Daha İyi Bir Akıl Sağlığı İçin 5 Kişisel Bakım Alışkanlığı

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Bedeninizin sağlığına dikkat ettiğiniz gibi akıl sağlığınıza da özen göstermeyi öğrenseydiniz nasıl olurdu? Kişisel bakım alışkanlıkları edinmek, zihninizi eğiterek öz saygı kaslarınızı çalıştırmak ve ilgisizlik direncini kırmak anlamına gelir. Duygusal anlamda daha dengeli olmak ve sosyal ortamlarda doğru filtreleri kullanmayı öğrenmek denemektir.

“Kişisel bakım” ve akıl sağlığı konularında uygulanan stratejilerin gitgide daha popüler hale geldiğini fark etmişsinizdir. Zaman zaman farkındalık (mindfulness) ve sağlıklılık (wellness) kavramlarından bahseden insanlar görürüz. Bunların kökenleri ve uygulamaları farklı olsa ortak bir hedefleri vardır: daha iyi bir zihin-beden dengesi. Mutluluğunuzu artırmasının yanı sıra hayatınızın kontrolü kendi elinizdeymiş gibi hissetmenizi sağlar.

“Sağlık olmadan hayat hayat değildir. Sadece bir uyuşukluk ve ıstırap halidir.”

– Francois Rabelais

Daha önce bu uygulamaların bazılarını yapmış veya yapmamış olmanız fark etmeksizin birkaç basit şeyi hatırlamakta fayda var. İyi bir akıl sağlığı, herkesin geliştirmesi gereken alışkanlıklar ve stratejilerle sağlanabilir. Çokça irade ve biraz da yaratıcılık ile süreklilik gerektirir.

İşte o zaman kişisel bakımı, zihinsel ortamınızın hava ve oksijen almasını ve temizlenmesini sağlamak için kullanabileceğiniz son derece şahsi bir aktivite olarak görmeye başlarsınız. Ayrıca hepimizin fiziksel ve sosyal bir ortamın parçası olduğunu unutmayalım. Bulunduğunuz ortam da dengenizi etkiler.

Kişisel bakım için bütünsel bir yaklaşım gerekir. Yani bu da, daha iyi bir ahenk içinde yaşamak için önceliklerinizi belirlemek, odaklanmak ve önünüzdeki tüm uyarıcıları süzgeçten geçirmek demektir. Haydi bunun için uygulayabileceğiniz bazı stratejilere bir bakalım…

1. Kişisel bakım alışkanlıkları: kıvılcım alevlere dönüşmeden önce fark etmeyi öğrenmek

Duygusal deneyimlerinizin büyük bir kısmı beyninizdeki ufak olumsuz hislerin “kıvılcım” yaratmasıyla başlar. Bu küçük şoklar genellikle çevrenizdeki bir dengesizlikten kaynaklanır.

Örneğin, bir şey hoşunuza gitmediği halde hiçbir şey söylememek. Ya da size sunulan bir teklifle aynı fikirde olmasanız dahi yapmak. Belki de çözmeniz gereken ama hep ertelediğiniz bir durumun içindesinizdir…

Bu ufak kıvılcımlar birikerek bir aleve dönüşür. Sonuçta zihninizin kaynakları tükenecek ve siz de “yanarak” her anlamda tükeneceksiniz. Eforunuzu ve vaktinizi harcayacağınız strateji bu tetikleyicileri tespit etmek üzerine olmalıdır. Sizi rahatsız eden uyarıcıları tanımayı öğrenin. Bunları en kısa zamanda sindirmeniz gerekir.

Sizi bugün rahatsız eden bir problemin çözümünü yarına bırakmayın.

2. Kişisel bakım alışkanlığı: netleştirilmiş öncelikler, daha iyi kararlar

Her iyi sporcu bedenini tanır. Bedeninin sınırlarını bilir, fit kalmak ve fiziksel becerilerini geliştirmek için de her gün antrenman yapar. Bu iş öyle kendiliğin de olmuyor. Arkasında iyice düşünülerek net bir şekilde belirlenmiş öncelikler ve günlük hedefler var.

Söz konusu akıl sağlığınızın bakımı olduğunda iyi bir plan yapmak ve günlük önceliklerinizi belirlemek iyi bir fikir olacaktır. Üzerinizi giyinirken bir amaç, ayakkabılarınızı giyerken de hedeflerinizi giymeden ve kahvaltınıza bir tutam motivasyon eklemeden evden çıkmayın…

Hayatın karmaşık yollarından geçerken daha hazırlıklı olmaya ve kendiniz için neyin iyi neyin kötü olduğunu ayırt etmeye işte bu şekilde başlayabilirsiniz. Kendi iyiliğinizi ön planda tutmak için nelerden vazgeçmeniz gerektiğine daha iyi karar verirsiniz.

3. Kişisel bakım alışkanlığı: almaya ve vermeye dayalı ilişkiler

İyi bir akıl sağlığının temellerinden bir diğeri ise ilişkilerinizdeki dengeye dikkat etmektir. Dengesiz ilişkilerin yükü ağır olur. Böyle ilişkilerde zamanınızı, eforunuzu, enerjinizi ve ilginizi, sizden aldığı kadarıyla size vermeyen birine adamanız gerekir.

Elbette ilişkilerinizin hepsinde bu alıp verme durumu tamamen denk olmaz. Buna en güzel örneklerden biri ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişkidir. Ancak yine de en önemli ilişkilerinizde (partner, aile, arkadaşlar) bir denge kurmak zorundasınız. Bu bazen sadece karşılıklı özverinin daha eşit olması demektir.

4. Kişisel bakım alışkanlığı: zorluklara katlanabilmeyi öğrenmek

Zorluklara, başarısızlığa, kayıplara ve hatalara direnen insanların cesareti kırılır, öfkelenirler ve mutsuz olurlar. Kişisel bakım ise kendini geliştirmeyi ve bakış açısını genişletmeyi öğrenmektir.

Bunu ancak engelleri aşmayı ve zorluklara göğüs germeyi öğrendiğinizde yapabilirsiniz. Hayat her zaman karmaşık ve çetrefillidir, bu yüzden engellerle başa çıkmayı öğrenmelisiniz.

Bu da demek oluyor ki siyahı da beyazı da kabul etmelisiniz. Tabi bunu yapmak istiyorsanız kendi çektiğiniz acıyı kabul etmekle başlamalısınız. İnkar etmek, görmezden gelmek ya da her gün öfkelenmek sağlıklı değildir.

5. Kişisel bakım alışkanlığı: dengeli bir zihin odaklı bir zihin demektir

Clifford Saron Kaliforniya Üniversitesi-Davis’teki Center for Mind and Brain’de (Zihin ve Beyin Merkezi) çalışan bir nörolog. En ilginç araştırmalarından birinde, konsantrayonumuzu eğitmenin duygularımız üzerindeki etkilerini ele alıyor. Sonuç olarak,  odaklı ve dengeli bir zihnin her zaman beyninizin sağlığını koruyacağını söylüyor. 

Saron’ın bahsettiği bir başka konu da çoğumuzun nörolojik devrelerimizin esnekliği hakkında hiçbir fikrinin olmadığı. Bu yüzden, bitip giden geçmiş ya da gerçekleşmemiş gelecek yerine şimdiye odaklanmayı öğrenirseniz önünüzdeki olasılıkları daha iyi görürsünüz. Ayrıca daha iyimser ve daha az kaygılı olursunuz.

Dikkatinizi eğitebilmeyi öğrenmek istiyorsanız meditasyon çok işinize yarayabilir. Ancak unutmamanız gereken bir şey daha var: daha odaklı bir zihin için bedenin rahat olması gerekir. Yani gece uykunuzu iyi almak, 15-20 dakikalık kestirmeler yapmak, yürüyüş yapmak, kas gerginliğini azaltmak için esnemek ve dengeli beslenmek gibi temel şeylere dikkat etmelisiniz.

Özetle, kişisel bakım alışkanlıklarının akıl sağlığınızı geliştirmek için inanılmaz bir güce sahip olduğunu unutmayın. Size uygun olanları neden denemiyorsunuz? Bugün kendiniz için yatırım yapmaya başlayın.