Anksiyete Öldürür: Gerçek Mi Yoksa Bir Hikaye Mi?

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Francisco Pérez

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

“Artık dayanamıyorum”, “Kalp krizi geçireceğimi düşünüyorum”, “Bu belirtiler beni korkutuyor”, “Nefes alamadığımda anksiyeteden öleceğimi düşünüyorum”… Bu şikayetler panik veya anksiyete atağı rahatsızlığı olan hastalarda sık sık olur. Panik bozukluğu olan insanlar, birkaç dakika süren ani, tekrarlayan korku atakları yaşarlar. Bazen semptomlar daha uzun sürebilir. Bu korku ataklarına panik atak denir.

Nöbetler her an olabilir ve birçok kişi her an başka atak geçirme konusunda endişelidir. Bu nedenle, panik atak geçiren bir kişi, mağazaya gitmek veya araba kullanmak gibi günlük aktiviteleri yapma konusunda cesaretsiz ve isteksizdir.

“Ne kadar çok atak geçirirsem, o kadar çok korku hissediyordum. Hep korku içinde yaşıyordum. Bir daha ne zaman saldırıya uğrayacağını bilmiyordum. O kadar korkuyordum ki evimden çıkmak istemiyordum.”

– Lucía

Panik ataklar, kontrolü kaybetme veya anksiyeteden ölme korkusuyla ilişkilidir. Bu insanlar, örneğin kalp krizi gibi hissedebilen güçlü fizyolojik reaksiyonlara sahiptir. Bu nedenle panik bozukluğunun en yaygın belirtilerinden biri ölme korkusudur.

Buradan bu insanlara güven verici bir mesaj göndermek istiyorum. Şimdiye kadar panik ataktan kimse ölmedi. Semptomların çok rahatsız edici ve endişe verici olduğu doğrudur, ancak hiç kimse “sadece” panik ataktan ölmez. Panik atağı diğerlerinden ayıran bir başka şey ise, panik atağın fiziksel bütünlüğümüzü tehlikeye atabilecek kontrolsüz (bakmadan bir caddeden diğerine koşma ve karşıdan karşıya geçmek gibi) davranışlar üretmesidir.

Panik atak

Panik ataklar, herhangi bir anksiyete bozukluğunun yanı sıra diğer ruhsal bozukluklar nedeniyle de ortaya çıkabilir. Bu bozukluklar depresif bozukluklar, posttravmatik stres bozukluğu, madde kullanım bozuklukları vb. olabilir. Bunun dışında, bazı tıbbi durumlarda da (örn. Kalp, solunum, vestibüler, gastrointestinal) ortaya çıkabilirler. Gördüğümüz gibi, panik atak kendi başına bir hastalık değildir. Daha çok bir semptomdur.

Panik atak nedir?

Panik atak, dakikalar içinde doruğa ulaşan ani bir yoğun korku veya şiddetli atak rahatsızlığının başlangıcıdır. Bu süre zarfında aşağıdaki semptomlardan dördü veya daha fazlası ortaya çıkar:

• Çarpıntı, kalp çarpıntısı veya hızlı nabız atışı.
• Terlemek.
• Titreme veya sarsılma.
• Nefes darlığı veya boğulma hissi.
• Boğulma hissi.
• Göğüste ağrı veya baskı hissi
• Mide bulantısı veya karın ağrısı.
• Baş dönmesi, dengesizlik, sersemlik veya bayılma hissi.
• Titreme veya ateş hissi
• Parestezi ( deride uyuşma veya karıncalanma hissi).
• Derealizasyon (gerçek olmama hissi) veya duyarsızlaşma (kendinden ayrışma).
• Kontrolü kaybetme veya delirme korkusu.
• Ölmekten korkma.

Söylediğimiz gibi, bu semptomlar çeşitli rahatsızlıklarla eşzamanlı ortaya çıkabilir. Anksiyeteden mustaripseniz, bu belirtiler size tanıdık gelebilir.

Peki o zaman anksiyete öldürür mü?

Kaygı, tüm insanlar için ortak bir duygudur. Hayatımız boyunca bize eşlik eder. Diğer tüm duygular gibi, kaygının da bir işlevi vardır. Bizi tehlikeli olabilecek şeylere karşı hazırlar ve bu nedenle bir tehdit veya tehlike algısı oluştuğunda harekete geçer.

Evrimsel olarak, kaygı, insanoğlunun hayatta kalmasına, savaşmasına veya kaçmaya hazırlanmasına teşvik etmiştir. Kaygının sonucu farklılık gösterebilir ve olası tehlikeler karşısında koruma sağlar. Kaygıyı, bizi koruyan bir alarm sistemi olarak hayal edebiliriz. Ama bizi koruyorsa, hayatımızı sona erdirme noktasına kadar bize nasıl zarar verebilir?

“Bir gün hiçbir sebep veya uyarı olmaksızın, çok korktum. O kadar korktum ki öleceğimi sandım. Kalbim çarpıyor ve başım dönüyordu. Bu semptomları iki haftada bir yaşadım. Delirdiğimi düşündüm.”

Anksiyete ne iyi ne de kötüdür, öfke veya sevinç gibi birbirine zıt iki duygudur. Ancak şiddetli veya kontrol edilemez olduğunda olumsuz veya patolojik hale gelir.

Patolojik anksiyete, ona neden olan uyarıcının aşırı veya orantısız tepki vermesi olarak tanımlanır. Çok sık veya kalıcı olarak ortaya çıkar. Bundan mustarip olan kişinin yaşamını sınırlayarak çevreye uyumunu sınırlar. Bizi hayal ettiğimiz tehlikelere karşı “aşırı koruma” kalkanına aldığından, tek başına bizi öldüremez.

Kaygı ve onun uyarlanabilir işlevi hakkında düşünürsek, bunun gerekli olduğunu görürüz. Örneğin, yüksek bir sesle karşı karşıya kaldığımızda, irkilmemiz ve kendimizi korumaya almamız normaldir. Bu, üzerimize bir şey düşme ihtimaline karşı oradan kaçmamıza yardımcı olur.

Anksiyete kötü değilse, neden ölecekmişim gibi hissediyorum?

Beyniniz gerçek ya da gerçek olmayan riskli bir durum algılarsa, sizi korumak için fizyolojik düzeyde değişikliklere yol açacak bir alarm sistemini harekete geçirecektir. Panik ataktaki bu değişiklikler, tehlike gerçek olmadığı için bir tehdit olarak algılanır. Gerçekten riskli bir durumda olsaydınız, bu belirtiler sizin için tehlikeli bir durum halini almazdı. Gerçek tehlike durumunda, panik atağın vücudunuzda yarattığı tepkiyi normal bir şey olarak görürsünüz.

Örneğin; şu anda yanmaya başlayan bir yerdeyseniz, tehlikeyi algılayacak ve alarm sisteminiz devreye girecektir. Daha sonra fizyolojik aktivasyon gerçekleşecek, böylece bulunduğunuz yerin dışına çıkmanıza ve hayatınızı korumanıza izin verecektir. Bunu yapmak için, kollarınıza ve ayaklarınıza daha fazla kan göndermek için kalbinizin daha hızlı atmasına ihtiyacınız olacaktır. Ancak kalp yetmezliğinden dolayı kalbiniz daha hızlı atmasa bile, anksiyeteden ölmezsiniz.

Havasızlık kaldığımızda da benzer şeyler yaşarız. Panik atak sırasında kimse boğulmadı veya boğulma nedeniyle ölmedi. Aksine aldığımız inspirasyonların sayısının artması sonucunda, kandaki oksijen miktarı artar. Hiperventilasyon (aşırı nefes alıp verme) olarak bilinen şey de budur.

Bu anlattığımız olaylardan ötürü endişelenmenize gerek yoktur. Endişe sizi öldürmez. Semptomlar can sıkıcı olabilir ancak tehlikeli değildir. En normal olan şey ise bu belirtiler için doktora gittiğinizde size bunun anksiyete olduğunu ve paniğe kapılmamanızı söyleyecek olmasıdır. Bu kaygının çok şiddetli veya sık sık tekrarlaması durumunda sizi bir uzmana yönlendirecektir.