Kas Koordinasyon Bozukluğu: Belirtileri ve Tedavisi
Çoğu durum sağlığımızı ve dolayısıyla yaşam kalitemizi etkileyebilir ve tabii bundan hareketlerimiz de etkilenebilir. Hatta hareketlerimiz konusunda kas koordinasyon bozukluğu olarak adlandırılan ve koordinasyon, duruş ve istemli kontrol ile ilişkilendirilen bir klinik vakadan söz edebiliriz.
Kas koordinasyon bozukluğu, kasların kontrol edilememesinden dolayı hareketlerin yerine getirilememesi durumudur. Pek çok sebepten dolayı meydana gelebilir. Bu yazımızda, kas koordinasyon bozukluğunun sebepleri, teşhisi ve tedavisi hakkında konuşacağız.
Kas Koordinasyon Bozukluğu Nedir?
Kas koordinasyon bozukluğu ile eş anlamlı olan ataksi kelimesinin kökleri Antik Yunan’a dayanır ve “düzensiz” anlamına gelir. Ataksi, felç olmaksızın her türlü hareketin koordinasyonlarında değişiklik meydana gelmesidir. Kas koordinasyon bozukluğu yürüyüş, vücut duruşu, kol ve bacak hareketleri ve bunların herhangi bir kombinasyonunu etkileyebilir. Bu rahatsızlık, aşağıdaki belirtiler üzerinden teşhis edilebilir:
- Göz titremesi: İstemsiz, kontrol edilemeyen göz hareketleri.
- Dizartri: Sesleri ve kelimeleri söylemede zorlanma.
- Hipotoni: Gerilimin ya da kas elastikiyetinin azalması.
- Dismetri: Kişiyi motor eylemini istediği mesafeye göre gerçekleştirmekten alıkoyan durum.
- Disdiadokokinezi: Hızlıca alternatif hareketlerde bulunma yetisinin bozulması.
- Disfaji: Yutkunmada zorlanma.
- Yürümede zorlanma ya da hatta tamamen yürüme yetisinin yitirilmesi.
- Koordinasyon ve dakiklik eksikliği.
- Bilişsel değişimler (düşünme süreci özelinde).
- Duygusal değişimler: Ataksi oldukça zor bir durum olduğu için duygusal dengesizliğe sebebiyet verir.
Kas koordinasyon bozukluğu doku sertleşmesi gibi pek çok farklı hastalık ile kendini belli edebilir. Yine de, oldukça nadir görülse de, tek başına da kendini belli ettiği olabilmektedir. Hem çocuklar hem de yetişkinler kas koordinasyon bozuklukları yaşayabilirler. Hatta Salman ve meslektaşlarının (2013) yürüttüğü çalışmada çocuklarda kronik ataksinin epidemiyolojisi incelenmiştir. Bahsedilen çalışma Gelişimsel Tıp ve Çocuk Nörolojisi Dergisinde yayınlanmıştır.
Kas Koordinasyon Bozukluğuna Neler Sebep Olur?
Edinilmiş ataksi: Hastanın farklı patolojik rahatsızlıklarından kaynaklanır.
- Toksik: Örneğin, karbonmonoksit ya da alkolden kaynaklı serebellar bozulma.
- Otoimmün: Glutenden ve paraneoplazik subakut serebellar bozulmadan kaynaklı ataksi gibi.
- Beslenme eksikliği: E vitamini eksikliği, Wernicke-Korsakoff sendromu ve subakut kombine bozulma gibi.
- Nörodejeneratif hastalıklar: Çoklu doku sertleşmesi ve spinoserebellar ataksi gibi.
- Tümörler: Medülloblastom, astrositom ve hemanjioblastom gibi tümörler ataskiye sebep olabilir.
Genetik ataksi: Genlerle aktarılır ve otozomik çekinik ya da baskın olabilir.
- Çekinik: En yaygın olanı Friedreich ataksisidir. Dorsal kök gangliyonları, spinoserebelar ve korteks-omurilik yolları ve dişsi çekirdekteki nörodejenerasyondan kaynaklanır.
- Baskın: Hastalığın seyrine bağlı olarak episodik ya da ilerleyen bir hastalık olarak gelişebilirler. Baskın ataksiler arasında, bazı diğer türlerin yanında, spinoserebellar ataksileri, konjenital serebellar ataksileri ve serebellar vermis aplazileri sayabiliriz.
Görebileceğiniz üzere, kas koordinasyon bozukluğunun farklı türleri vardır. Şimdilik bu durumun bir tedavisi bulunmuyor. Fakat hastaların bu durumdan aşırı derecede acı çekmelerini engelleyebilecek tedaviler bulunuyor.
Kas Koordinasyon Bozukluğunu Teşhis Etmek
Kas koordinasyon bozukluğunu teşhis etmek için başvurulabilecek farklı testler bulunmaktadır:
- Parmak-burun: Hastadan işaret parmağının ucuyla burnuna dokunması istenir. Ardından doktorun işaret parmağına dokunması söylenir.
- Topuk-diz: Hasta sırtüstü yatar konumda olmalıdır. Testi yapan kişi hastadan topuğunu diğer bacağındaki dizinin üzerine yerleştirmesini ister ve ardından kaval kemiğine doğru kaydırmasını rica eder. Hasta bunu gözleri açık ve kapalı şekilde iki bacak için de tekrar eder.
- Hızlı alternatif egzersizleri: Doktor hastanın iki elini de aynı anda her iki tarafa da döndürmesini ister.
- Elektromiyogram: Bu bir sinir iletim çalışmasıdır.
- Psikodiyagnostik: Hastanın yürütücü işlevlerini değerlendiren nöropsikolojik çalışmalara verilen addır.
Kas Koordinasyon Bozukluğu Tedavisi
Bu rahatsızlığın belirtilerinin tedavisi oldukça kısıtlıdır ve hastalık özelinde belirli bir tedavi yoktur. Tedaviler daha çok rehabilitasyon amaçlıdır.
Ayrıca, bu durum özelinde psikolojik müdahale de oldukça önemlidir. Öncelikle, bu tip bir müdahale hastanın ona neler olduğunu anlamasına yardımcı olur. Bunun yanında, durumla ilgili duygu ve düşüncelerini yönlendirmesine destek olur. Son fakat bir o kadar da önemli olarak da, onunla nasıl ilgileneceklerini öğrenmek için hastayla ilgilenen kişiler de bu psikolojik müdahale sürecine dahil olmalıdırlar.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Marquer, A., Barbieri, G. & Pérennou, D. (2014). The assessment and treatment of postural disorders in cerebellar ataxia: a systematic review. Annals of physical and rehabilitation medicine, 57 (2), pp. 67-78.
- Navarro, H. A., Hernández, J.A.B., Piudo, R.L., & Jiménez, F.J.J. (2007). Síndromes atáxicos. Ataxias heredodegenerativas y adquiridas. Medicine: Programa de Formación Médica Continuada, 9 (74), pp. 4764-4775.
- Ruggieri, V. L & Arberas, C.L. (2000). Ataxias hereditarias. Revista de neurología, 32 (3), pp. 288-296.
- Salman, M. S. (2017). Epidemiology of cerebellar diseases and therapeutc approaches. The Cerebellum, pp. 1-8.