Meraklı İnsanlar Güçlü İnsanlardır

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Meraklı insanlar güçlü insanlardır. Albert Einstein’ın deyişiyle: Ön plana çıkmak için yetenekten ziyade tutku ve merak sahibi olmalısınız. Güçlü insanlara, nezaket ve iç güç bahşedilmiştir. Bu insanları, geri kalanından ayıran, her zaman detaylarla ilgilenmeleri ve büyük zorluklara odaklı olmalarıdır.

Stephen Hawking merakı, “asla vazgeçmeme isteği” olarak tanımlar. Ayaklarınıza değil yıldızlara bakmak ile ilgilidir. Gördüğünüz şeyi anlamlandırmaya çalışmak ve evreni mevcut kılanın ne olduğunu merak etmektir. Benzer şekilde, Thomas Hobbes bu ilgiyi, “zihinsel tutku” olarak ve Victor Hugo da “bir tür cesaret” olarak tanımlar.

Merakın ne olduğuna dair çok sayıda açıklama bulunmaktadır. Fakat sadece bir tanesi merakın özünü içerir ve size merakın, öğrenmenin ve insan gelişiminin temeli olduğunu hatırlatır. Etkisi ve çocuklardaki birincil dürtüsü, çocukların psikolojik gelişimleri ve günlük harekete geçişlerini uyarmak için olmazsa olmazdır. Merak, bilgi için lazım olan hevesi ayakta tutmaya yarayan motordur.

“Sıkılmanın çaresi meraktır. Merakın ise çaresi yoktur.”

– Dorothy Parker

Meraklı insanlar farklıdır

Meraklı insanlarla ilgili bu kadar özel olan nedir? Açıkçası, ilk olarak, onlarda en çok öne çıkan özellik, kimsenin sormadığı soruları sorabilmektir. Örneğin, Isaac Newton bir fizikçi, astronom, filozof, matematikçi, kaşif ve hatta simyacıydı. Bilgiye olan tutkusunun ve merakının bir sınırı yoktu. Bu yüzden bir eureka anı ile — kafasına bir ağaçtan elma düşmesi sonucu hareket yasaları ve yer çekimi kavramını buldu

Charles Darwin bir başka sınırsız merakı ile çok bilinen örnektir. En ünlü alışkanlıklarından biri dünyanın her yerindeki bilginlere mektup yazmaktı. Mektuplarda; bitkiler, kuşlar, böcekler, insan davranışları, ifade ve duygularla ilgili sonu gelmez sorular vardı. Neden bu mektupları gönderdi? Çünkü bilmeliydi!

Bu iki örnek, bilim insanlarının “bilgiye açlık” olarak tanımladığı şeydir. Bu bazı insanlarda çok gelişmiş bir motivasyon tipidir ve aşağıdaki süreçlerden oluşur.

Meraklı insanlar bilgi ve keşifte başarılıdır

Merak, öğrenme psikolojisinde anlaşıldığı gibi, ödül temelli bir motivasyon tipidir. Beklenmedik bir şey keşfetmek, bir sorunun yanıtını bulmak ve bir bulmacayı çözme tecrübesi hissidir. Bu yüzden meraklı insanlar için hareket geçmeyi sağlayan şey, zorluk ya da uzun zamandır süre gelen şüphedir.

Kaliforniya Üniversitesinde yürütülen ve Cell gazetesinde yayımlanan bir çalışma da aynı sonucu bulmuştur. Dr. Matthias Gruber ve çalışma arkadaşları göstermiştir ki çok meraklı insanların beyni farklı çalışmaktadır. Dopaminerjik sistemleri daha kuvvetli ve bağlantılıdır.

Bu da, herhangi yaştan meraklı bir insanın beyninin, yalnızca öğrenme süreci ile tatmin yaşayabileceğini gösterir. Çünkü problemlerin çıktığı ama aşıldığı heyecan verici arama sürecinde başarılı olur. Ödül merkezleri ve hipokampüs, bu insanlardaki en etkin iki bölgedir.

Merak olmazsa insanlar hayati dürtülerini kaybeder

Donald W. Winnicott, 50 ve 60’lı yıllarda bu konuda bazı şeyler söylemiştir. Bu adam sonradan önemli bir psikanalist olan ünlü bir çocuk doktoruydu. Ona göre, bir insan merakını yitirirse, yaratıcılık, doğaçlama ve mutluluk gibi hayati dürtülerini de kaybeder.

Peki bu neden olur? Açıkçası, Winnicott’ın tecrübesine göre, bazı insanlar sahte bir kimlik yaratır. Tabii ki rutinlerinde, çözülmemiş problemlerinde ve henüz atlatılmamış travmalarında sıkışmış hayal kırıklığına uğramış insanlara dönüşürler. Özünde, onları sakladıkları ışık saçan ve özgün kendilerinden ayıran şey ilgisizlikleridir.

Tatmin etmeyen bir hayat, herkesin potansiyelini azaltır ve insanların motivasyonları, ruh halleri ve merakları ile birlikte yavaş yavaş yok olur.

Merakınızla tekrar bağlantı kurun

Herkes, kendi içinde yaratıcıdır ve müthiş olası keşifler barındırır. Öte yandan günlük rutininiz genelde içinde yaşadığınız kültürün tasarımına göre ruhunuzu zayıflatır. Bunun nedeni mevcut düzeni, geleneksel olanı ve doğru bilineni zorlayan insanların oldukça tehlikeli olarak görülmesidir.

Öte yandan hislerinizi açıp her şeyi tecrübe etmeye başladığınızda her şeyin daha iyi olduğunu görürsünüz. Sevdiğiniz şeyin ne olduğunu anlayıp peşinden gitmelisiniz. Tutkunuzu ve ilginizi neler uyandırır? Dünyayı içinizdeki çocuğun gözünden görmek ve keşfettikleriniz karşısında tekrar heyecanlanmak harika olmaz mıydı?

Örneğin, sahip olduğunuz soruların yanıtını ya da şüphe ettiğiniz şeyleri şu an arama motorlarına yazabilirsiniz. Fakat kendi keşfinizle bulduğunuz yanıtlar çok daha değerli olacaktır. Araştırma, seyahat, yeni insanlarla tanışmak ve eleştirel ve ıraksak düşünme ile merakınızı beslemelisiniz. Son olarak motivasyonunuzu uyandırmalı ve iyileştirmelisiniz

Yani, Hawking’in tavsiyesine uyun ve yıldızlara bakın. Yazar Dorothy Parker’ın dediği gibi sıkıntınızı merakla iyileştirin.