Estetik Duygular: Güzelliğin Duygusal Etkisi
Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González
Vincent Van Gogh’un Yıldızlı Gece (Starry Night) adlı tablosuna bakmak, güneşin doğuşunu izlemek için erkenden kalmak, Milan Kundera’nın Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği (The Unbearable Lightness of Being) eserini okumak ya da gözlerinizi kapatıp Debussy’nin Clair de Lune adlı parçasını dinlemek, içimizde duygu fırtınaları kpoartan açıklanamaz deneyimlerdir. Sanatta ve doğada bulunan güzellik o kadar yoğundur ki, özümsemeniz için bir anlığına duraksamanız gerekir.
O derin hissiyat duygusu, ne zaman güzel bir sanat eserine, nefes kesen bir manzaraya, çekici bir simaya baksanız sizi ele geçirir. Aslında, sanatın manası da duyguları harekete geçirmek, duygular ile iletişim halinde olmak, onları paylaşmak ve böylece kendiniz ile derin bir bağ kurmanızdır. Tabi bunlar sadece herhangi bir duygu değil, estetik duygulardır.
“Artistik güzellik güzel şeyleri sunmak değil ama bir şeyi güzel bir şekilde sunmaktır.”
– Immanuel Kant
Estetik duygular
Barselona Üniversitesinde görevli profesöt Rafael Bisquerra’ya göre, estetik duygular herhangi bir güzelliğe karşı verilmiş olan duygusal bir tepkidir. Bu bağlamda, güzellik bir sanat eser, manzara ya da belirli bir kişi de olabilir. Duygusal bir etkisi olduğu sürece hepsi geçerlidir.
“Güzellik hayata bağlıdır ama sanatta ölümsüz kılınır.”
– Leonardo Da Vinci
Her ne kadar bu tür duygular belirli artistik eserler bazında meydana gelse de, sanatın da ötesine geçen bir olgu yaratırlar. Güzelliğe karşı verilen bu duygusal deneyim, gördüğünüz nesne ile doğrudan bağlantılı olduğunuz için vuku bulur. Her ne kadar duyguları tecrübe etmeniz için duyarlı olmanız gerekse de, estetik duygular çok eğlenceli ve neredeyse tarif edilemez hisler oluşturabilir.
Bununla birlikte, estetik duygular her zaman için eğlenceli, olumlu ve zevk veren bir yapıda değildir, aynı şekilde olumsuz duygulardan da oluşabilirler. Örneğin, Fransisco Goya’nın 3 Mayıs 1808 (The Third of May 1808) adlı tablosunda, sizin geçmişinize göre, öfkeyi, kızgınlığı ya da endişeyi tadabilirsiniz. Benzer şekilde, Antonio Canova’nın Psyche Revived by Cupid’s Kiss adlı heykel çalışması, nostalji, aşk ve yakınlık gibi duyguları barındırabilir. Tamamen gören kişi ile ilgili bir durumdur.
Estetik duygunun büyüleyici duygusu, bir sanat eseri ya da diğer güzel şeyler ile olan kişisel bir bağınızın bir sonucu olduğu için oldukça özneldir. Böylelikle, herkesin farklı bir bakış açısı olduğu bilindiğinden çok belirsiz bir konsept de olabilir. Ek olarak, hem destekçileri hem de eleştirmenleri tarafından tam olarak bilinemeyen bir olgudur. Estetik duygulara atıfta bulunan yazarlardan bazıları Dickie (1974), Lazarus (1991), Hjort ve Laver (1997) ve Levinson (1997) olarak ön plana çıkmaktadır.
Estetik duygular gizemlidir ve anlaşılması zordur. Artistik eserlerde, yetenekli atletik başarılarda ya da çığır açan bilimsel gelişmelerde bile nasıl ortaya çıktığı bir muammadır. Fakat bu kavramlar estetik duygular oluşturabildiği için, en iyi gözlem yerleri eğitim çevreleri olabilir.
“Güzellik görmez, sadece görülür.”
– Albert Einstein
Eğitimde estetik duygular
Rafael Bisquerra’ya göre, estetik duygular eğitime dahil edilmelidir. Buradaki maksat, öğrencileri sadece bu duygu bazında teorik olarak eğitmek değil, estetik duygularını hayata geçirebilecekleri bir seviyeye ulaşmalarına yardımcı olmaktır. Bisquerra’ya göre, duygusal olarak harekete geçmek ve eğlenmek için öğren.
“Güzelliği yargılamak zordur; bunu yapmaya hazır değilim. Güzellik bir muammadır.”
– Fyodor Dostoyevsky
Bu yaklaşım, öğrencilere kendi duygusal dünyaları ile iletişimde kalmaları açısından yardımcı olmakta kalmaz, aynı zamanda, duygusal farkındalık ve düzenleme gibi önemli yetileri geliştirmelerine yardımcı olur. Bir sanat eseri üzerinde düşünmek, içeriğe ve kişisel geçmişine bağlı olarak geniş bir yelpazede duygu ve hissiyatın oluşumuna temel hazırlayabilir.
Müzik, doğal bilimler ya da sanat tarihi gibi konular, öğrencilerde bu tür duyguları ortaya çıkartabilecek ve öğrenmelerine devam etmelerini sağlamak adına kişisel gelişimlerine de destek olabilecek en elverişli alanlardır. Yine de, bu durum, duygusal eğitimin, kendi çalışma alanında ayrılmadan, farklı konular çerçevesinde entegre olmuş bir halde sunulmalıdır.
Estetik duygular nasıl deneyimlenir?
Bitirmeden önce, kendi estetik duygularınızı deneyimlemek adına sizleri bir dizi sanat parçası ile baş başa bırakıyoruz. Belki içinizde bir şeyler kopar belki kopmaz hepsi tamamen size kalmış.
Rhone Üzerine Yıldızlı Gece (Starry Night Over the Rhône)
A.E. Housman’nın ‘Genç Yaşta Ölen bir Atlete’ (To an Athlete Dying Young By) Şiiri
Kasabada düzenlenen yarışı kazandığın gün
Seni pazar yerinden bir taht üzerinde geçirmiştik;
Yoldan geçen adamların ve çocukların tezahüratı ile,
Seni omuzlar üzerinde eve taşımıştık.
Bugün tüm atletler yoldan geliyor,
Seni eve omuzlarımızda taşıyoruz,
Ve kapının eşiğinde bırakıyoruz seni
Sakin bir kasabanın hemşehrisi olarak.
Akıllı çocuk, zaman pek farkına varmadan
İhtişamın kalmadığı tarlalardan akıp gider.
Daha vakti gelmese de, defne çiçek açar
Ve gülden daha çabuk solar.
Karanlık gece gözleri kapatır
Kırdığın rekorları görmez,
Ve sessizliğin sesi, tezahürattan daha kötü değildir
Tüm dünya duymayı bırakınca.
Şimdi sen, kendini paralamayacaksın
Onurlarını hiçe sayanlar için,
Namı kendinden önce gelenler
Ve kendinden önce ismi ölenler için.
O zaman yankısı susmadan,
Pervazda hızla hazırlan.
Kapının kenarına iyi tutun
Daha yarışılacak bir kupa var.
Ve o erken açan defnenin etrafına,
Bitap merhumu görmeye gelecekler
Ve açmamış kıvrımlarında
Bir kızdan daha küçük
Bir saç çelengi görecekler.
Beethoven’un Für Elise Parçası
Meksika Yukatan Yarım Adasonda bir Obruk
Jason deCaires Taylor’dan Okyanus Atlası
Pink Floyd’un Wish You Were Here Parçası
Alexander Milov’un Aşk (Love) Adlı Çalışması
Referanslar
- Bisquerra Alzina, Rafael (2009). Psicopedagogía de las emociones. Madrid: S
- Ana resim: Paige Bradly’nin Expansion heykeli
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.