Dağınık Bağlanma

Yazan ve doğrulayan psikolog Gorka Jiménez Pajares

Son Güncelleme: 10 Nisan, 2023

Düzensiz bağlanma kişilerarası bağlanmanın bir şeklidir. Birçok araştırmacının ilgisini çekmiştir. Aslında, yetişkinlik döneminde birçok sonucu vardır. Kaygı gibi itici duygularla dolu olma eğilimindedirler. Örneğin, dağınık bir bağlanma stiline sahip kişiler, zayıf bir şekilde iletişim ve ilişki kurma eğilimindedir. Sonuç olarak, daha yüksek düzeyde rahatsızlık yaşarlar.

Dahası, dağınık bağlanma, önemli sayıda klinik bozuklukla ilişkilidir. Örneğin, depresyon, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), psikoz ve kişilik bozuklukları. Peki, bu bağlanma stilinde bu kadar özel olan ne? açıklayacağız. İlk olarak, kavramın kendisi üzerinde düşüneceğiz.

“Bağlanma, temel bir biyolojik ve psikolojik ihtiyaçtır ve yokluğu, duygusal ve sosyal gelişim için ciddi sonuçlar doğurabilir.”

-Mary Ainsworth-

Bağlanma

Bağlanma birçok şeydir. Birincisi, erken çocukluktan itibaren kendinizle ve çevrenizdekilerle ilişki kurmayı öğrenmeniz anlamında bir süreçtir. İkinci olarak, bu bir varış noktasıdır çünkü diğer insanlarla bağlantı kurarak ve onlarla yakınlaşarak güvenlik amacını güdersiniz.

İlk olarak bağlanma kavramını tanımlayan John Bowlby idi. Bununla birlikte, teorisi bugün geçerliliğini koruyor ve teorik ve pratik kavramlardan oluşan bir külliyat oluşturuyor. Üstelik güncel araştırmalardan da oldukça beslenmeye devam ediyor.

Van der Kolk (2020), “bu dünyaya geldiğimizde varlığımızı duyurmak için ağlarız” diyor. Bebeğin hayatının bu dönemi, bağlanma bağının oluşmaya başladığı yerdir. Bakıcılar çocuğun sıkıntısına sıcaklık, güvenlik, koruma ve şefkatle karşılık verirse, çocuk muhtemelen yetişkinliğe devam edecek güvenli, sağlıklı ve olumlu bir bağlanma stili geliştirecektir.

Öte yandan, bakıcılar ihmalkar davranırsa ve bebeğinin ihtiyaçlarını önemsemez, yatıştıramaz ve karşılayamazsa, çocuk başkalarıyla güvensiz bağlanma yolları geliştirebilir. Bunlardan biri düzensiz bağlanmadır.

“Bağlanma, stres veya tehlike durumlarında yakınlık ve rahatlık arayışı ile karakterize edilen, iki kişi arasındaki duygusal bir ilişkidir.”
-Alan Sroufe-

Düzensiz bağlanmanın özellikleri

Ainsworth’un orijinal araştırmalarında (Main ve diğerleri, 1990) , bazı bebeklerin, bakıcılarının yokluğunda, düşmanlık, yönelim bozukluğu, kafa karışıklığı, donma ve korku ile tepki verdikleri gözlemlenmiştir. Düzensiz bağlanma tarzı böyle doğdu. Granqvist ve diğerlerinin (2017) işaret ettiği gibi, “sürekli bir alarm durumu” ile karakterize edilir.

Bebek, güvenliğe ihtiyaç duyduğunda küçümsendiğini veya korktuğunda bakıcılarının kayıtsız tepki gösterdiğini öğrenirse, muhtemelen geri çekilir ve başkalarıyla temastan kaçınır. Diğer bir deyişle, iki konu etrafında dönen inançlar geliştirirler: “Ben kötüyüm ve dünya kötü” ve “Çevremdeki insanlara ve yeteneklerime güvenmemeliyim”.

“Düzensiz bağlanma, stresli durumlarla başa çıkmak için organize bir stratejinin olmaması ile karakterize edilen güvensizliğin en uç şeklidir.”

-Mary Main-

Düzensiz bağlanmanın etkileri

Bu tür bir bağlılık, çocukların bakıcılarıyla olan ilişkilerinden elde ettikleri meyvedir. Aslında, çocukken öğrendiklerini yetişkinlikte de sürdürür ve sürdürürler. Bu bağlanma, çocuklukta iki şekilde kendini gösterebilir (Van der Kolk, 2020):

• Bazı anne ve/veya babaların gördüğü muamelenin bir sonucu olarak. Bu, özellikle sorunlarıyla ilgili endişeleri nedeniyle çocuklarını ihmal ettiklerinde geçerlidir. Ayrıca, iş onlarla ilgilenmeye geldiğinde aşırı derecede müdahaleci ve sinirli olma eğiliminde olabilirler. Aslında davranışları genellikle kararsızdır, kendi duygusal ihtiyaçlarını karşılamakla çocuklarının ihtiyaçlarını karşılamak arasında gidip gelir.
• Hayatın iniş ve çıkışları karşısında korkan ve çaresiz olduğunu bilen ebeveynlere sahip olmak. Bu nedenle bakıcı rolüne uygun davranamama eğilimindedirler. Ağladıklarında çocuklarını kucağına almayı düşünmeyebilirler bile.

Yetişkinlikte düzensiz bağlanmanın etkileri

Bakım ihmali, hem aşırı bakım nedeniyle hem de bakım eksikliğinden kaynaklanabilir. Aristoteles, erdemin iki uç arasındaki orta nokta olduğunu iddia etti. Haklıydı. Gerçekten de, düzensiz bir yetiştirme sayesinde çocuklar yetişkin olduklarında aşağıda listelenenler gibi özellikler sergilerler (Granqvist ve diğerleri, 2017, Van der Kolk 2020):

• Düşmanca duygular. Öfke ve sinirlilik etrafında dönerler.
• Bütünleşik tutarlı bir “ben” algısında istikrarsızlık. Örneğin, borderline kişilik bozukluğunda (BPD).
• Dürtüsellik. Genellikle kendine zarar verme şeklinde kendini gösterir. Ayrıca, aşırı toksin tüketimi veya riskli cinsel aktiviteler yoluyla.
• Fiziksel ve/veya psikolojik zarara yol açan riskli davranışlar. Örneğin, kendine zarar verme davranışları veya aşırı eleştirel iç diyaloglar.

Bildirilen bu sonuçları en açık şekilde tahmin eden faktör duygusal geri çekilme gibi görünüyor (Van der Kolk, 2020). Çocuklar, korku ya da ıstırap hissettiklerinde bakıcılarının onlara yardım etmediğini öğrenirler. Bu nedenle kendilerini ‘kurtarmak’ için kendilerine sığınmayı ve yardım istemekten vazgeçmeyi tercih ederler.

Gördüğünüz gibi, bu bağlanma tarzından elde edilen birçok sonuç var. Tutarsız davranışlar, duyguları düzenlemede zorluk ve diğer insanlardan duygusal mesafe ek özelliklerdir. Bu nedenle çocuklarımız için “sevgi, şefkat ve duyarlılıkla ilgilenmenin” olağanüstü önemini dikkate almalıyız.

“Düzensiz bağlanma, yetişkinlikte daha yüksek dissosiyatif davranışlar ve psikolojik travma sıklığı ile ilişkilidir.”

-Bessel Van der Kolk-