Jeofaji Hakkında Her Şey

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır María Prieto

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Jeofaji pişmiş kil yeme alışkanlığıdır. İnsanlar bu kili yediği zaman genellikle küçük parçalar halinde veya toz olarak tüketirler. Onuncu yüzyıldan beri kil yiyen insanlar olduğuna dair kanıtlar mevcut olsa da, İspanyollar bunu çok daha sonraları yapmıştır. On yedinci yüzyılda saray halkından bayanlar arasında moda haline gelmiştir.

Tarihçi Natacha Seseña çömlekçiliğin etnografik alanında uzmanlaşmıştır. O bu alışkanlığın İspanya’ya Moriskolar tarafından getirildiğine işaret etmiştir. İnsanlar çamuru kırmızı renge dönüşene kadar yoğun bir şekilde pişirmişler ve onunla küçük kaplar ve vazolar yapmışlardır. Sonraları kadınlar bu vazoları parfümlü sularla doldurmuşlardır. Kili ve parfümlü suyu yiyip içtikten sonra bardağı da yutmuşlardır. Bu “gurme lezzetler” Portekiz ve Meksika gibi başka ülkelerden gelmiştir.

Bu tıbbi uygulama antik çağlardan beri var olmuştur. Ancak vazoları, kil çanakları küçük parçalar halinde veya toz halinde tüketmek bazı insanlara çok acayip bir uygulama gibi gelebilir.

Jeofaji hakkında yazılı belgeler

Literatürde vazo yeme ve özellikleriyle ilgili birçok referans bulunmaktadır:

• “Solgun kız. Ya birine aşık ya da çamur yiyor.” – Góngora.
• “Çantanda ne var? Hanımefendinin yediği bazı vazo parçaları. Onları yiyebilirsin, kehribar kokusu var onlarda.” – Lope de Vega’nın La Dorotea adlı oyunundan.
• “Ağzında bazı vazo parçaları olan ve onları yemek üzere olan Amarili’ye.” – Quevedo.

Bu konudaki tablolardan bahsedecek olursak en belirgin referans Velazquez’in Las Meninas isimli tablosudur. Küçük Margarita’ya ince bir tepside, onu rahatlatmak için vazo artıklarının sunulmasını anlatan bir tablodur. Bu o zamanlar insanların çoğunlukla yaptıkları bir şeydir. Bu konuda epey bilgisi olan uzmanlar tablodaki çocuğun solgun yüzünün kil yemeyi alışkanlık haline getiren birinin semptomları olduğuna yorumlamışlardır.

Kil yemenin amacı nedir?

İspanya’nın Altın Çağında kadınların solgun yüze sahip olmaları güzellik konusunda idealdi. Hedef neredeyse hasta gibi görünen bir yüze sahip olmaktı. Pişmiş kil yemek kloroza sebep olmaktadır. Bu ise kandaki kırmızı hücrelerin azalmasına sebep olmaktadır ve sonuç olarak da cildin daha solgun görünmesine neden olur.

Ayrıca kadınlar çamuru doğum kontrolü için de kullanmışlardır, çünkü kil yemek adet kanamasını azaltır, hatta tamamen yok eder. Fakat vazoların yapısındaki halüsinojenik ve narkotik etkilerden dolayı zamanla bazı kadınlarda bağımlılık yaratmaya başladı. Bu da kil yemekten vazgeçmeyi çok zor hale getirdi.

Jeofaji yirmi birinci yüzyılda da var mı?

Jeofaji tarihte o sıralar çok popüler olmasına rağmen, bazı insanlar günümüzde hala onu yapmaya devam ediyor. Ancak şimdi kil ağız yoluyla dahili bir şekilde alınıyor. Eğer insanlar onu harici şekilde uygularsa, kili lapa haline getirip kullanıyorlar.

Günümüzde tüm kir ve kumdan temizlenmiş toz kil bulabilirsiniz. Bunun nedeni tüketilecek kil arıtılmamış olursa, içerisinde bulunabilen kurşun veya arsenik gibi elementler insan sağlığı için oldukça tehlikelidir.

Kil tartışması

Kil yeme hakkında birçok fikir bulunmaktadır. Bazıları kil yemeyi destekler, bazıları da eleştirir:

• Psikologlar kil yemeyi “bağımlılık yapan yeme bozukluğu” sınıfına sokarlar. Bu rahatsızlıkta besin değeri olmayan maddeleri yemek için karşı konulmaz bir istek vardır.
• Doktorlar kil yemek tehlikeli olduğu için insanları uyarırlar ve herhangi kanıtlanmış bir bilimsel açıklama olmadığı için onu “gelip geçici bir heves” olarak nitelerler. Bazı tropikal ve Afrika ülkelerindeki insanların beslenmelerinde mineral eksikliği olduğu için kil tüketmek oldukça yaygındır. Doktorlar kil yemenin vücutta geri dönülmez zararlara yol açabileceğini söylemişlerdir.
• Bazı kadın oyuncular, blog yazarları ve ünlü kişiler kil yediklerini ilan etmişlerdir. Bu insanlar kil tüketmenin faydalarından ve inanılmaz bir terapi özelliği olduğundan bahsetmişlerdir. Vücutta detoks etkisi yaptığını, kilo vermeye yardımcı olduğunu ve anemiye karşı direnç oluşturduğunu söylemişlerdir.

Sonuç olarak, bu konuda iki geçerli görüş bulunmaktadır. Kil yemek zararlı mı, yoksa faydalı mı? Sağlıklı bir davranış mı, yoksa bağımlılığa mı sebep oluyor? Ya da insanların yalnızca sevdikleri şeyi kamuoyuyla paylaşmak ve gündemde olmak için kullandıkları bir trend mi? Eğer bu yeni trendle ilgileniyor ve onu yapmayı düşünüyorsanız, muhtemel sağlık sorunları yaşamadan, en iyisi öncelikle doktorunuza danışmanızdır.