Estetik Zeka: Güzelliği Algılama Yeteneği

Güzellik konseptini tarif etmek kolay değil. Sayısız düşünür ve filozof bu tanımı yapmayı denedi ve belli seviyede başarılara ulaştı. Güzellik estetik bir standart mı? Renklerin ve şekillerin birlikteliği mi? Bir his mi? Bir tür ruhsal keyif mi? İtalyan psikoterapist ve filozof Piero Ferrucci estetik zeka teorisiyle güzelliği daha geniş bir şekilde anlamanın mümkün olacağını söylüyor.

Hayvanlara karşı şiddet, çocukları istismar etmek, savaşlar, felaketler ve doğanın öfkesi… Güzelliği anlayabilmek için yıkıcı çirkinliği sık sık görmenin gerekli olduğu söylenebilir.

Bunun da ötesinde, çirkin şeyleri görmek güzelliğin yalnızca yüzeysel, duygusal veya belirsiz bir şey olmadığını anlamanızı sağlıyor. Güzellik her neyse, ruhu iyileştirme açısından sıradışı bir gücü var gibi gözüküyor. 

Estetik zeka güzelliği anlamanın yoludur

Güzellik kafa karıştırıcı bir şeydir çünkü bazı insanlar bir objeyi aşırı güzel bulurken bazıları bulmaz. Çoğu zaman bir kişinin güzellik göremediği yerde bir diğeri görebilir. “Estetik zeka” derken bunu kastediyoruz. O, başkalarının hiçbir şey görmediği yerdeki güzelliği görebilmektir.

Estetik zeka, estetik algının seviyesini tanımlayan üç esas ögeden oluşur. Temelde bunlar estetik çeşitlilik, deneyimin derinliği ve güzelliği entegre edebilme becerisi olarak sıralanabilir. Bu üç değişken, her birimizin içinde, farklı şekillerde ve farklı seviyelerde yer alır.

Estetik çeşitlilik

Estetik çeşitliliğe sahip olanlar daha fazla durumda güzelliği deneyimleyebilirler. Örneğin müziğin güzel olmadığını düşünen insanlar vardır. Ancak şiirleri, filmleri, mimariyi, ev dekorasyonunu veya çatıya düşen yağmur damlalarının sesini güzel buluyor olabilirler.

Bu kişiler günlük yaşantıdaki binlerce basit durumda bulunan güzelliği algılayabilirler. Güzelliği bu şekilde algılayabilmek herkesin yapabildiği bir şey değildir.

Deneyimin derinliği

Ayrıca güzellik algısı da kişiden kişiye değişir. Güzelliği deneyimlemek onu tanıyabilen kişiye incelikle “dokunabilir” ama çok da etkilemez. Bu kişiler onu “harici” bir faktör olarak deneyimlerler ve bu deneyim onları önemli ölçüde etkilemez.

Yine de güzelliğin içinize işlediği zamanlar vardır. Sizi ele geçirir ve çok yoğun oldukları için açıklaması zor olacak duygularla doldurur. Onun size kendinizi nasıl hissettirdiğini açıklayamayabilirsiniz. Bu oldukça yoğun bir mutluluk hissidir.

Güzelliği entegre etme yeteneği

Algılanan güzelliği entegre etme yeteneği neden bazı güzelliklerin insana “dokunurken” bazılarının onu “değiştirdiğini” açıklar. Güzelliği entegre etmek yalnızca kişiye dokunup geçmekle kalmaz aynı zamanda onu dönüştürür. Bir başka deyişle düşünce kalıplarınızı değiştirir.

Güzellik hayatınızı zenginleştirir

Estetik çeşitliliği daha dar olan kişiler, daha kısıtlı ve kıt bir dünyada yaşarlar. Sadece bununla da kalmaz. Aynı zamanda daha az esnek bir kişiliğe sahiptirler.

Bu kategoride yer almakla kişinin yeni çevrelere ve durumlara adapte olma yeteneği arasında bir bağlantı var gibi görünür. Bu da bu kişilerin değişiklikleri yönetme konusunda daha çok sıkıntı çektikleri anlamına gelir.

Tersine estetik çeşitliliği olan kişiler daha meraklı bir kişilik yapısı geliştirirler. Öğrenmeye, yeni fikirleri ve projeleri benimseye daha meyillidirler. Ayrıca bu kişilerin şaşırma ve yeni deneyimlerin keyfini çıkarma kapasitesi de geniştir. Kendileriyle, başka insanlarla ya da durumlarla uğraşmaları gerektiğinde çok daha esnek davranırlar.

Estetik çeşitliliği geniş olan insanların başkalarıyla bağlantı kurma kapasitesi daha büyüktür. Kendilerine daha fazla saygı duyarlar ve yaşama karşı duydukları heves çok daha yoğundur.

Etrafını güzelliklerle doldurmak pek çok kişinin hayatının merkezinde yer alan bir amaçtır. Hatta mutluluk için de gereklidir.

Piero Ferrucci, Beauty and the Soul: The Extraordinary Power of Everyday Beauty to Heal Your Life (Güzellik ve Ruh: Hayatınızı Güzelleştirmede Gündelik Güzelliklerin Sıradışı Gücü) isimli kitabında bir kişinin kendini güzellikten yoksun bırakmasının negatif duygulara yol açabileceğini iddia eder.

Bunların arasında depresyon, huzursuzluk, açıklanamayan agresyon ve içe işlemiş bir işe yaramama duygusu da vardır.