Bir Çocuğu Duygusal Uzman Yapmanın Yolu
Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas
Her gün sayısız karar veriyorsunuz. Birçoğunu otomatik olarak yaparsınız, ancak bazılarının sebeplerini araştırmak için imkanınız olur. Duygular bu kararların her birini etkiler. Ne yazık ki, güçlü duygular bazen değerlerinize veya ilgi alanlarınıza aykırı şeyler yapmanıza neden olabilir. Bu tür hatalardan kaçınmak için bir duygusal uzman olmalısınız. Ayrıca, genç yaşlarından beri onları duygularla ilgili eğitmeye başlarsanız, çocuklara yaşamda bir avantaj da sağlayabilirsiniz.
Duygular sizi harekete geçmek için motive eder. Çocukluk çağındaki etkilerini fark etmeye başladık. Çok az çocuk veya yetişkin bunu durup da düşünüyor olmasa da, bu durum doğrudur.
Bu yüzden çocukluk, temelleri atmanın ve duygusal düzen araçlarını geliştirmenin en iyi zamanıdır.
Bunu bir çocukta teşvik edebilirseniz, duygularına yenilmelerine asla izin vermezler. Bunun yerine, duygularının ürettiği enerjiyi akıllıca kullanacaklardır. Bu enerjiyi, davranışı yeni ortaya çıkan değerleme sistemlerine göre motive etmek için kullanabilecekler.
Duygusal uzman olmak için ilk adım
İlk adım, temel duyguları öğrenmektir. Duyguların ne olduğunu bilmenin yanı sıra, bu onların neye yararlı olduklarını bilmeyi de içerir. Çocukların bir duygusal uzman olmak için bilmesi gereken temel duygular, korku, öfke, üzüntü, neşe, merak, iğrenme ve sevgidir. Biraz daha büyük olan çocuklar da utanç hakkında bilgi sahibi olmaktan faydalanacaklardır.
Öfke gibi bu duyguların bir kısmı insanları vurmaya, hakaret etmeye veya saldırmaya motive eder. Öte yandan, neşe gibi diğer duygular, bir insanın açık, enerjik ve cömert görünme olasılığını arttırır.
İkinci aşama
Duygusal uzman olma yolunda atılan ikinci adım, duyguları tanımaktır. Bu temel duyguları hem kendinizde hem de başkalarında tanıyabilmelisiniz. Önceki adıma hakim olmadan, bu imkansız bir iştir.
Ne olduğunu bilmiyorsanız, bir şeyi tanıyamazsınız. Temel duyguların ürettiği jestleri, görünüşleri ve davranışları biliyorsanız, onları gördüğünüzde onları hızlı bir şekilde tanıyabilirsiniz.
Bu nedenle, çocukların hissedecekleri duyguları adlarıyla tanımlayabilmeleri çok önemlidir. Örneğin, “Neşeli hissediyorsun, bu yüzden sabit durmakta zorlanıyorsun” gibi şeyler söyleyerek onların bilgili olmalarına yardımcı olabilirsiniz. Bir başka örnek “Kız kardeşine vurmak istiyorsun çünkü kızgın hissediyorsun” olabilir.
Üçüncü aşama
Bir sonraki adım, çocuğun hissettiği duyguları meşrulaştırmaktan ibarettir. Başka bir deyişle, çocuğun duygularını hissetmesine müsaade etmektir. Bu amaç için kullanabileceğiniz bazı ifadeler “Böyle hissetmen normal” veya “Neden acıttığını anladım” dır. Başka bir örnek “istediğimizi alamadığımız zaman hepimiz hayal kırıklığına uğramış hissediyoruz” olabilir. Bu ifadeler “Ağlama, o kadar da kötü değil” veya “Bundan nasıl korktuğunu anlamıyorum” gibi şeyler söylemekten çok daha faydalıdır.
Çocukları duyguları konusunda eğitmek için, bu koşullar altında kendinizi onun yerine koymayı denemelisiniz. Empatik olmak, onların duygularını kabul etmek demektir. Aynı zamanda, onları arzulanan davranışlara yönlendirmek için bazı alternatifler öğretmeniz gerekir. Onlara bunu öğretmelisiniz ki duygularının onu ittiği ani dürtüsel eylemlere yönelmesin.
Dördüncü aşama
Bu noktada, duyguları nasıl düzenleyeceğimizi öğrenmeye hazırız. Duyguları durduramazsınız, ancak oluşturdukları iç diyalogun ürettiği davranışı yönetebilirsiniz. Davranışı yönetmek için davranış ve duygu arasında nasıl ayrım yapılacağını bilmek zorundasınız.
Duygu, hissettiğiniz şeydir ve davranış ise yaptığınız şeydir. Öfkeli hissetmek, başkasını incitmeyi haklı çıkarmaz. Çocuklara, duygu ve eylem arasında bir yerde, vicdanınızın kararları verebileceği bir alan olduğunu öğretmeniz gerekir. Bu alanı güçlendirmek için çalışmak zorunda kalacaklar.
Öfke örneği ile devam ederek, çocuklara gevşeme egzersizleri öğretebilirsiniz. Alternatif olarak, onlara başkasının davranışını kibar bir şekilde düzeltme yollarını öğretebilir, bu sayede bu davranışlar onlara bir daha zarar veremez.
Beşinci aşama
Olaylar hakkında düşünmek bizi insan yapan zihinsel bir eylemdir. Duygusal uzman olmak için, bunu yapmayı öğrenmek zorundasınız. Beşinci adım, hissettiğiniz duyguların yanı sıra ürettikleri duyum, düşünce ve davranışları yansıtmaktır.
Çocukların geriye bir adım atıp neler olup bittiğini düşünmelerine yardımcı olmak, duygularını daha iyi tanımalarını sağlar. Bu aynı zamanda bu duyguları daha kolay düzenlemelerine de izin verecektir.
Altıncı aşama
Duygusal uzman olma yolunda devam ederken, bazı duyguların belirli durumlar için uygun olmadığını anlamamız gerekir. Örneğin, burs alırsanız fakat arkadaşınız alamazsa, arkadaşınız size bursu alamadığını söylediğinde sizin sevincinizi ifade etmeniz uygun değildir.
Başkalarındaki duyguları tespit etmek için empati kullanmak zorundasınız. Duygularınız onlarınkilerden farklıysa, davranışınızı duruma göre uyarlamanız gerekir. Bu yüzden çocuklara duygularını yönetme konusunda etkili yollar öğretmelisiniz. Bu, en önemlisi olumsuz olanlar için geçerlidir.
Yedinci aşama
Son adım ise olan bitenden bir hikaye oluşturmaktan ibarettir. Bu adım, duyguları anlamayı veya onların ne olduğunu açıklamayı içerir. Küçük bir kızın kabus gördüyse ve çığlık atarak, ağlayarak uyanırsa, ona kötü bir kabus gördüğünü söylemelisiniz. Ayrıca ona korktuğu için ağladığını söylemelisiniz. Küçük kızın, gördüğü kabusun onun gerçekliğini etkilemesi gerekmediğini anlaması çok önemlidir.
Çocuğu bir duygusal uzmana dönüştürmek kolay değildir. Bu göreve zaman ayırmak zorundasınız. Ayrıca yüksek düzeyde empati ve sabır da gerektirecek. Yine de, çocuğunuza duyguları yönetmeyi öğretirken, onlar için daha iyi bir geleceğe katkıda bulunduğunuzu aklınızda bulundurmanız gerekir. Onlara daha sonrası için çatışmalardan kaçınmaları ve kişilerarası ilişkiler kurmaları adına kaynaklar veriyorsunuz.
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.