Tek Çocuk Olmak: Sorumluluk mu Yoksa Ayrıcalık mı?

Tek çocuk konusu, büyük tartışmalara neden olur. Özellikle de tün dünyada çiftlerin artık çok çocuk istemediği günümüzde. Kardeş sahibi olmak, bir insanın hayatındaki en güzel duygulardan biridir. Ama anne babaların günümüzde pek çok role sahip olduğu ve yıllarını çocuk yetiştirmeye ayıramayacakları da bir gerçek. 

Bir zaman önce büyük bir aileye sahip olmak, tartışılmaz bir avantajdı. Anneler evde kalarak çocuklara bakıyor, bu sorumluluğun en büyük kısmını üstleniyordu. Ama 21. yüzyılda işler çok farklı. Çoğu anne babanın çalışması gerek. Dolayısıyla, çocuklarına zamanlarının ancak bir kısmını ayırabiliyorlar. Bazen çok az bir zaman oluyor bu.

Günümüzde çiftler çok daha istikrarsız bir hayat sürüyor ve ailelerinden daha az destek alıyor. Bugünlerde, büyük kardeşin küçük kardeşi yetiştirdiğini yaygın bir şekilde görebiliyoruz. Çocukların aile dışından biri tarafından büyütülmesi de yaygın bir durum. Üstelik bu kişi her zaman iyi bir eğitim ve terbiye garanti etmiyor. Her halükarda, bu kişiler çocukların gerçek anne babasının yerini asla tutamaz.

“Her çocuk eşsizdir. Ve sadece çocuklar her çocuk gibidir.”

– Anonim

Tek çocuk olmanın avantajları

Şüphesiz, tek çocuk olmanın büyük avantajları var. Tek çocukların bencil ve kaprisli olacağı söylense de illa böyle olması gerekmez. İyi yetiştirilirlerse, sağlıklı bir şekilde büyüyüp olgunlaşacaklardır. Tek çocukların lehine olan pek çok faktör vardır:

• Tek çocuklar, anne babalarından daha fazla ilgi görür. Zaman ve endişelerini farklı çocuklar arasında bölüştürmeleri gerekmez. Bu nedenle, anne babalık görevlerinde daha başarılı olabilirler. O özel ilgi sayesinde çocuk kendine daha çok inanır ve öz güven duygusu artar.
• Daha hızlı zihinsel gelişim yaşarlar. Tek çocuk, özellikle ilk yıllarda yetişkinlerle daha çok etkileşime geçtiği için diğer çocuklara göre daha hızlı dil ve zihin gelişimi gösterirler.
• Tek çocuk olan kişiler, hemen her zaman daha düzenli  ve sorumlu olurlar. Başka çocuklarla yaşamadıkları için anne babalarının düzen ve çalışma tarzını benimserler. Genelde, görevlerini nasıl yerine getireceklerini bilirler ve daima düzenli olurlar.
• Tek çocuklar, yalnızlığa nasıl uyum sağlayacaklarını bilir ve zihinsel çaba gerektiren hobiler edinirler. Yalnızlık sadece destek ya da anlayış eksikliği anlamına geldiğinde negatiftir. Bunun dışında, insanın kendini daha iyi tanımasına ve daha bağımsız olmasına yardım edebilir. Tek çocukların okumayı çok sevmesi de yaygın görülür. Ya da kendi başlarına yapabilecekleri resim yapma ve benzeri bir aktivite seçerler.

Tek çocuk olmanın dezavantajları

Tek çocuk olmak, anne babaların çocuklarıyla daha çok ilgilenmesine ve daha fazla ekonomik güvenliğe sahip olmalarına yardımcı olsa da bazı güçlükleri beraberinde getirebilir. Kardeşler, zamanın bir kısmını alır ve rekabete yol açar ama çocuğa olgunlaşmak bakımından çok değerli dersler verebilir. Kardeşi olmayan çocukların yaşadığı dezavantajlardan bir kısmı şöyledir:

• Tek çocuklar genelde daha egosantrik olur. Herkesin oyunda sırası olduğunu anlayamazlar. Yaptıkları her şeyin anne babaları tarafından alkışlanmayacağını anlamazlar. Bazen gruplara uyum sağlamaları güçtür.
• Kimi zaman çok hızlı olgunlaşırlar. Bu negatif bir sonuç sayılmayabilirdi ama hızlı olgunlaştıklarında doğallıklarını da yitirirler. Bu nedenle daha neşesiz olurlar. Kendilerine ”şapşal” davranmak için izin vermezler. Yetişkinler bu durumdan memnun olabilir ama bu çocuklar gevşemeyi öğrenemeden büyür.
• Cömert olmakta sorun yaşarlar. Onlara göre herkesin kendi sorunlarının olması ve kendi ihtiyaçlarını gidermesi normaldir. Ellerindekini paylaşmak zor gelir, hem maddi şeyler hem de duygular bakımından böyledir. Başkalarına kolayca ”açılamaz”lar.
• Tek çocuklar içine kapanık olabilir çünkü deneyimlerini evde kendi yaşıtlarıyla paylaşamazlar. Anne babalarına çok güvenirler ama bu asla bir kardeşle yaşayacakları ortaklık ve yakınlığın yerini alamaz. Bu nedenle içine kapanık ve yaklaşması güç kişiler olabilirler. Başkalarıyla olan çatışmaları çözmede de yetenekli olamayabilirler.

Hem tek çocuklar, hem de kardeşi olan çocuklar, iyi bir yetiştirme sonucu sağlıklı bir şekilde olgunlaşabilirler. Tek çocuklar söz konusu olduğunda anne babaların, çocuğun kendi yaşıtlarıyla paylaşabileceği ve etkileşime geçebileceği durumları sağlamaları önemlidir.

Anne babaların aşırı korumacılık ya da kontrol alışkanlığına kapılmaması da önemlidir. Bu sayede, tek çocuk olmanın avantajlarından yararlanabilir ve dezavantajlarını yaşama olasılığını azaltırlar.