Broca Alanı ve Dil Üretimi
Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas
Dil üretimi, dil dediğimiz sembolik sistem aracılığıyla iletişim kurabilme yetimizdir. Bu yeti, evrimimiz konusunda bize oldukça yardımcı olmuştur. Etkili bir şekilde iletişime geçebilmemiz birlikte yaşayıp karmaşık toplumlar kurabilmemizi sağlamıştır.
Toplum, tehlikelerle dolu dünyada hayatta kalabilmemizi de sağlayan önemli bir yapı taşıdır. Beynin içine baktığımızda, buna imkan tanıyan biyolojik kısmın Broca alanı olduğunu görürüz.
Dil üretimini nörolojik olarak becerebilmemizin en önemli özelliklerinden biri tek taraflı olmasıdır. Diğer bir deyişle, dil ile ilişkili beyin yapılarımızın çoğu beynimizin sol tarafında yer alır.
Fakat bazı çalışmalar, şaka yapmak, yararcılık ve iğneleyici konuşma gibi eylemlerin sağ taraftan geldiğini göstermiştir. Yine de, dil üretimi ile ilişkili olan Broca alanı (ya da Broca’nın alanı) sol kısımda yer alır. Daha spesifik olmak gerekirse, Broadmann alanları teorisine göre 44. kısımdadır.
Bu makalede, Broca alanının dildeki rolünü anlamanız için bilmeniz gereken iki temel şeyden bahsedeceğiz. İlki anatomik ve fonksiyonel özellikleri. İkincisi ise hasar gören alandan dolayı ortaya çıkan Broca’nın konuşma yitimi.
Bunu da okuyun: 3 İlginç Nörolojik Bozukluk
Broca Alanının Anatomisi ve Çalışma Şekli
Zaman geçtikçe, Broca alanı dediğimiz alanın aslında dil üretimi ile ilişkili tek alan olmadığı ortaya çıktı. Bu alanla birlikte Broadmann’ın 44., 45., 47. ve 6. alanının büyük bir kısmının da bu işlevde büyük bir rolü olduğu anlaşıldı. Bu yüzden, buna Broca sistemi demek daha geçerli olacaktır.
Bunun yanı sıra, Broca sistemi iki ana yapıya ayrılır: üçgen ve operküler. Üçgen yapı Broca alanının ön kısmında, operküler yapı ise arka kısmında yer alır.
Anatomik seviyede, sistem Wernicke alanı ile oldukça yakından ilişkilidir. Wernicke alanı dilin anlaşılmasındaki temel rolü oynar. Bu iki alan (Broca ve Wernicke) yay demeti denilen nöron demetleriyle bağlıdır.
Broca alanı ile ilişkili fonksiyonlar şunlardır:
- Konuşma ve yazma üzerine dilsel davranış üretimi
- Yazı birimlerini, ses birimlerini ve kelimeleri gramer ve biçim bilimine oturtmak için yönetmek
- Telaffuzu işletmek için konuşma organlarının koordinasyonu
- Ölçü, ses tonu ve konuşma ritminin yönetilmesi
Bu fonksiyonlar dil üretimimizin yapı taşlarıdır. Bunlar, iletişim kurmamızı sağlayacak şekilde dili geliştirirler. Bu sebepten ötürü, Broca alanı ile ilişkili problemlerin dil kullanımı ve iletişim üzerine ciddi problemler yaratması mümkündür. Sıradaki kısımda, beynin bu kısmında meydana gelen hasarın nelere sebep olacağı üzerine konuşacağız.
Bunu da okuyun: Ses Tonu İle Karşınızdakilere Aktardıklarınız
Broca’nın Konuşma Yitimi
Broca’nın konuşma yitimi Broca alanı ile ilişkili bir hasardan meydana gelen bir dil üretimi bozukluğudur. Bu bozukluğun belirtileri arasında, yavaş, zorlanarak ve akışkan olmayan bir biçimde konuşmayı sayabiliriz. Fakat bu rahatsızlığa sahip bir insan kelimeleri düzgün telaffuz edemese dahi, konuşurken gönderdiği mesajlar genellikle anlamlıdır. Buradan Broca’nın konuşma yitimi vakasında anlamsal bir sorun olmadığı sonucuna varabiliriz.
Broca’ın konuşma yitimi rahatsızlığından muzdarip olan her hasta için bazı kelimeleri söylemek diğerlerinden daha kolaydır. Örneğin, fonksiyonel sözcükleri (bir, bazı, üzerinde, bundan gibi) söylemek diğer anlamlı kelimelere göre daha zordur.
Bunun temel sebebi fonksiyonel kelimelerin yalnızca gramer adına bulunması gerektiği ve Broca alanı ile ilişkili işlevin de gramerle ilgili oluşudur. Diğer bir yandan, anlamsal yönleri iyi olduğu için, bu hastalar anlamlı kelimeleri diğer kelimelere göre daha kolay söylerler.
Broca’nın konuşma yitiminin bir diğer temel özelliği ise dili kavrama yetilerinin aynı kalmasıdır. Bu rahatsızlığa sahip insanlar okuma ya da biri konuşurken dinleme konusunda sıkıntı yaşamazlar. Wernicke alanı beynin bu nörolojik süreci ile ilgili alanıdır.
Broca alanı ile ilişkili alanın temel olarak dil üretimi olması bize güven verir. Diğer alanlarla ilişkisi olsa da, bu alandaki hasar diğer alanlarda hasara yol açmaz.
Son olarak, beynin dil merkezi erken yaşta hasara uğradığında karşılaşılan garip süreçtir. Beynimiz inanılmaz derecede biçim verilebilirdir. Bu sebepten ötürü, eğer sol beyniniz hasar görürse, beyniniz bu kısım yerine sağ kısımda dil üretimi fonksiyonunu geliştirebilir.
Diğer bir deyişle, dil tam olarak gelişmeden önce beyin hasar görürse bu dünyanın sonu demek değildir. Beyniniz normal olarak gelişmeyi sürdürebilmek için bir şeylerin yerini değiştirir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Castaño, J. (2003). Bases neurobiológicas del lenguaje y sus alteraciones. Rev Neurol, 36(8), 781-5.
- del Río Grande, D., & Sánchez, R. L. H. (2003). Especifidad del área de Broca en la comprensión de oraciones. Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología, 23(3), 154-163.
- Trejo-Martínez, D., Jiménez-Ponce, F., Marcos-Ortega, J., Conde-Espinosa, R., Faber-Barquera, A., Velasco-Monroy, A. L., & Velasco-Campos, F. (2007). Aspectos anatómicos y funcionales sobre el área de Broca en neurocirugía funcional. Revista médica del hospital general de México, 70(3), 141-149.
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.