Zeka ve Espri Anlayışı
İyi bir espri anlayışı, ironi ve zekayı çoğunlukla gri olan gerçekle birleştirmeyi bilen iyi bir zeka belirtisidir. Gördüklerini ince bir hicivle şekillendirerek, bizi daha az katı ve daha orijinal bir gerçeklikten haberdar ederek yüksek sesle güldürmeyi başaranların sanatıdır.
Platon’un metinleri gerçekten şaşırtıcıdır. Aristo’nun hocası olan ünlü Yunan filozof, espri ve güldürme anlayışının kötülük yapmaktan daha ileri gitmek olduğunu savunmaktadır. Onun fikrine göre şakalar yapan bir insan gururlu bir davranış sergilemektedir; böyle insanlar kendileriyle iftihar etmişler ve başkalarıyla alay etmişler demektir.
“Espri anlayışı olmayan insan yaysız vagon gibidir, her çakıl taşında sallanır.”
– Henry Ward
Platon bu vizyonu sürdürdüğü için, bir şekilde, başkalarını güldürme sanatının bazen rahatsız edici ifadelerden faydalanmayı gerektirdiğini vurgulamıştır. Ahlaki kodları küçümsemek ve toplumun belli gruplarıyla alay etmektir. İnsanların inançlarına, davranışlarına vb. karşı koymak demektir. Fakat komplike ve yaratıcı bir tarzda bir espri anlayışına sahip olmak bir sanattır.
Espri anlayışı ve zekayla ilişkisi
Bir insanın espri anlayışı şüphesiz onun üst yazısı gibidir. Bu birçok durumda hepimizin farkına vardığı bir şeydir. Bu yüzden birinin insanları neyin güldürdüğünü (ya da güldürmediğini) keşfetmesi, en kehanet ironileri anlama yeteneklerini keşfetmesi veya becerikli bir espri anlayışıyla gerilen ortamı gevşetmekle ilgili çok fazla şey söylenemez. Espri anlayışı istemeden kişiler arası bağları kuvvetlendirir.
İster inanalım, ister inanmayalım, ince ve yaratıcı mizah yeteneğine sahip olanlar, normalden daha yüksek IQya sahip olmaya eğilimlidirler. Aslında her zekası yüksek olan insanın şaka yapmada başarılı olmadığını biliyoruz. Oscar Wilde, George Bernard Shaw ya da Groucho Marx buna en dikkat çekici örneklerdir.
Bu konuyu daha önemli kılan bazı detaylar vardır. Avusturya Viyana Üniversitesinde yapılan bir çalışma, espri anlayışı yüksek olan insanların sözel ve duygusal zekalarının yüksek olduğunu ortaya koymuştur.
Bu araştırma ayrıca mizah anlayışı, bilişsel yetenekler, duygusal zeka ve öz saygı arasında doğrudan bağlantı olduğunu kanıtlamıştır.
- Genellikle dışa dönük insanlar stres, endişe veya günlük sıkıntılara uyum sağlayabilmek için espri yeteneklerini kullanırlar.
- Diğer yandan evrimci psikologlar mizah anlayışını “kalıtsal bir özellik” olarak, bu özelliği de daha fazla kıvraklık ve zihinsel esneklik ya da tam tersi daha katı olmak şeklinde açıklamışlardır.
- Aynı şekilde, araştırmacılar daha negatif espri tarzının iğneleyici söze, karşı atağa geçmeye dayandığını ve alaycı veya taklitçi ifadeler kullanmanın da, diğerinin tam aksine, kötü ruh haliyle ve depresyonla ilişkili olduğunu keşfetmişlerdir.
Espri anlayışı ve yaratıcılık
Albert Einstein kendisine bir gün dehasının, yaratıcılığının ve zekasının nereden geldiği hakkında sorulduğu zaman, bunu son derece doğal bir şekilde mizah anlayışından kaynaklandığını söylemiştir. O bu mizah yeteneğine çocukluğundan beri sahiptir. Onun ruhu hala çocuktur ve dünyaya merak ve masumiyetle bakmaktadır. O merak etme ve gülme yeteneğini asla kaybetmemiştir.
Önemsiz bir anekdot olmaktan uzak, Einstein espri anlayışının insan zekasıyla ilişkisinin önemini vurgularken ne söylediğini gayet iyi biliyordu. Aslında birçok nöropsikolojik çalışma, zeka konusundaki gibi, pozitif duygusal durumumuz ve yaratıcılığımız arasındaki ilişkiyi desteklemiştir. Gülmenin beyindeki dopamin üretimini arttırdığını unutmamalıyız. Bu nörotransmitter aynı zamanda öğrenmeye aracılık eden nöral mekanizmayı da “faaliyete geçirir”.
Sonuç olarak, daha esnek ve yaratıcı oluruz ve hafızamız ve zihinsel odaklanma yeteneğimiz gelişir. Gülmek ayrıca dikkatimizi de arttırır. Gülmek hayattır ve espri yapmak başkalarıyla bağlarımızı güçlendirir. Stresi azaltır, bağışıklık sistemini güçlendirir ve bizi daha verimli hale getirir.
Hayat sonuçta sevgi ve eğlencedir. Hayatı daha iyi anlamak için sevin ve daha dayanıklı olmak için her gün espri yapın. Böylece kalbinizin ve zekanızın iyiliği için bu harika afrodizyaktan faydalanmayı ihmal etmeyin. Eğer espri anlayışı bizi daha zeki yapıyorsa, ondan ustaca ve beceriyle faydalanmaya değer.