Küçük Albert: Psikolojinin Kayıp Çocuğu

Küçük Albert Deneyi, psikoloji tarihindeki en kafa karıştırıcı ve tartışmalı öykülerden biridir. Birçok insan tarafından davranışçılığın babası sayılan John B. Watson tarafından yapılmıştır. Genel anlamda, insan davranışını uyaranlara ve tepkilere göre kalıplara sokabileceğimizi önermiştir.

Davranışçılığın işaret ettiği şey, özünde, insan davranışını şekillendirebilecdeğimiz veya “eğitebileceğimizdir”. Diğer düşünce okullarının aksine, davranışçılar, Çin’deki yaşlı bir kişinin mutluluğunun, Meksika’dan gelen bir bebekle aynı olduğuna inanıyor. İçlerinde ne olduğu önemli değildir, çünkü gözlemlenebilir davranış önemli olan şeydir.

Temel hipotezini test etmek için John Watson bir dizi deney yapmaya karar verdi. Bunların en ünlüsü 9 aylık bir bebek olan küçük Albert ile yürüttüğü deneydi. Testlerinden sonra, küçük çocuğun başına neler geldiğini asla bilmeyecekti. Bununla birlikte, bazı araştırmacılar ona ne olduğunu bulmaya karar verdi ve sonuçlar çok şaşırtıcıydı.

Küçük Albert Deneyi

“Albert” ve Watson’ın başına gelenlerden bahsetmeden önce, küçük Albert deneyinin nelerden oluştuğunu kısaca hatırlayalım. Watson’ın notlarında bahsettiğine göre, çocuk bir yetimhane hemşiresinin oğluydu. Sakin ve kısmen kayıtsız kişiliği ve dış uyaranlara tepkisi nedeniyle deney için seçildi.

Watson bebeği farklı uyaranlara maruz bıraktı. Bir maymun, beyaz bir fare, yanan kağıt vb. Çocuk bunların her birine kendisine gösterildiğinde, dikkatliydi, ama temelde duygusal olarak onlara karşı ilgisizdi. Sadece belirli bir miktarda merak gösterdi.

Daha sonra, Watson ek bir uyarıcı getirdi. Beyaz sıçanın ortaya çıktığı her sefer, bebeği korkutmak için gök gürültüsüne benzer bir ses çıkarmak için bir demir çubuğu vurdu. Böylece, çocuk sesi fareyle ilişkilendirmeye başladı ve bir süre sonra hayvanı gördüğünde korktu. Sonra bebek tavşanlardan ve diğer küçük hayvanlardan da korkmaya başladı.

Küçük Albert’e ne oldu?

Küçük Albert deneyi, Watson’ın davranışı uyaranlarla şekillendirebileceğimizi kanıtlamasını sağladı. Notlarında, çocuk evlat edinildiği için deneyi bıraktığını söyledi. Bununla birlikte, korkunun deneyden sonra çocukta kalıp kalmayacağı belli değildi.

Zamanla, bazı araştırmacılar küçük Albert’in başına neler geldiğini bulmak için konuyla ilgilendi. Gerçeği bulmakla ilgilenenler arasında psikolog Hall Beck de vardı. Watson’ın notlarını ve diğer belgelerini kullanarak, çocuğu buldu. 2009 yılında, sonuçlarını yayımladı.

Onlarda Albert’in aslında doğumundan bu yana hidrosefali geçiren ve altı yaşında ölen bir çocuk olan Douglas Merritte olduğunu belirtti. Bulguları Watson’ın tüm çalışmalarını sorguladı ve aynı zamanda teorisini kanıtlamak için engelli bir çocuk kullandığı için deneyini daha da tatsız bir şeye dönüştürdü.

Başka bir hipotez ve daha fazla soru

Bir diğer psikolog, Kanada’daki Grand McEwan Üniversitesinden Russell A. Powell, Beck’in sonuçlarını sorguladı. Ayrıca kendi araştırmasını başlattı ve 2012’de sonuçlarını yayınladı. Ona göre, küçük Albert aslında William Albert Barger’dı, sağlıklı bir hayat yaşayan ve 88 yaşında ölen normal bir çocuktu. O da hayvanları sevmiyordu.

Hem Beck’in hem de Powell’ın hipotezleri çok sağlamdır, ancak hiçbiri kesin değildir. Araştırmacı Tom Bartlett, bir tür sonuca ulaşmak için Haziran 2014’te, her iki çocuğun da deneye katıldığı sonucuna vardığı yeni bir makale yayınladı.

Bütün mesele aslında, indirgemeciliği nedeniyle ağır eleştirilen bir düşünce okulu olan davranışçılığın geçerliliği hakkında bir tartışmadır. Buna, John Watson’ın kişiliğine dair de duyulan antipatiyi ekleyebiliriz. Watson, asistanı olarak görev yapan Rosalie Rayner’la bir ilişki yaşadıktan sonra karısıyla boşandığı için de eleştirilmiştir.

John Watson, davranışçılık okulundan atıldı ve akademik dereceleri elinden alındı. Rayner’la, davranışçı bir şekilde eğittiği iki çocuğu vardı. Her iki çocuk da yetişkinken intihar etmeye çalıştı ve en büyüğü William başardı.

50’lerde, ilgisini başka bir alan olan reklamcılığa odakladığı dönemde Watson’ın tüm akademik nitelikleri kendisine geri verilmişti.