Ahlaki Sıkıntı - Ne Yapılacağı Konusunda Bilgisiz Olmak

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Muhtemelen hayatınızın bir noktasında ahlaki sıkıntı yaşamışsınızdır. Bu, değerlerinize aykırı bir şey yaptığınızda olur. Bu, görev ve arzu arasındaki, kalbin dikte ettiği ile koşulların gerektirdiği arasındaki ebedi muammadır. Sonuçta, hayat, her şeyin her zaman olmasını istediğimiz gibi olmadığı bu ikircikli kanallardan geçer.

Bu durumların binlerce örneği var. Örneğin, sağlık profesyonelleri, doktorlar, hemşireler ve sağlık çalışanları, kötü koşullarda çalıştıklarında ve hastalarına istedikleri gibi yardım edemediklerinde bunu tecrübe ederler. Çoğu insan, örneğin, evde ihtiyaçları olan kaynaklara sahip olmadıkları için Alzheimer hastası olan büyükanne veya büyükbabasını bir huzur evine yerleştirmekten başka çaresi olmadığında bunu yaşar.

Aynı şey, çalışmak zorunda olduğunuz ve tüm zamanınızı onlarla geçiremeyeceğiniz için bebeklerinizi veya küçük çocuklarınızı kreşe bırakmaya zorlandığınızda da başınıza gelebilir. İnsanlar vicdanın, duyguların, değerlerin ve bu rahatsız edici ahlaki çelişkinin bir araya geldiği bu acıyı her gün yaşıyor.

“Ahlaki ikilem, kabul edilemez olanla barışmaktır.”

– May Sarton

Ahlaki sıkıntı nedir ve insanlar neden bunu deneyimler?

Ahlaki sıkıntı terimi ilk olarak 1984’te filozof Andrew Jameton tarafından ortaya atıldı. Bunun nedeni, toplumda giderek yaygınlaşan bir fenomeni tanımlamak istemesiydi. Jameton, insanlığın, kurumsal engellerin temel ahlaki ilkelere ve etik sorumluluklara meydan okuduğu bir noktaya geldiğinğ belirtti.

İnsanlar bu gerçeği işgücü piyasasının yapısı nedeniyle yaşarlar. Aile ve meslek hayatını uzlaştırmalarına nadiren olanak olur ve bu da ahlaki sıkıntılara neden olur. Kim eşi ve çocuklarıyla daha fazla zaman geçirmeyi sevmez ki? Ancak, programlar ve kıt politikalar bunu yapmanın önünde önemli bir engeldir.

Açıkçası, mevcut koşulların bu boyutu her zamankinden daha yaygın hale getirdiğini belirtmek yanlış olmaz. Sağlık çalışanları, aşırı kalabalıklaşma karşısında her gün ahlaki sıkıntı yaşıyorlar. Şirketler ve işçiler de sıklıkla ahlaki açıdan sıkıntılı durumlarla yüzleşmek zorunda kalıyorlar.

Üstelik bu, birçok insan için yönetmesi zor olan bir tür psikolojik gerçekliktir. Örneğin, bir işveren işleri mevcut koşullarda artık uygulanabilir olmadığı için çalışanlarını işten çıkarmak zorunda kaldığında bunu yaşar. Bu durum kişiyi oldukça yıkıcı olan kişisel ve etik bir acı boyutuna atar.

Dürüst hareket edememenin acısı

Valencia Üniversitesinde yapılanlar gibi araştırmalar, ahlaki sıkıntının hemşirelik alanını nasıl etkilediğini gösteriyor. İnsanlık, tarihinin en büyük sağlık trajedilerinden biriyle karşı karşıyadır ve bu durum modern toplumlarda birçok grubu etkilemektedir. Aslında, sağlık hizmetleri alanı en çok etkilenen alandır.

Bu araştırma, örneğin insanların akrabalarına veda edemedikleri durumlardan kaynaklanan duygusal etkiyi vurgulamaktadır. Bunun nedeni, vedalaşılmayan kayıpların büyük bir stres kaynağı olmasıdır. Diledikleri vicdanlılıkla hareket edememek, sağlık çalışanlarına ağır bir yük bindirir.

İnsanlar ahlaki sıkıntıya hazır değil

Bu tür bir sıkıntı, temelde, yanlış olan ve o boyutta istediğiniz gibi hareket edemediğiniz bir şey tespit ettiğinizde ortaya çıkar. Aslında, bu davranışı engellemek, belirli bir olaya yönelik etik tepkinizi bastırmak, kendi doğanıza aykırıdır.

Beyin doğal olarak tehditleri veya riskli durumları algılar ve bunlara göre hareket eder. Savaşabilir (cevap verebilir) veya kaçabilir (hayatta kalmak için kaçabilirsiniz). Ancak, “doğru olmayan” bir şeyi tespit ettiğinizde ve “hareket etmemeye” teşvik edildiğinizde, bedeninizde stres ve duygusal sıkıntı harekete geçer.

Örneğin bu sağlık krizi bağlamında huzur evlerinde yaşlıları ziyaret edememek, can yakar ve çelişki yaratır. Bunu yapmamanın onların refahını koruduğu açıktır, ancak zihinlerimiz ahlaki sıkıntı hissetmemeyi başaramaz. Bunun nedeni, aile büyükleriyle duygusal ve sosyal iletişimin olmayışının şüphesiz insanlar için yıkıcı olmasıdır.

Cevap, ahlaki dayanıklılığı geliştirmekte yatıyor

Cynda Hylton Ruston, John Hopkins Üniversitesinde hemşirelik ve pediatri profesörü olmanın yanı sıra klinik etik konusunda uzmanlaşmış bir akademisyendir. Ruston, akılda tutmaya değer, unutulmaz bir terim icat etti. Ahlaki dayanıklılığın amacı, günlük olarak yaşadığınız etik ve ahlaki zorlukların neden olduğu acıyı iyileştirmek ve yönetmektir. Bu nedenle, bu boyut üzerinde çalışmak için aşağıdakileri dikkate alın:

• Çevrenizdeki koşulları kontrol edemezsiniz ama duygularınızı kontrol edebilirsiniz.
• Ahlaki sıkıntı durumlarında hissedebileceğiniz duyguları gizleyemezsiniz ve onları saklayamaz veya bir kenara bırakamazsınız. Bu nedenle, onları normalleştirmek ve kontrolü elinizde tutmaya çalışmak için bu duyguları kabul etmeli, serbest bırakmalı, yönetmeli ve başkalarıyla paylaşmalısınız.
• Değerlerinizle uyuşmayan eylemlerde bulunduğunuz için kendinizi cezalandırmamaya veya yargılamamaya çalışın. Hayat belirsizdir ve sizi çevreleyen şeyler üzerinde mutlak kontrole sahip olamazsınız. En iyi alternatifin en adil çözüm olmadığı zamanlar vardır. Ancak, çoğu zaman bu, koşullar göz önüne alındığında gerekli olanıdır.
• Hala bu acıyı deneyimleyebiliyor olduğunuz gerçeği, değer ve ilkelerinizin hala sağlam olduğunu hatırlatır.
• Yaşadığınız acıyı başkalarıyla paylaşmak da çok önemlidir. Destek grupları oluşturarak bunu yapabilirsiniz. Bunun nedeni, arkadaşlarınızla ve ailenizle konuşmanın ahlaki sıkıntılarla başa çıkmanıza yardımcı olabilmesidir.

Sonuç olarak

Son olarak, karşılaştığınız zorluklara anlam vermeniz gerekir. Yaptığınız şeylerin çoğu, kaos dolu bir dünyada bile anlamlıdır. Bu anlamı bulmak bugün zor olabilir, ancak şüphesiz yarın daha iyi anlayacaksınız.