Eleştirilme Korkusunun Üstesinden Nasıl Gelinir

Yazan ve doğrulayan psikolog Francisco Pérez.

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Başkalarının sizi yargıladığını hissettiniz oldu mu? Bu sizde ne gibi duygular uyandırdı? Zor bir durumda kaldıktan sonra bir eleştirilme korkusu da geliştirmiş olabilirsiniz. Kimse yargılanmaktan hoşlanmaz, özellikle de insanlar bizi hazmetmekte zorlanacağımız bir konu hakkında yargıladıkları zaman.

Bununla birlikte, farklı eleştiri türleri vardır. Tüm eleştiriler kötü değildir ve bu bilgiyi akılda tutmak bizim için çok faydalıdır. Örneğin, yapıcı eleştiri hayatımızın birçok alanında kendimizi geliştirmemize yardımcı olabilir. Her zaman buna açık olmamamıza rağmen, bir birey olarak gelişebilmek adına yapıcı eleştirileri dikkate almak doğru yaklaşım olacaktır.

Eleştirilme korkusu

İnsanlar bizi eleştirdiğinde, bunu kişisel bir saldırı olarak görüyoruz. Bazı insanlar yargıyı incitici ve hatta utanç verici bir şey olarak algılarlar. Bu, kendilerini korumak istedikleri için savunmacı bir tavır takınmalarına neden olabilir.

Şimdiye kadar biri tarafınsan size yöneltilen bir eleştirinin arkasında yatan nedenin ne olduğu hakkında hiç durup düşündünüz mü? Elbet bir nedeni olmalı! Hemen savunma haline geçmek yerine, o kişinin sizi neden eleştirdiği ve bu eleştiriden neler öğrenebileceğiniz hakkında düşünmelisiniz.

Eğer sakinleşir ve yanlış anlaşılmaları ortadan kaldırırsanız, eleştirilerin davranış ve düşünce süreçlerinizi çeşitli açılardan geliştirmenize yardımcı olabileceğini görebilirsiniz.

Öte yandan, diğer kişi haksız da olabilir. Böyle bir durumla karşı karşıya kaldığınızda, önemli olan, sırf sizi yargılamasın diye karşı tarafın söylediği her şeyi kabul etmek yerine kendi fikirlerinizi iddialı bir şekilde belirtmektir. Aksi halde, sizi istedikleri her vakit istedikleri her konuda manipüle edebileceklerini düşünebilir ve özgüveninizin azalmasına neden olabilirler.

Eleştiriyi uygun bir şekilde kabul etmek faydalıdır

Eleştirilme korkunuzu yenmenize yardımcı olacak ilk adım eleştiriyi kabul etmeyi öğrenmektir. Bu, bir yargıya varmadan önce sergileyebileceğiniz sakin bir reaksiyonla başarabileceğiniz bir şeydir. Birisi sizi eleştirdiği zaman sakin kalabilmenin avantajları arasında:

• Olumsuz duygularınızı kontrol etmeyi öğrenirsiniz.
• Saldırıya uğramış hissetmezsiniz.
• Aynı zamanda benlik saygınızı eleştirilerden ayrı tutmayı öğrenmiş olursunuz.

Birisi sizi eleştirdiğinde sakin kalmak, eleştiriyi daha verimli bir şekilde özümsemenize yardımcı olabilir. Bu tavrın birçok avantajı vardır:

• Eleştirinin doğru ve yararlı olup olmadığını veya kişinin sizi manipüle etmeye çalışıp çalışmadığını değerlendirmenize olanak tanır.
• Yararlıysa, ondan bir şeyler öğrenebilirsiniz ve o kişiyle olan ilişkiniz bozulmaz. Eğer eleştiri özünde yararlı ancak kişi bunu doğru bir şekilde ifade etmediyse, onlara bir şeyleri söylemenin doğru yolunu gösterebilirsiniz.
• Söz konusu eleştiri aslında bir manipülasyon girişimi olabilir. Bu durumda sakin kalmanız diğer kişinin kendisini tedirgin hissetmesine neden olacaktır.
• Öfkenin sizi ele geçirmesine izin vermezseniz zayıf taraflarınızı da göstermezsiniz.
• Sakin kalırsanız, kendi davranışlarınızın efendisinin siz olacağınız konusunda kendinize güvenebilirsiniz.
• Bir hata yaptıysanız, onu olduğu gibi anlatmaktan korkmayın. Eğer yapmadıysanız, kibarca bunu karşı tarafa belirtin. Diğer kişi sizinle tartışmaya devam ederse, tuzağına düşmemeye dikkat edin.
• Bu tutum, hoş olmayan bir durumdan alnınızın akıyla çıkmanızı sağlar.

Hangi olumsuz düşünceler eleştirilme korkusunun üstesinden gelmenize engel olur?

Eleştirilme korkunuzla yüzleşmeye çalıştığınızda size karşı gelebilecek birkaç düşünce türü vardır. Bu düşünceleri değiştirmek, eleştirilme korkunuzun üstesinden gelmenize izin verecektir.

Kendinizle ilgili düşünceler

“Tekrar berbat ettim, darmadağın haldeyim!”,”Çok utandım, bir kez daha başarısız oldum”. Bu şekilde düşünerek, her şeyde en iyi olmak zorunda olduğunuzu düşünüp eğer bir hata yaparsanız tam bir başarısızlık örneği olduğunuza inanırsınız.

Bu düşünceleri rasyonel olanlarla değiştirmelisiniz: “Sanırım bir hata yaptım, ama ilk olarak nerede yanlış yaptığımı kontrol edeceğim. Hata yapmaya hakkım var. Bu beni kötü bir insan yapmaz, sadece insan yapar.”

Durumla ilgili düşünceler

“Bu çok rahatsız edici ve aşağılayıcı bir durum. Bunu kaldıramam, ortamı terk etmeliyim.” Bu ifadenin arkasında yatan, bir şeylerin her zaman kolay ve rahat olması gerektiği inancıdır. Her şey planlarınıza göre ilerlemelidir.

Bununla birlikte, rasyonel olan düşünce bu olurdu: “Bu durum insanı rahatsız ediyor, bu konuda hiç şüphe yok. Ama gerçekten kaçmak zorunda mıyım? Durumla yüzleşsem daha iyi olmaz mıydı?” İşler biraz zorlaştığında başvuracağınız ilk seçeneğin kaçmak olmaması çok önemlidir. Unutmayın, zor zamanlar büyümenize olanak tanıyan zamanlardır.

Diğer kişi hakkındaki düşünceler

“Beni küçük düşürüyorsun. Tek yapmak istediğin hatalarımı ortaya çıkarmak.” Bu, kötü insanların cezalandırılmayı hak ettiklerine ve ayrıca, başkalarının size her zaman istediğiniz ve ihtiyacınız olan şeyleri vermesi gerektiğine inanmanızı sağlar. Eğer vermezlerse, sizin gözünüzde işe yaramaz biri olup çıkarlar.

Bu düşünceyi değiştirebilir ve daha rasyonel bir hale getirebilirsiniz. Örneğin: “İnsanların zihnini okuyamıyorum, bu yüzden gerçek niyetlerini aslen bilmiyorum. Ya benimle biraz uğraşmak istiyorlarsa? Eğer durum buysa, insanların her zaman olmaları gerektiği gibi olmadıklarını unutmamalıyım. Ne de olsa ben de mükemmel değilim.”

Gördüğünüz gibi, eleştirilme korkunuzun üstesinden gelmek mümkündür. Bunu yapmak için, yine de, bazı düşüncelerinizi değiştirmelisiniz, böylece eleştiriyi kabul edebilir ve karşılığında sakin bir tepki verebilirsiniz.