Bir Eğitsel Psikolog Ne Yapar?

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Alejandro Sanfeliciano

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Psikoloji kelimesini kullandığınızda, insanlarda genelde klinik psikolojiyi düşünür. Ancak psikoloji, ondan çok daha geniş bir disiplindir. Temelde, insan davranışlarını ve ruhsal süreçlerini inceleyen bilimdir. Bu bilim için farklı alanlarda hizmet veren pek çok uzman vardır. Bugün odaklanacağımız eğitsel psikolog da bu uzmanlardan biridir.

Bu makalenin amacı, bir eğitimsel psikologun neler yaptığı konusunda okuyucuyu eğitmek olduğu kadar, bu uzmanlığın dünyadaki güncel durumunu değerlendirmek de olacak. Bu uzmanlık alanı dünyada çok bilinmese de, eğitsel psikologlar oldukça gerekli bir iş yapıyor ve eğitim kalitesine katkı sağlıyorlar. Bugünün dünyasında, işlerini eksiksiz yapabilmeleri için önlerinde aşmaları gereken çok engel ve sırtlarına yüklenmeleri gereken çok fazla sorumluluk var.

Eğitsel psikolog kimdir?

Eğitsel psikologun misyonu, eğitim çerçevesi içinde insan davranışı üzerinde çalışmak ve ona müdahale etmektir. Nihai hedefleri insanların, grupların ve enstitülerin kapasitesini geliştirmektir. Burada “eğitim” kelimesi en geniş manasıyla, tüm eğitme, öğretme ile kişisel ve kolektif gelişimi kapsayacak şekilde anlaşılmalıdır.

Eğitim psikologunun çalışma ve müdahale alanı öğrenmeden türeyen veya öğrenme ile ilişkili olan bilişsel süreçlerle alakalıdır. Çalışmalarını, sağlık da dahil sosyal, kişisel, biyolojik olmak üzere tüm psikolojik açılardan iyice düşünür ve geliştirirler.

• Öğretmenler eğitim ve eğitim modelleri üzerinde çalışmakla yükümlüdürler.
• Rehberlik danışmanları akademik ve profesyonel hayatları boyunca insanlara rehberlik ederler.
• Çocuk psikologları çocukluk çağında ortaya çıkan ruhsal bozuklukları tedavi ederler.

Her bilim dalında olduğu gibi, eğitimsel psikolojinin de iki ana yönü vardır: Teori ve uygulama. Teorik açıdan, psikologların eğitsel psikoloji alanında araştırmalar yaptığını, teoriler ve süreçler geliştirip bunları detaylandırdıklarını görürsünüz. Uygulama noktasında ise, eğitsel psikologlar, eğitimin kalitesini artırmak amacıyla akademik araştırmaları sayesinde elde ettikleri bilgi birikimini kullanırlar.

Eğitsel psikolojinin işlevleri

Şimdi de İspanya Psikologları Genel Kuruluna göre bir eğitim psikologunun işlevlerini açıklayacağız:

• Öğrencinin ihtiyaçlarına göre müdahalede bulunmak. Eğitsel psikolog öncelikle öğrencilerinin eğitimsel ihtiyaçları üzerinde çalışmalı ve onları önceden tahmin etmeli. Sonrasında öğrencilerin eğitimsel deneyimlerini geliştirmek için bu ihtiyaçları yerine getirebilir.
• Profesyonel ve mesleki rehberlik ve danışmanlığa ilişkin işlevler. Burada ana hedef çocuklara, yeteneklerini geliştirmeleri için yardımcı olmaktır. Kişisel, mesleki ve profesyonel amaçlarının ve yeteneklerinin farkına varmaları için onlara yardımcı olunursa, öğrenciler kendi eğitimlerini yönlendirebilir ve kendi kararlarını verebilirler.
• Önleyici işlevler. Eğitsel psikolog, ortaya çıkma ihtimali olan eğitimsel sorunların önüne geçmek için önceden tedbirler alarak müdahalede bulunabilir. Bunun yanı sıra konuyla ilgisi olan herkesi (ebeveynler, öğretmenler, çocuklar, rehberlik danışmanları v.b.) göz önünde bulundurmak önemlidir.
• Öğretme yöntemlerinin geliştirilmesi: Öğretim yöntemlerine gereken önemi vermek oldukça kritik bir noktadır. Eğitimciler, öğrencilerinin etkili bir biçimde öğrenebilmeleri ve iyi yetişebilmeleri için çok çalışmalı ve en iyi eğitimsel tekniklere başvurmalıdırlar.
• Aile eğitimi ve danışmanlığı. Aile, eğitimin önemli bir parçasıdır. Çalışmalar yaptıktan sonra ailelere tavsiyeler vererek, ailelerin etkili aile eğitim modelleri geliştirmeleri sağlanabilir. Sonuç olarak ailedeki herkesin hayatı gelişecektir.
• Sosyo-eğitimsel müdahale. Eğitim sadece kişinin akademik hayatıyla ve aile yaşantısıyla ilişkili değildir. Kişinin çevresindeki her şey eğitiminde rol oynar. Güncel sosyal sistemin eğitimi nasıl etkilediğini araştırmak eğitimsel psikologların sorumluluğudur. Böylece, müdahale gereken noktada araya girebilirler.
• Araştırma ve öğretme. Son olarak, diğer tüm işlevlerin yerine gelebilmesi için, hangi doğrultuda hareket edileceğini anlamak adına sağlam araştırmalar yapmak gerekir. Ve elde edilen bilgiler diğer profesyonellere ve öğrencilere aktarılmazsa yapılan araştırmaların hiçbir faydası olmaz.

Eğitsel psikologun güncel durumu

Bugün, eğitsel psikologlar pek çok sorunla yüzleşiyorlar. Bu sorunlar arasında öne çıkanlar; farkındalık eksikliği, kamu idarelerinin destek vermemesi, profesyonel anlamda kafa karışıklığı ve muhalif bir eğitim sistemi.

Aslında, pek çok insan eğitsel psikolog diye bir şeyin olduğunu bile daha önce hiç duymadı. Görünürlükleri olmadığı için, bilgilerini yaymak ve araştırmaları için fon almak eğitsel psikologlar için daha zor. Bu profesyonellerin ve çalışmalarının sergilenmesi, bu disiplinin görünürlüğünün artması için gerekli. Disiplinin görünürlüğünün artması ise eğitimin kalitesinin artması açısından önem taşıyor.

Bunun yanında, kamu enstitüleri eğitimsel psikolojiden habersiz. Hükumet bu alanda çalışan insanlara da rehberlik danışmanı veya öğretmen gözüyle bakıyor. Eğitsel psikologların tanınmamalarının yanı sıra, bu disipline çok az kaynak ayrılması da ne kadar az desteklendiklerini gözler önüne seriyor.

Zayıf devlet teşkilatlanması nedeniyle eğitsel psikologların farklı işlevleri hakkında da kafa karışıklığı mevcut. Bazen tek bir kişi hem öğretmenin, hem eğitsel psikologun hem de rehberlik danışmanının yapması gerekenleri kendi başına üstlenebiliyor. Birçok kişinin yapması gerekenleri tek bir kişinin yapmasının yerine, öğrencilere yüksek kalite eğitim verilmesi için uyumlu bir şekilde çalışan profesyonellerin bulunduğu bir ekip olmalı.

Şu anda, eğitim sistemi, eğitsel psikologların işini karmaşık hale getiren problemlerle dolu. Öyle ki, şu anda yürürlükte olan sistemin amacı, en baştaki hazırlanma amacından farklı gibi görünüyor.

Son olarak, çok önemli bir nokta daha var. Siyasi gücü olan insanlar bilimsel araştırmaların tavsiyelerine aldırmadan karar alıyorlar. Çalışmayan bir sistemde iyi girişimler yapmak sorunu çözmüyor. Aksine, eğitim sisteminin, “eğitim” adının hakkını verebilmek için yapısal bir değişime ihtiyacı var. 

Eğitim çok önemli bir alan ve gelecek nesiller üzerinde çok etkisi var. Bu yüzden, eğitsel psikologlar ve üstlendikleri rolle ilgili bilgileri yaygınlaştırmalıyız.