İlişkilerde Gizli Oyunlar

İlişkiler hakkında bir deyiş vardır: “Tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş”. Bu deyiş etrafınızda olmasını istediğiniz insanlara dair seçimlerinizin genellikle bilinç dışı kalıpları izlediğine atıfta bulunur. Bunlar genellikle kişinin ve ebeveynlerinin duygusal ilişkilerinden, özellikle de çocukluk dönemindekilerden, üretilir. Bundan dolayı, ebeveynler ve çocukları arasındaki disfonksiyonel ilişkiler çocukların gelecekteki ilişkilerine hasar verebilir ve psikolojinin gizli oyunlar şeklinde adlandırdığı şeye yol açabilir.

Gizli oyunlar kavramı, kökeninde, bunları insan iletişim teorisinde uygulayan Avusturyalı psikolog Paul Watzlawick’in çalışmalarında görülür. A posteriori olarak ise psikoterapist Henry V. Dicks, Marital Tensions adlı çalışmasında evlilik ilişkilerinde gizli anlaşma kavramını ortaya atmıştır.

Ancak, bir ilişkideki gizli anlaşma ya da gizli oyunlar kavramlarını, ilişkideki kişilerin istemsiz ya da disfonksiyonel davranışlarından bahsetmek için kullanarak popüler hale getiren İsviçreli psikiyatrist ve psikoterapist Jurg Willi’dir.

Bu tip davranışlar evlilik içi çatışmalarda kendilerini gösterir. Ayrıca, böyle toksik ve bilinçdışı dinamizmler ilişkinin iki üyesini de bir araya getirir.

“Bazı insanlar, yalnız kalma korkusundan evliliğe sığınırlar.”

– Jurg Willi

Willi’ye göre gizli davranışlar bir ilişkide bir “ortak bilinçdışı” oluşturur. Burada çatışma sürekli bir şekilde, bir yakınlık ve uzaklık döngüsünde tekrar tekrar yaşanır.

İlişkinin üyeleri ayrılmaya dayanamazlar, ancak duygusal yakınlığa da katlanamazlar. Bu, birlikte olduklarında boğuluyorlarmış gibi hissetmelerine, ayrı olduklarında ise ayrılık kaygısı yaşamalarına yol açar.

Bundan dolayı, ilişkideki kişiler birer birey olmaktan çıkıp, bireysel sınırlarının örtüşerek toksik davranışlar oluşturduğu hermetik bir varlık haline gelirler. Yani, bireysel bir patolojiden söz edilemez. Bunun yerine, ilişkinin kendisinde bir patoloji vardır.

İlişkide Gizli Kutupluluk

Gizli ikili dinamiklerde ilişkinin iki tarafı da kutuplaşmış bir rol sergiler. Yani, kişilerden her biri aktif – pasif, itaatkar – baskın ve bağımlı – bağımsız davranış kalıplarının bir tarafını yeniden yaratır. Üstü kapalı bir şekilde, çiftin bir tarafının varlıkları diğerinde hareketsizlik durumuna yol açar.

Diğer bir deyişle, zayıf üye geriye giden ve olgunlaşmamış bir tutuma eğilirken daha aktif olan taraf ilerici bir yolu, ya da yalancı bir olgunluğu temsil eder. Bunun nedeni, kişinin diğerine kıyasla bir yetişkin rolü üstlenmesidir. Bu şekilde çift kendisini bireysel savunma üzerine kurulmuş bir kısır döngüde bulur.

İlişkilerdeki gizli oyunlar genellikle çocukluktan kalan bastırılmış, benzer ve iyileşmemiş duygusal yaralardan kaynaklanır. İki taraf da çocuklukları sırasında gerçekleşen hayal kırıklıkları ve yerine getirilmemiş arzularının karşılıklı bir şekilde tedavi edilmesi için diğer tarafa ihtiyaç duyar.

Eşlerin ikisi de diğerinin onları kendi içsel çatışmalarından kurtarmasını bekler. Onları geçmişteki korkularından da kurtarmalarını ister. Ve, aynı zamanda, tatmin edici olmayan sevgi dolu ya da ebeveynsel ilişkilerden kalan, mevcut yaralarının da iyileştirilmelerini bekler.

Birbirlerinin duygusal yaralarını çözmeye teşebbüs ederken çift sürekli bir şekilde aynı etkisiz kalıplara ve aynı zorluklara tekrar tekrar girerler. Bunların hepsi hem evlilik sorunlarını hem de bireysel sorunlarını çözmek içindir. Ancak bu acıya, hayal kırıklığına ve karşılıklı suçlamalar ve korku yansıtmalarına yol açar.

“Senin yüzünden böyleyim,” gibi suçlayıcı ifadeler söz konusudur. Bu evlilik durumunun çelişkisi, partnerlerin ikisinin de aslında kendileri hakkındaki herhangi bir şeyi gerçekten değiştirmek istememeleridir. Onun yerine, belirli bir durumun ciddiyetini daha da vurgulamak ile kalırlar.

Gizli Oyunlar – Çıkış Kapısı

Bir ilişkideki gizli oyunlar suçluluk, kınama ve güvensizlik gibi toksik mekanizmaları koruyan tuzaklardır. Doğrusu, bir çift nadiren kendisini bir çıkış kapısının yakınında bulur.

Bundan dolayı, bir evlilik krizinde, kişinin bir seçeneği gizli anlaşmalar ile dolu toksik bir ilişkide kalmaya devam etmektir. Aksine, kişinin bahsedilen oyunlara artık katılım göstermemesi ve evliliği tamamen bitirilmesi de bir seçenektir.

Diğer bir durumda ise, bir terapiste gidilmesi olasılığı da vardır. Terapist, ilişkinin taraflarını deneyimledikleri aşınma ve yıpranmaya dayanan bir çözüme yönlendirebilmelidirler.

Ancak, sevgiyi inşa etmenin tek yolu beklentileri terk etmek ve birbirinizi eşit olarak tanımaya başlamaktır.

Karşılanması imkansız olan beklentiler yaratmak ve kendi yaraları için sorumluluk almamak, sadece hayal kırıklığına yol açabilir. Aslında bu şeyler çifti iki kişinin de benlik saygısını yıkabilecek hastalıklı bir kaosa sürüklerler.

Bir çiftin, kişinin hem düşmeyi hem de kalkmayı öğrenebileceği büyük bir aşk sınıfı olduğunu aklınızda tutmalısınız. Ayrıca, içinizde olan tüm o insan potansiyelini geliştirmeyi de öğrenmelisiniz. Ancak, bunu her zaman iki kişinin de saygı ve sorumluluk perspektifinden yapmalısınız.

Genellikle, bir çiftin başarısının sonsuza kadar birlikte kalmak olduğuna dair bir inanç vardır. Ancak, sır bunun tam tersi olabilir. Diğer bir deyişle, ilişki sadece sağlıklı olduğunda sürmelidir.