Yüksek İşlevli Depresyon: Depresyon Belirtileri

Yüksek işlevli depresyon işte uyumlu, aktif ve mutlu gibi görünen insanlarla karakterize edilir. Bununla birlikte, bu maskenin arkasında genellikle uzun süredir devam eden bir depresyon vardır.

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater.

Son Güncelleme: 14 Aralık, 2021

Yüksek işlevli depresyon bir bakışta anlaşılamaz. İşteki görevlerini yerine getiren, spor yapan, sosyal ağlarına fotoğraf yükleyen herkese gülen yüzünü gösteren biri söz konusudur. Ancak bu görünürdeki normalliğin ardında, kişi oldukça ciddi ataklarla yıllarca sürüklenebilecek bir tür depresyonu maskelemektedir.

Depresyondan bahsettiğimizde çoğu insanın aklında olan yaygın bir imaj vardır. Gözümüzün önüne panjurları indirmiş, yatağın üstüne uzanmış ve hayatın getirdiği zorluklara göğüs geremeyen birini hayal ederiz. Çok az kişi bu iş arkadaşımızın, o kasiyer kızın ya da kendi annemizin bu hastalıktan etkilenmiş olabileceğini düşünür: Maskeli depresyon.

Yüksek işlevselliğe sahip depresyon, ilk bakışta normal  gibi görünen hayatlarının herhangi bir döneminde buna yakalanan insanları karakterize eder. Çalışırlar, etkileşim kurarlar, gülümserler, iletişim kurarlar… Ancak bir süredir kendilerinde derin bir isteksizlik sezerler. Örneğin, bu depresyon türü sabah kalkar kalkmaz kendini belli eder.

Bu sorundan etkilenen kişi günün erken saatlerinde kaygılı bir ruh durumuna sahiptir. “Her şeyi yapmalıyım”, “mükemmel olmaya devam etmeliyim, normal görünmeliyim, bana verilen her sorumluluğu yerine getirmem gerek” gibi düşünceler baskındır. Kısa veya uzun vadede bu durum kronik hale gelerek majör depresyona yol açar.

Yüksek işlevli depresyon nedir ve ne gibi belirtiler gösterir?

Yüksek işlevli depresyon, klinik olarak distimi olarak adı verilen şeyi tanımlar. Onu klasik depresyon teşhisinden ayıran bir yönü vardır: bu depresyon eksikliğinde enerji eksikliği ortaya çıkmaz. Bunun nedeni, bu hastaların yüksek bir mükemmeliyet duygusu göstermesidir. Durmak veya bir yerde hata yapmak, tahammül edemeyecekleri bir şeydir.

Bu nedenle distimik bozuklukla  mücadele eden biri de her gün yataktan kalkıp yükümlülüklerini yerine getirebilir. Bu kişiler işlerinde o kadar başarılı ve yeteneklidirler ki, hiç kimse bu kişilerin kendi iç dünyalarında bazen öfke, bazen mutsuzluk, bazen hayal kırıklığıyla mücadele ettiklerini bilmezler.

Hayalimizin de ötesinde, yüksek işlevselliğe sahip depresyon ciddi bir durumdur. Bazen, bir kişinin çevresi nedenine hakim olamadıkları bir şekilde bir yakının intihar vakası ile karşılaşabilir. Hiç kimse görünüşte mükemmel bir hayatı olan birinin nasıl bu kadar dramatik bir çıkışı olan bir yolu seçtiğini açıklayamaz.

Ayrıca önemli bir yönü de es geçemeyiz. Pittsburgh Üniversitesi Tıp Fakültesinde (Amerika Birleşik Devletleri) yapılan araştırmalar bize distiminin toplam nüfusun neredeyse %6’sını etkilediğini göstermektedir. Bu tanıyı alamamak veya bir uzmandan yardım istememek, ciddi sonuçlarıyla birlikte büyük bir depresyona yol açacaktır.

Gelin, yüksek işlevliğe sahip depresyonun hangi belirtileri gösterdiğini beraber öğrenelim.

Sevinç, coşku yaşama ve motivasyonu yüksek tutmakta zorluk çekme

Bu psikolojik rahatsızlığı olan kişi olumlu duygular ifade edebilir. Ancak bunları ifade etmek, onları hissetmek anlamına gelmez. Çünkü bu durumdan mustarip bir hasta, geçmiş yılların sevincini, hedeflerine ulaşmak için bir motivasyon bulmada, hobilerinin tadını çıkaracak enerjiyi kendinde bulmada güçlük çeker.

Bunun yorucu bir kararsızlık durumu yarattığından hiç şüphe yoktur çünkü ihtiyaç duydukları bir şey varsa, o da her şey yolundaymış gibi görünmek, verimli, mutlu bir hava yaratmak yeteneklerini sergilemeye devam etmektir.

Kendine acımasız özeleştiride bulunma

Daha önce de belirttiğimiz gibi yüksek işlevli depresyona sahip kişi, esas olarak kendilerinden çok beklentileri olan insanları karakterize eder. Kendilerini hemen hemen her yönüyle eleştirmekten çekinmeyen mükemmeliyetçi profillerdir. Kendilerinin başarısız olmalarına, şüphelenmelerine veya hata yapmalarına izin vermezler.

Hatta bu da yetmezmiş gibi, bu özeleştirinin dışarıya yansıtıldığı zaman da gelir. Sonunda, hayatında olan biten her şeyi yalnızca hatalarıyla, rahatsız edici, sinir bozucu ve boş yönleriyle dolu olarak işlemeye başlar. İşte tüm bu faktörler acıyı daha da artıran nedenlerdir.

Küçük şeyler büyütülür

Birinin geç kalması, metronun çok dolu olması, partnerimizin bir şeyi unutması, çocukların oturma odasını kirletmesi, sıcak suyun gelmemesi… Her zaman gün içinde en iyi şekilde uğraşılan o küçük şeyler, yüksek işlevli depresyona sahip kişi için büyük bir engeldir. Sırtında taşıdığı bu yüklerden kurtulması gerektiğini aklımıza getirir.

Her şeye aşırı tepki göstermeleri işte bu kadar kolaydır. Bunu yüksek stres altında olmaları nedeniyle yaparlar. Üzüntülü olduklarını belli etmezler, enerjik olmaya devam ederler. Sorunlarından çözebilecekleri küçük şeyleri bile enerjileri kalmayana kadar büyütürler. Bunun da sonuçları çok ağır olur.

Sorunlarla kendi başına çıkma stratejisini uygulama (verimli değildir)

Bu tip hastalarda ilginç olan durum, uzun yıllar distimi ile mücadele etmeleri ve “distimiye” göre kendilerini yönlendirmeleridir. Rahatsızlıklarının, acılarının ve mutsuzluklarının farkındadırlar. Yine de profesyonel yardım alma fikri onlara çok uzaktır, sorunlarıyla kendi başlarına mücadele etme stratejilerini uygulamayı seçerler.

Çünkü bunlar bir şeylerden kaçma görevi gören kaynaklardır. Sorunu kamufle etmenin, ortadan kaldırmanın yoludur. Bu nedenle, en sevdikleri televizyon dizilerini zorunlu olarak izlemeyi, sık sık spor yapmayı, yemek yemeyi ve hatta en uç durumlarda alkol veya uyuşturucu tüketimine yol açan seçenekleri seçerler.

Sonuç olarak, yüksek işlevli depresyon, psikolojik yardıma ihtiyaç duyan ancak bunun hala tam olarak farkına varamayan ve hayatına normal bir şekilde devam eden herkesi karakterize eder. Hızlı yaşama, kendinden çok şey bekleme ve işe yarar olduğumuzu gösterme ihtiyacı çoğu kez endişe verici olduğu kadar aynı zamanda ciddi bir sorunu da gizlemeye çalışan bir durumdur.

Eğer durursak, uzun zamandır yardımcı pilotu olduğumuz bu depresyonlu hayatımızda, gerçek gerçekliğin ortaya çıkacağını fark ederiz: hayatımıza bu şekilde devam edemeyiz. Öyleyse frene basalım ve bir uzmandan yardım isteyelim. Distimi tedavi edilebilen bir depresyon türüdür ve biz daha iyi hissetmeyi, daha iyi yaşamayı hak ederiz.