Geçmişin Gölgesinde: Irkçılığın Arkasında Ne Var?
Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas
Geçmişin Gölgesinde (Orijinal adı: “American History X“), 1998’de beyaz perdeye yansıdı. Edward Furlong ve zar zor tanınan Edward Norton’ın oynadığı bu Kuzey Amerika filmini Tony Kaye yönetti. Film günümüz Amerika Birleşik Devletlerinde geçiyor. Filmde göç, şehirleri değiştirmiş ve genç yetişkinlerin kafasında bazı radikal fikirlerin yeniden ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Geçmişin Gölgesinde, siyah beyaz bir anı sahnesiyle açılıyor. Genç bir Neo-Nazi olan Derek Vinyard, arabasını soymaya çalışan iki genç Afrikalı-Amerikalıyı vahşice öldürür. Bu arada annesi ve iki kız kardeşi evlerinde uyumaktadır ve küçük kardeşi şok içinde onu izler.
Film daha sonra hemen şimdiki zamana atlar, artık renklidir. Derek’in erkek kardeşi genç Daniel Vinyard, Mein Kampf kitabı hakkında bir makale yazarak abisinin ayak izlerini takip ediyor gibi görünüyor. Profesör Sweeney, Daniel’e alışılmadık bir ev ödevi vererek kendi hayatını mahvetmesini engellemeye çalışır. Projenin adı “American History X”tir ve Profesör Sweeney, Daniel’in kardeşinin eylemleri hakkında düşünmesini istemektedir.
Karışık eleştiriler içeren bir film
Film oldukça ilgi çekici ve olay örgüsü iyi kurgulanmış. Ancak çelişkili tepkilere yol açmıştır. Bazı eleştirmenler bunu “melodramatik” olarak damgalamış ve Derek’in karakteriyle empati kurmanın ne kadar zor olduğunu vurgulamıştır. Hapisten çıktıktan sonra aynı kişi olduğuna inanmak zordur. Annesinin ve kız kardeşinin davranışlarına inanmak da zordur. Affetmek bu kadar kolay olabilir mi?
İzleyici olarak ilk vahşi sahneyi birkaç dakika sonra unutuyorsunuz. Bu yüzden filmin sonundaki Derek’in başından beri aynı olduğuna inanmak garip ve zor geliyor.
Norton’un Derek tasviri inandırıcı ve şaşırtıcı. Yine de karakter, belki de hapisten çıktıktan sonra çok farklı olduğu için pek inandırıcı değil. Yeni durumunu, karanlık geçmişinden uzaklaşma girişimini kabullenmek zor.
Sonuç olarak, film izleyicinin zihninde çok fazla şüphe uyandırıyor ve karşılığında güvenilirliğini kaybediyor. Tüm bunlara rağmen, iki ana karakterin arka planını ve en savunmasız karakterlerin nasıl manipüle edildiğini görmek ilginç. Aynı zamanda, bugün toplumda bu tür bir nefretin neden var olduğunu bir ölçüde anlamamıza da yardımcı oluyor.
Geçmişte geçen siyah beyaz sahnelerde ve günümüzde geçen renkli sahnelerde Derek’in neden hapse düştüğünü ve neden serbest bırakıldığını keşfediyorsunuz. Bu film, fikirlerin bir nesilden diğerine aktarılma şekline değiniyor. Kendi önyargılarınızın doğası hakkında düşünmenizi sağlıyor.
Göç ve ırkçılık
Her geçen gün şehirlerde gezerken farklı geçmişlerden, dinlerden ve kültürlerden insanlarla tanışmaya daha çok alışıyoruz. Ancak, onlardan ne kadar kaçınmaya çalışsanız da, farklı kültürleri çevreleyen birçok önyargı var. Bu önyargılar, toplumumuzda ve kurumlarımızda derinden kök salmıştır. Yok edilmeleri çok zordur.
Her topluluğun kültürel bir kimliği vardır ve hepimiz bir şeyin parçasıymışız gibi hissetmekten hoşlanırız. Geleneklerinizi, dilinizi ve kültürünüzü savunmanız normaldir. “Bizim” olanın sürmesini isteriz. Ebeveynlerimizin ve büyükanne ve büyükbabalarımızın bizimle paylaştığı şeylerin kaybolmayacağını umarız. Bu nedenle, “sizin” veya “bizim” olanın tehdit altında olduğunu hissettiğimizde çatışmalar ortaya çıkar. En kötü durumda, nefreti tetikleyen fikirleri veya gelenekleri kurtarabilirsiniz.
Geçmişin Gölgesinde bizi bir işçi sınıfı mahallesine yerleştiriyor. Zaman geçtikçe, mahalle daha çeşitli hale gelir. Bu yeni insanların çoğu marjinalleştirilir, bu genellikle şehirlerimizde olan bir şeydir. Bu toplu göç, göçmenleri korkuyla reddeden yerek halk arasında öfkeye neden olur.
Aynı zamanda, yeni gelenler yerlileri onlara davranış şekilleri nedeniyle reddederler ve bu kısır nefret döngüsü durmadan tekrar eder ve entegrasyonu ve ilişkileri imkansız hale getirir.
Derek bir akıl hocasıyla tanışır
Derek, babasını kaybettikten sonra ölümünden ve temelde toplumun tüm sorunlarından siyahi ve Latin kökenli nüfusu sorumlu tutar. Bu noktada bakış açısı değişmeye başlar ve orta yaşlı bir Neo-Nazi olan Cameron ile arkadaş olur.
Cameron, Derek’i genç, sinirli ve savunmasız bir adam olarak görür. Bununla birlikte, zeki ve azınlık gruplarına aşırı derecede kızgın olduğu için çok fazla potansiyele de sahiptir. Cameron bu durumdan yararlanır ve ona kendi “ordusunu” yönetme görevini verir. Bu ordu, kendilerini adaleti kendi ellerine almaya adayan Derek gibi bir grup dazlaktır.
Derek ordusunu organize ederken, siyahi gençlik kendi çetelerini organize ederek karşılık verir. Her iki taraf da şiddetin hareketlerinin temeli olduğu konusunda hemfikirdir. İşin ilginç yanı, operasyonun beyni olan Cameron, herhangi bir tartışmanın dışında kalır. Ellerini kirletmek istemez. Bunun yerine gençleri manipüle edip kullanır ve onlar için partiler düzenler. Amacı, onların fikirlerini tamamen benimsemeleri ve kendi iradeleriyle şiddetle hareket etmeleridir.
Geçmişin Gölgesinde: Cellattan kurbana
Danny, cinayet suçundan hapiste olmasına rağmen Derek’i idolleştirir. Sorumlu olduğu dazlak grubu gittikçe güçlenir ve Derek’i bir kahraman olarak görürler. Ancak, ekibi eylemlerini överken, Derek hapishanede “siyah” olur. Diğer mahkumlar ona taciz eder. Böylece diğer beyazlar arasında yerini bulmaya çalışır.
Derek, hapishanede bir grup Neo-Nazi’ye katılır, ancak hiçbir şeye inanmadıklarını çabucak anlar. İdeolojileri çok güçlü değildir, temelde sadece bir ilüzyondur. Aynı zamanda, hapishaneyi günden güne biraz daha az zorlaştırmaya çalışan genç bir Afrikalı-Amerikalı adamla çamaşırhanede çalışır. İlk başta, Derek mahkûm arkadaşının fikirlerine karşı direnir, ancak sonunda onun müttefiki olur.
Hapishanede, Derek “öteki” olur. Sırf tenlerinin rengi için diğer insanlara uyguladığı nefreti ve tacizi ilk elden deneyimler. Bu, Profesör Sweeney’nin yardımıyla Derek’i kefarete götüren şeydir. Belli ki öldürdüğü iki kişiyi diriltemez ama kardeşinin doğru yola girmesini sağlayabilir. Hapisten çıktığında geride bıraktığı zor gerçekle yüzleşmeli ve kardeşinin onun yaptığı hataları yapmamasını sağlamalıdır.
Kültürel kimlik ve çatışma
Hepimizin kafasında nesilden nesile aktarılan fikirler var. Köklerimize duygusal olarak bağlıyız ve kültürel kimliğimizin yok olmasını istemiyoruz. Aynı zamanda, sosyal politikalar da entegrasyonu kolaylaştırmıyor. Yeni kültürler sahneye çıktığında çatışma kaçınılmazdır. Ancak tarihimiz ve dünyamız göç hareketinin, kültürel alışverişin, dil alışverişinin ve benzerlerinin meyvesidir.
Geçmişin Gölgesinde bize Derek’in fikirlerinin ardındaki gerçeği gösteriyor. Onları babasından miras aldı ve Cameron onları güçlendirdi. Trajik, şiddetli ve ham olan Geçmişin Gölgesinde, bize biraz aşina olduğumuz bir gerçekliğin en radikal sonuçlarını gösteriyor.
“Nefret bir yüktür. Hayat sürekli öfkeli olmak için çok kısa.”
– Daniel Vinyard, Geçmişin Gölgesinde
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.