizi şiddetle savunuyoruz ve bunu yapmak için psikolojik stratejiler kullanıyoruz. Bu stratejilerin bazıları ahlaki öfke ve arındırmayı içerir. Ahlaki öfke, kendi kutsal değerlerinizle çelişen değerlere karşı gerçekleştirilen bilişsel, duygusal ve davranışsal bazı deneyimlerdir. Öte yandan ahlaki arındırma, kutsal değere olan bağlılığımızı yeniden teyit eden sembolik eylemler gerçekleştirmekten ibarettir.
Kutsal değerlerin avantajları
Buna rağmen, kutsal değerler, evrimsel bir perspektiften avantajlara sahiptir. Örneğin, kutsal bir değeri satamayız. Her şey satılık değildir. Bu direnç, değerimizi paylaşan insanları daha fazla desteklememizi sağlar.
Aynı şekilde, kutsal değerler zamansızdır. Binlerce yıl önce gerçekleşen olaylardan bağımsız olarak her zaman önemlidirler. Bu nedenle, bu değerlere olan bağlılığımızı kutsal inançlarımızı paylaşan diğer insanlarla birlikte deneyimleriz.
Kutsal bir değer olarak Kudüs
Kudüs, bütün bunlara güncel bir örnek olabilir. Filistinliler ve İsrailliler arasındaki çatışmaların nedenlerinden olan bu antik kent, her iki grup için de kutsal bir değer haline gelmiştir. Hem İsrailliler hem de Filistinliler Kudüs’ü kimliklerinin önemli bir parçası olarak görüyorlar. Kudüs kutsal bir değer olduğu için bu şehre karşılık para teklif etmek bir seçenek değil.
Amerikan başkanı Donald Trump, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdığında, şehrin statüsünü tehdit etti. Filistinliler bunu kendi kutsal değerlerine biri tehdit olarak gördüler. Bu nedenle, bu fikri reddettiler. Bu reddetme şiddet şeklinde kendini gösterdi.
Donald Trump’ın yaptığı her şey anlaşmazlığı sürdürdü. Çatışmayı çözmeyi amaçlamışsa bile, yönteminin kesinlikle yanlış olduğu açık. Öte yandan, karmaşık anlaşmazlıkları çözmenin bir yolu maddi hiçbir fayda olmaksızın potansiyel sembolik tavizler vermektir. Ancak sembolik ayrıcalıklar diğer grubun değerlerini tanımalı ve seslerinin duyulmasına izin vermelidir.
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.