Nöromimari: Çevrenin Beyin Üzerindeki Gücü

Her ne kadar nöromimari yeni bir disiplin gibi görünse de, aslında neredeyse yetmiş yaşındadır. Amacı mutluluk, refah ve üretkenlik alanları yaratmaktır. Başka bir deyişle, stres ve kaygıyı azaltan yapılar yaratmaktır.

Bu disiplinde, mimarlar ve sinirbilimciler, bu alanlarda bulunan insanların koşullarını optimize etmeye odaklanan bina ve mekânları tasarlamak için birlikte çalışırlar. Bu işbirlikçi bilim, çeşitli mimari bileşenlere dayanmaktadır. Örneğin, pencere konumlarını, duvar ve mobilya açılarını, renkleri, dokuları, açık alanlar ve sesleri diğer birçok yönden dikkate alır.

Nöromimari nedir?

Bu disiplin, beynin fonksiyonlarını etkileyen binalar oluşturmaya yardımcı olur. Bunu akılda tutarak, bu disiplinin ilk Gotik yapılara geri döndüğünü söyleyebilirsiniz. Ancak, bir bilim olarak, bundan çok daha gençtir. Aslında, nöromimarinin ilk 25 yıl önce ortaya çıktığını söyleyebiliriz.

Nöromimari, çevrenin beyin kimyasını ve duygularını, düşünceleri ve davranışları nasıl değiştirdiği ile ilgilenen bir disiplindir.

Salk Biyolojik Etütler Enstitüsünden sinirbilimci Dr. Fred Gage, çevresel değişimlerin beyindeki etkileriyle ilgileniyordu. Beynin kendisini çevreleyen alanı nasıl yorumladığını, analiz ettiğini ve yeniden yapılandırdığını anlamaya odaklandı.

Böylece, sinirbilim, mimarlara mekanların nasıl yaratılacağı ve alanların nasıl dağıtılacağı konusunda değerli ipuçları sağlar. Bazı ortamlar beynin, belirli duyguların ve hareket halindeki hislerin gelişmesi için gerekli hormonları üreten mekanizmalar oluşturmasını sağlar.

Mimarlığın psikososyal etkisi

İnsanların zamanlarının %90’ından fazlasını binalarda geçirdikleri tahmin edilmektedir. Çevrenin beyin üzerinde etkisi olduğundan, refahı artıracak daha insancıl ve sağlıklı binalar yaratmak önemlidir. Nöromimari, hem estetik hem de sembolik yönlere odaklanır.

Bu sinirbilim beyni haritalayabilir ve onu neyin tetiklediğini ve ne tür şeyleri harekete geçirdiğini anlayabilir. Bunu akılda tutarak, nöromimari, ışık miktarı ve açısı veya tavanların yüksekliği gibi kavramlarla ilgilenir. Yaratıcılığı ve üretkenliği nasıl etkileyeceğini bilir. Aynı şekilde, beyinde hangi mimari unsurların ortak bir etki yarattığını veya mahremiyet ihtiyacı yarattığını da dikkate alır.

Unsurlar

Zihinsel durumumuzu etkileyen birçok mimari unsuru zaten biliyoruz. Örneğin, belirgin veya sivri açılı mimari tasarımların, stresin ortaya çıkışını desteklediğini biliyoruz. Dikdörtgen alanlar insanların kendilerini kapalı hissetmelerine neden olur. Aydınlatma bir başka önemli unsurdur. Kötü yapay ışık beyni daha fazla çalışmaya zorlar ve bu da verimliliği etkiler.

Yüksek tavanlar yaratıcı ve sanatsal aktiviteler için uygundur. Öte yandan, alçak tavanlar konsantrasyonu ve rutin işleri kolaylaştırıyor. Renkler havayı ve dolayısıyla karar verme yetisini ve tavırları etkileyebilir. Örneğin, yeşil tonları kalp atış hızını ve stresi azaltır. Öte yandan, kırmızılar bilişsel ve dikkat süreçlerini harekete geçirir. Bu nedenle, zihinsel konsantrasyon gerektiren işlerde çok yardımcı oluyorlar.

Doğa ile simbiyoz

Son yıllarda, nöromimari, beynin doğru çalışması için dış mekanların ve doğanın önemini anlamaya başlıyor. Bu, elektronik cihazlarda bir bataryayı şarj etmek kadar önemlidir. Doğa, beyne gündelik yaşamdan bağlantıyı koparma ve kendini yeniden şarj etme yeteneği verir.

Bağlantının koparılması söz konusu olduğunda önemli bir unsur da işitsel kortekstir. Beynin bu alanı ses titreşimlerini yorumlama ile ilgilidir. Bir kişi bu alanı sevdiği müzikle harekete geçirdiğinde, iş konsantrasyonunu artıran bir hormon olan dopamini ekstra ürettiğini biliyoruz.