Özsaygı, Bencillik, Kibir ya da Kendini Üstün Görmek Demek Değildir

Özsaygı ne bencilliktir ne de kibir. Kendini daha üstün görmekle ya da gururla da ilgisi yoktur. Özsaygı, psikolojik aynasındaki sağlıklı yansıma sayesinde bir kişinin kendini sevmesidir; temeli sağlam olan korunmuş bir bir imajdır.

Güçlü yönlerini ön plana çıkarıp, kırılgan olduklarını gizlemeye çalışarak kendilerini kibirle yansıtan insanlar vardır. Mükemmel gibi görünürler, hatalar ya da yanlışlar yapmadıklarını ileri sürerler.

Bu insanların kişisel farkındalık duygusu eksiktir ve kendilerine karşı güvensizliklerini imkansıza ulaşma, mükemmel olma hasreti çeken bir maskenin arkasında gerçek imajlarını gizleyerek gösterirler.

Benmerkezcilik ve özsaygı arasındaki fark

Kişisel kimliğimizin temelini ve böylece özsaygıyı ve benmerkezciliği ego oluşturur. Bu iki konsepti şu şekilde basitçe birbirinden ayırabiliriz: özsaygı sağlıklıdır ve hoşgörülü bir sevgidir, benmerkezcilik ise boş, düşüncesiz, aşırı ve hoşgörüsüz bir sevgidir.

Özsaygının nasıl ifade edileceğini ve nasıl ifade edilmeyeceğini anlatan bir hikaye vardır. Gelin aşağıda ona bir göz atalım:

Babamla yürüyordum, bir köşede durduğumuzda kısa bir sessizlikten sonra bana sordu:

– Kuşların şarkısından başka bir şey duyuyor musun?

Kulaklarımı kabarttım ve birkaç saniye sonra cevap verdim:

– Bir el arabasının sesini duyuyorum.

– İşte bu kadar, dedi babam. “Boş bir el arabası.”

– Onu görmedik ki, boş olduğunu nereden biliyorsun? diye sordum babama.

– Çıkardığı sesten dolayı bir el arabası boş mu değil mi bilmek çok kolay. El arabasının içi ne kadar boşsa, çıkardığı ses de o kadar fazla olur, diye cevap verdi babam.

Artık bir yetişkinim ve bugün bile ne zaman birinin çok konuştuğunu, öfkeyle herkesin konuşmasını böldüğünü, sahip olduklarıyla gösteriş yaptığını, kibirli görünüp insanları eleştirdiğini görsem, babamın sesini duyar gibi olurum:

“El arabasının içi ne kadar boşsa çıkardığı ses de o kadar yüksek olur.”

Alçak gönüllülük meziyetlerimizden bahsetmemek ve başkalarının onları keşfetmesine izin vermek demektir. Kimse, kibirle, özentilik ve benmerkezcilikle dolu olan birinden daha boş değildir ve daha fazla gürültü çıkaramaz. Kendi gözlerinde sağlıklı bir imajları, bir başka deyişle özsaygıları yoktur.

Kimseden daha iyi ya da daha kötü değilsiniz

Ego ve özsaygı arasındaki çizgi oldukça incedir. Kimseden daha iyi ya da kötü değiliz, sadece farklıyız. Çeşitliliği anlamak hiç şüphesiz, kendimize ve başkalarına karşı pozitif tutum takınmamızı sağlayan sağlıklı bir özsaygının dayanağı ya da temelidir.

Sağlıklı seviyede özsaygıya sahip olduğumuzda, bir başarı elde edince, kendimizin sınırsız güçte olduğuna inanacak kadar kendimizle övünmeyiz. Benmerkezciliğin eline düşmeyiz, egomuz nedeniyle, kendimize karşı negatif ya da aşırı bir sevgi duymayız.

Kendi kişiliğini sağlıklı bir şekilde, aşırıya kaçmadan seven bir birey, duygularını, düşüncelerini ve fikirlerini kendisinin ve başka insanlarının gündemine sokmaya çalışmaz. Özsaygı düşüncelerin, duyguların ve davranışların eşitliğinin yanındayken, benmerkezcilik önem ve akıl olarak üstün olduğuna inanmaktır.

Bu yüzden, bencil ya da benmerkezci bir şekilde davrandığımızda, istediğimiz şey, başkalarının düşüncelerini ya da hislerini önemsemeyerek, kendi düşüncelerimize ya da inançlarımıza daha fazla değer vermektir.

Özetle, kimse benmerkezcilik ile kendine çok güven duymayı birbiriyle karıştırmamalıdır. Birincisinde, kişi, her açıdan iyi olduğuna inanıp kibirli davranmaya meyillidir. Kendimize güven duymak ise, yapabileceklerimizi ve yapamayacaklarımızı bilerek hareket etmemize yardımcı olur.

Ayrıca, kendimizi seversek, başkalarını sevmek kolaylaşır. Ancak, bazen aşırıya kaçan egomuza kapılmamak zordur, kendi düşüncelerimizi ve hislerimizi öne çıkarma arzumuz nedeniyle, kibirli olma hatasına düşeriz.

Kendi arzularımızı başka insanlara dayatmaya çalışmak gibi bir hataya düşmek oldukça kolaydır ve daha önce de belirttiğimiz gibi iki konsept arasındaki çizgi çok incedir. Bu yüzden kendimizi gözden geçirmek ve bu hatalara düşmemek için gereken önlemleri almakta fayda vardır.