Uyuşturucu Kullanımı Gençlerin Ruh Sağlığını Nasıl Etkiliyor?

Ergenlikte uyuşturucu kullanımı, zihinsel sağlıkla ilgili pek çok problemin kaynağıdır. Mesela, uyuşturucu kullanan bir gencin moralsiz olması anksiyete ile öğrenme bozukluğu veya davranışsal rahatsızlıklardan muzdarip olması daha muhtemeldir.

Bir genç, sınıra ulaştığında hemen rahatlık duyabilmek için hızlı bir çözüm arar. Yetişkinlerin onlara neyi yapıp yapmamaları gerektiğini söylemesinden bıkmışlardır. Alkol ya da uyuşturucu kullanımı, onlara bu çıkışı sağlar. Bu durum komorbite ya da eş zamanlı hastalık denen şeye yol açar.

“Uyuşturucu maddeler, gelecek ve umudun düşmanıdır ve onlara karşı mücadele ettiğimizde gelecek için savaşmış oluruz.”

– Bob Riley

Komorbite nedir?

Komorbite, kişinin aynı anda birden fazla ruhsal hastalıkla baş etmesidir. Çoğu zaman bu hastalıkların ayrı ayrı ele alınıp tedavi edilmesi gerekir. Eşleşen hastalıkların en yaygın olanlarından biri de bilhassa ergenlik dönemindeki gençlerde uyuşturucu bağımlılığı ve depresyondur.

İlginç olan şu ki uyuşturucu kullanımı her zaman bir başka ruhsal hastalığın başlangıç noktası değildir. Bazen ruhsal hastalık, uyuşturucu kullanımı için ek faktördür. Dolayısıyla, ruh halinde bozukluk ya da anksiyete, ”kendini iyileştirme” şekli olarak uyuşturucu kullanımına yol açabilir.

Madde kullanımı (alkol ya da uyuşturucu kullanımı) bir ruh hastalığı olarak kabul edilmektedir.

Komorbitede iki hastalık arasında etkileşim de vardır. Böylece birindeki belirtilerin kötüleşmesi genelde diğer hastalığın da ilerlemesiyle sonuçlanır. 

Uyuşturucu bağımlılığı, bir ruh hastalığıdır

Uyuşturucu bağımlılığı kronik ve tekrar eden bir hastalık olup bu maddelerin aranması ve zorunlu olarak kullanılmasıyla kendini gösterir. Bu maddelerin zararlarının farkında olmalarına karşın yaparlar bunu. Bu durum bir ruhsal hastalık sayılır çünkü uyuşturucu maddeler, hastanın yaşamını ciddi bir şekilde koşullandırıp sınırlandırarak beynin yapı ve işleyişini değiştirir.

Bağımlılık beyni kökten değiştirir çünkü ihtiyaç ve arzuların normal hiyerarşisini bozarak uyuşturucu kullanımıyla ilgili yeni önceliklerle değiştirir. 

Uyuşturucu kullanımında ilk karar gönüllü olsa da bu maddelerin devamlı kullanımı, kişinin kendini kontrol etme becerisini değiştirir. Öz kontroldeki bu bozulma, bağımlılığın temel işaretidir. 

Bağımlılık sahibi kişilerin beyinleri incelendiğinde yargıda bulunmak, karar verme, öğrenme ve hafıza ile davranış kontrolü için temel olan beyin alanlarında fiziksel değişiklikler olduğu görülmektedir. Bilim insanları bu değişimlerin beynin çalışma şeklini değiştirdiğini ve kompulsif ve yıkıcı bağımlılık davranışlarını açıklamaya yardım edebileceğini düşünmektedir.  

Gençler arasında uyuşturucu kullanımına ilişkin risk faktörleri ve ruhsal sorunlar

Uyuşturucu kullanımı ve ruhsal rahatsızlıklar ortak birçok özelliğe sahiptir. Gençler arasında uyuşturucu kullanımına yol açabilecek risk faktörlerinin bir kısmı şunlardır:

Beyin gelişimi

Rochester Üniversitesi Tıp Merkezine göre insan beyni yaklaşık 25 yaşına kadar tam olarak gelişmez. Bilhassa karar verme ve duygusal kontrolden sorumlu pre-frontal korteks hâlâ gelişim aşamasındadır.

O zamana kadar ergenler ve genç insanlar, sonuçları düşünmeksizin kabul görme ve başkalarını etkileme çabasındadır. Bu da birden çok ruhsal hastalık yaşamaya meyilli kılar onları.

Sözlü ya da fiziksel taciz

Çocukluk ya da ergenlik döneminde sözlü ya da fiziksel taciz, fiziksel ve duygusal yaralar bırakabilir geride. Bu tür tacizlere uğramış genç insanlar, yaşadıkları acıyı bastırmanın yollarını arayacaklardır. Yaşadıkları olayların üzerinden uzun zaman geçse bile. 

Tacizin yol açtığı yaralar genelde öz güven eksikliği, umutsuzluk, paranoya ve hatta intihar düşüncelerini de beraberinde getirir. Madde kullanımın bedende yol açtığı zarar üzerinde düşünmeyi kolaylaştırmayan bir şeydir bu.

Erken dönemde maruz kalma

İstatistikler, çocukların uyuşturucu ve/veya alkole maruz kaldıklarında ileride bağımlılık geliştirmeleri ihtimalinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Yakın çevrenize bakmanız yeterli bunun için.

Uyuşturucu veya alkol kullanımı, özellikle genç yaşta, ruhsal istikrarsızlık sorununa katkıda bulunan bir faktör olabilir, zira uyuşturucular genç insanların sinir sistemlerinin gelişimini ve strese verdiği cevabı değiştirir.

Baskı

Çevremiz sürekli olarak genç insanlara neyi yapıp neyi yapamayacağını söylüyor. Anne babalar, eğitimciler ve medya, her yerde mükemmel olmak zorunda olduğunu hisseden gençlere baskı yapıyor.

Bütün bu baskı hiç şüphesiz genç insanların anksiyete yaşamasına ve şüphelere kapılmasına neden olmaktadır. Bu durum ise sonunda bağımlılık, depresyon ve intihar düşünceleri veya eğilimlerine yol açabilecek içsel sürekli ve gereksiz öz savunma savaşıyla sonuçlanabilir. Yetişkinler, herkesi memnun etmenin imkansız olduğunu bilir. Ama gençler hala öğrenmektedir. 

Yüksek risk dönemlerinde önlemin önemi

Erken yaşta uyuşturucu kullanımı, kişinin sonraki yaşamında bağımlılık edinme ihtimalini artırır. Erken yaşta uyuşturucu ve alkol kullanımını önlemek bu risklerin azaltılmasında büyük bir fark yaratabilir.

Uyuşturucu bağımlılığı riski, geçiş dönemlerinde artar. Ergenliğin ilk döneminde yani çocukların ilk okuldan orta okula geçtiği dönemde sosyal ve akademik bakımdan zor durumlar söz konusudur.

Bu süre boyunca çocuklar, bağımlılık yaratan maddelere ilk kez maruz kalır (sigara ve alkol gibi). Liseye başladıklarında ergenler, uyuşturucu kanallarına daha yakındır ve bu maddelerin kullanımına şahit olmaları muhtemeldir.

Aynı zamanda yeni şeyler denemek ya da daha büyük riskler almak gibi arzuların görüldüğü gelişimlerine dair birçok normal davranış uyuşturucuyu deneme eğilimlerini artırabilir. Bazı gençler ise uyuşturucu kullanmanın dış görünümlerini ya da spor performanslarını iyileştirdiğini düşünebilir ki bu durum, sosyal durumlarda yaşadıkları anksiyeteyi azaltacaktır.

Diğer yandan, gençlerin doğru hüküm ve karar verme becerisi henüz gelişim halindedir ve uyuşturucu kullanımının bütün bu türlerini doğru şekilde değerlendirme becerilerini kısıtlayabilir.