İyi Bir Hayat Sahibi Olmak Ne Demektir?

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

İyi bir hayat nedir? Mutlu olmak mı demektir? Hedeflerinizin çoğuna veya tümüne ulaşmayı içerir mi? Ya da sadece hayatta olduğunuz gerçeğini takdir etmek için daha alçakgönüllü bir yaklaşım mı edinmeliyiz? Aslında felsefe yüzyıllardır bu soruya evrensel bir yanıt aramıştır. Örneğin Aristo için tefekkür, hikmet ve akla göre yaşamak anlamına geliyordu.

Sokrat çok daha basit bir yaklaşım önerdi. İyi bir hayatın mutlu olmak olduğunu söyledi. Öte yandan, Epikür zevk ihtiyacını vurguladı. Aslında, ne kadar fazla zevkli deneyim olursa o kadar iyi olacağını düşündü. Gerçek şu ki, bu konuya felsefe alanından birçok bakış açısı var. Ancak, psikoloji bu konuda ne öneriyor?

7 milyardan fazla insanın hayatta olduğu bir dünyada yaşıyoruz. Ayrıca, her birimizin iyi yaşamanın ne anlama geldiği hakkında bir fikri vardır. Yine de, bilim ve psikolojik dünyanın konu hakkında ne söyleyeceğini bilmek ilginç olurdu. Bu nedenle, bu yazıda bir göz atıyoruz.

Bazen, “istediğimiz ve hayal ettiğimiz” şeyi elde etmeye ne kadar çok odaklanırsak, gerçekten “ihtiyacımız olan” şeyden o kadar uzaklaşırız.

Psikolojiye göre iyi yaşam

Pozitif psikoloji, iyi bir yaşamın ne olduğunu açıklamaya çalışmak için onlarca yıl harcadı. Gerçekten de Martin Seligman, Barbara Fredrickson, Mihály Csíkszentmihályi ve Sonja Lyubomirsky gibi isimler kariyerleri boyunca bu özel konuya sayısız teori, çalışma ve araştırmayla katkıda bulundular.

Illinois Üniversitesi, refah kavramımızın genellikle kültürümüzle bağlantılı olduğunu öne sürdükleri bir araştırma yaptı. Çalışma, dolu bir yaşama sahip olmanın genellikle çevrenizde gördükleriniz ve arzu ettiğiniz şeylerle bağlantılı olduğu sonucuna varmıştır. Örneğin, bir ev, iyi bir iş, yeterli para ve benzerleri bu listeye dahildir.

Bununla birlikte, Martin Seligman, gerçek esenlik duygularıyla pek uyumlu olmayan türden değerleri üstlenebileceğinize dikkat çekiyor. Ayrıca, bazen gerçekten ihtiyacınız olan şeyle uyumlu olmayan şeyler istersiniz. Örneğin, belki de istediğiniz şeyleri yapabilmek için daha fazla paraya sahip olmak istiyorsunuzdur. Bununla birlikte, aynı zamanda, yaşamda hayati bir amaçtan, zenginleştirici ilişkilerden veya sağlıklı bir benlik saygısından yoksun olduğunuzu fark edersiniz.

Görünüşe göre iyi hayatın ne olduğunu bilmek düşündüğünüzden biraz daha karmaşık olabilir. Ancak, olaya psikolojik bir perspektiften bakmak ilginçtir.

PERMA modeli: Mutluluk ve esenlik parmaklarınızın ucunda

Martin Seligman, hangi yönlerin otantik bir yaşam kalitesi sağladığını araştırmak için PERMA modelini önerdi. Kariyeri boyunca, Pennsylvania Üniversitesindeki bu ünlü profesör, psikolojinin, sorunları çözmek ve zihinsel bozuklukları tedavi etmek için kaynaklar ve stratejiler sunmada özellikle etkili olduğunu belirtmişti.

Ancak insanlara “iyi olmayı” veya kendi dengeleri, esenlikleri ve mutlulukları üzerinde çalışmayı öğretmenin hiçbir anahtarı yoktu. Bu nedenle Seligman, PERMA modelini tasarladı. Bu model 5 faktöre dayanmaktadır. Bunlar:

P: Pozitif Duygular

Pozitif değerlik duyguları, yaşamla yoğun, olumlu ve zenginleştirici bir şekilde bağlantı kurduğunuz kanaldır. Ancak bu, herhangi bir olumsuz duyguyu bastırmanız veya bir kenara bırakmanız gerektiği anlamına gelmez. Aksine tüm duygu ve hislere yer vermeniz gerektiğini ifade eder. Bununla birlikte, daha olumsuz ruh hallerinizi ve duygularınızı daha faydalı olanlara dönüştürmeniz gerekir.

“Mutlu insanlar sadece acıya daha iyi dayanmakla ve tehdit edildiklerinde daha fazla sağlık ve güvenlik önlemi almakla kalmaz, aynı zamanda olumlu duyguları olumsuz duygularının yerini alır.”

– Martin Seligman

E: Katılım (Engagement)

Kararlılık, sizi her gün motive olmaya teşvik eden bir amaç, bir gaye, bir veya birkaç hedeftir. Bir şeyle meşgul hissetmek size cesaret ve güç verir.

R: İlişkiler (Relationships)

Kendinize iyi hayatın ne olduğunu sorduğunuzda, göz ardı edemeyeceğiniz bazı yönler vardır. Bunlardan biri, sevdiğiniz ve sizi seven, size ilham veren ve genellikle her günü daha parlak hale getiren insanlardır. Gerçekten de mutluluk çoğu zaman dostluk, sevgi, bir çocuğun kucaklaması demektir.

M: Anlam (Meaning)

Burada Viktor Frankl’ın çalışmalarını hatırlamakta fayda var. Anlamsız hayatın hayat olmadığını iddia etmiştir. Bu nedenle, varlığınıza heyecan ve amaç getiren şeyin ne olduğunu bulmalısınız. Bunu düşünmek her şeyi değiştirebilir.

A: Başarı (Achievement)

Hayatınızda elde ettiğiniz her şeyi takdir etmeli ve bunun farkında olmalısınız. Siz harika şeyler başararak gerçekliğinizi dönüştürebilen değerli bir varlıksınız. Yaptığınız şeyi nasıl takdir edeceğinizi bilin ve öz yeterliliğinize değer verin.

İyi hayat bir durum değil, bir süreçtir

1961’de psikoterapist Carl Rogers , Bir Kişi Olmak Üzerine (On Becoming a Person) adlı kitabında, iyi bir yaşamın bir sonuç olmadığını açıkladı. Gerçekten de, Kutsal Kase gibi büyülü bir varlıkmış gibi elde etmeniz ve sonra korumanız gereken bir hedef değildir. Aslında bunu daha çok her gün kendinizi adadığınız bir süreç olarak düşünmelisiniz.

Mutluluk gelir ve gider. Ancak, “iyi olmak” devam eden bir iştir. Bunu başarmak için birden fazla çabaya ve psikolojik sürece yatırım yapmalısınız.

Refah, psikolojik olarak sağlıklı olmak demektir

Psikolojik Bilimler Derneği, 2009 yılında, iyi yaşam denen şey üzerine kafa yordukları bir araştırma yaptı. Aslında psikolojik açıdan bu boyutun gerçekte ne olduğunu tanımlamak oldukça zordur. Bunun nedeni, aslında birden fazla durumu içermesidir. Bununla birlikte, hepsi iyi bir zihinsel sağlık gerektirir.

Michigan Üniversitesinden psikologlar Nansook Park ve Christopher Peterson, iyi bir yaşamın olumsuz duygulardan daha fazla olumlu duygular deneyimlemeyi gerektirdiğini belirtti. Ayrıca, her zorluk karşısında yeteneklerinizi ve güçlü yönlerinizi nasıl kullanacağınızı bilmeyi de içerir. Son olarak, iyi ilişkiler kurabilmek, işinizde iyi hissetmek ve gelecek için umutlu olmak demektir.

Tüm bu boyutlar birlikte, iyi hissetmenin nasıl bir şey olduğu resmini tamamlar. Bazen, çok iyi bildiğiniz gibi, elde edilmesi son derece zor olabilen bir şeydir…