Suçluluk Duygusu ve Kaygıyla Bağlantısı

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Suçluluk duygusu oldukça yaygın bir kaygı belirtisidir. Bu durumdan muzdarip olanlar kendileri hakkında oldukça zararlı çıkarımlar yaparlar. Omuzlarında aslında sorumlusu olmadıkları bir yükü taşırlar. Ayrıca durumları saptırırlar, bu da onlara daha da acı çektirir.

“İşleri daha da kötüleştiriyorum”, “Davranışlarımdan dolayı onları incittiğimden eminim” veya “Ailemi hayal kırıklığına uğrattım”, “Annem benim yüzümden hastalandı ” bunun sadece birkaç örneği. Ancak, bu ifadelerin çoğu benzer bir çizgiyi takip eder.

Söz konusu kişi, kaygısının tamamen kontrol ettiği bir tür dar bakış açısının kurbanıdır. Genellikle kaygı bozukluğunu veya panik atakları kontrollerinin ötesinde bir tuhaflık, yanlış bir şey yaptıklarının bir işareti olarak görürler. Umutsuzluğa kapılırlar ve kendilerine nasıl bu kadar acı çektirdiklerini, neden böyle olduklarını düşünmeye başlarlar.

Kendini suçlama ve yakınlarını hayal kırıklığına uğrattığı veya incittiğiniz hissi, sonu gelmeyen bir kaygı kısır döngüsünü besler. Kendinden çok fazla şey beklemek ve takıntılı düşünceler zihinsel sağlığınız için çok tehlikelidir.

Bu durumları daha iyi anlamaya çalışalım.

Suçluluk Duygusu

Mantıklı veya mantıksız (irrasyonel) suçluluk:

• Birincisinde, ortaya çıkan acı ve suçluluk duygusu bunları haklı kılan bazı gerçeklerle bağlantılıdır. Bunlar, diğer insanlara gerçekten acı çektirmenin veya ciddi sonuçları olan eylemlerden sorumlu olmanın bir sonucu olarak ortaya çıkacaktır.
• İkincisi, irrasyonel suçluluk, kaygı ve hatta diğer psikolojik bozukluklardan kaynaklanır.

Suçluluk duygusuna bağlı kaygının sürekli olarak belirli şeyleri yapmak veya hissetmek için kendini hırpalayan kişilerde görülmesi çok yaygındır. Bunları düşündükleri için bile kendilerini suçlu hissederler.

Olumsuz bir zihinsel önyargının sadece farkında olmak ya da bazen korku veya belirsizlik içinde yaşayan bir zihne sahip olmak bile suçluluk duygusunun belirmesine sebep olabiliyor.

Bunu kontrol edemediklerini ve davranışlarının etrafındakileri endişelendirdiğini görüyorlar. Bütün bunlar, bu rahatsız edici ve yıkıcı hissi daha da yoğunlaştırıyor.

Kaygıda suçluluk ve utanç duyguları

İsveç’teki Karolinska Enstitüsü’nde yapılan ve yakın zamanlarda PLOS ONE dergisinde yayımlanan araştırmaya göre kaygı bozuklukları sıklıkla utanç ve suçluluk duygularıyla bağlantılı.

Bunların iki farklı duygu olduğu belli. Ancak, her ikisi de ortak bir tetikleyici ile ortaya çıkıyor. Hangi tetikleyici? Duyguları kontrol edememe ve bunun sonucunda ortaya çıkan rahatsızlık.

Suçluluk, yaptığınız, söylediğiniz veya deneyimlediğiniz bir şey hakkında kötü hissettiğinizi gösterir. Öte yandan utanç, kaygı veya başka tür problemleri olan kişilerde daha zararlıdır. Bu, bir insan olarak kim olduğunuz konusunda kötü hissettiğiniz anlamına gelir. Ayrıca, bir yandan kendinizi hafife alıp hakir görürken, bir yandan da olup biten hemen hemen her şey için kendinizi suçladığınızda ortaya çıkar.

Kaygıya bağlı duyguları nasıl yönetebilirsiniz?

Suçluluk veya utanç duygularını yatıştırmak, çözmek dindirmek için en iyi yöntemdir, onları yoğunlaştıran ve şekillendiren tetikleyiciye odaklanmaktır: kaygının kendisi.

Bu durumlarda, bilişsel davranışçı terapi (CBT) veya kabul ve kararlılık terapisi yararlı ve etkilidir.

Bazı yararlı tavsiyeler

Bununla birlikte, suçluluk gibi karmaşık duygularla nasıl başa çıkılacağını bilmek her zaman yararlıdır. Size yardımcı olabilecek bazı ipuçlarına daha yakından bakalım:

• Davranışlarınız, duygularınız veya düşünceleriniz hakkında ahlaki bir karar verdiğinizde suçluluk hissedersiniz. Sizde bir sorun olduğunu varsayarsınız. Bu durumda, net olarak bilmeniz gereken şey kaygının bir kusur olmadığı. Kaygı, üstesinden gelebileceğiniz ve üstesinden gelmeniz gereken psikolojik bir durumdur. Gerçekten, üstesinden gelmekte kararlılık gösterirseniz olumlu sonuçlar alırsınız.
• Kendinizi yargılamayı bırakmalısınız. Kendinizi bu sonu gelmeyen suçluluk duygusuyla cezalandırırsanız, endişeniz daha da kötüleşecektir. Kendinize sevecen davranmanın zamanı geldi. Bu sebeple, benlik saygınızı güçlendirmek ve özgüven ve atılganlık kazanmak gibi faktörler size gerçekten yardımcı olabilir.
• Suçluluk duygusu kaygıyla beslenir. Kaygılarınızı ne kadar çok beslerseniz, takıntılı ve çoğu zaman mantıksız düşünceler o kadar büyür. Bu olumsuz düşünceleri susturmanız ve zihninizi diğer görevlere ve daha tatminkar etkinliklere odaklamanız gerekir.

Sonuç olarak, zihninizdeki endişeli düşünceleri besleyen yüklerden kendinizi kurtarmak için her türlü çabayı gösterin.