Dürtüleriniz Tarafından Mı Yönetiliyorsunuz?

Yazan ve doğrulayan psikolog Alicia Escaño Hidalgo

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Dürtüler, irrasyonel, ilkel tarafınızdan kaynaklanıyor. Vahşi bir hayvanı evcilleştirmeye çalışmak gibidir. Çoğu zaman uysal gözükebilir, ancak bazı durumlarda, doğasına göre hareket eder. Bu anlarda, hayvanın yaptığı şeyin nihayetinde faydalı olup olmadığı önemli değildir. Kısacası, dürtüler otokontrolünüzü teste sokuyor. Dürtüleriniz tarafından mı yönetiliyorsunuz? Dürtüselliğinizi nasıl kontrol edeceğinize dair açıklamalar ve stratejiler için okumaya devam edin.

Dominant dürtüler, birçok psikolojik sorunun temel nedenidir. Bağımlılık ve tabi olma açık örneklerdir, ancak kontrolsüz dürtüler aynı zamanda bulimia ve borderline kişilik bozukluğu gibi bozuklukların karakteristiğidir.

Hayatınızda bir dereceye kadar dürtünüz olması normal. Sorun, dürtülerinizin sizi ele geçirmesi ve yolunuzu kaybetmenizdir. Dürtüleriniz sizi değerleriniz, hedefleriniz veya inançlarınızla örtüşmeyecek şekilde davranmaya zorlar.

Dürtü kontrolü sorunları, üstünüzden atması zor olan duygusal gerilime neden olur. Bu dürtüyü kabul ettiğinizde ancak bu gerginlikten kurtulmayı deneyimleyebilirsiniz. Hissettiğiniz rahatlama dürtüyü güçlendirir ve kontrolünü daha da zorlaştırır. Aynı zamanda geçicidir ve bir kez ortadan kalktığında, çok daha derin ve cesaret kırıcı hislerle kalırsınız: suçluluk ve pişmanlık.

Zamanla, bu korkunç duyguları unutabilir ve yine aynı hataları yapabilirsiniz. Anlık tatmin olma arzusu nihayetinde dürtülerinize karşı koyamayacağınız hissine yol açar. Onlara karşı güçsüz hissedersiniz. Bu kırılması çok zor bir kısır döngü haline gelebilir.

Dürtü nereden geliyor?

Bilim adamları dürtünün kesin kaynağını bilmiyorlar, ancak insanları vaka bazında incelemek, hangi senaryonun daha muhtemel olduğu hakkında bazı bilgiler verir.

Genetik dürtü belirlemede önemli bir rol oynar. Ebeveynleriniz dürtüsel, nevrotik veya duygusalsa, bu özelliği devralma olasılığınız çok daha fazladır.

Ayrıca taklit yoluyla dürtüsel olmayı da öğrenebilirsiniz. Ebeveynlerinizin dürtüsel bir biçimde ve sabırsızlıkla sorunlarla başa çıkmasını izlediyseniz, siz de bu şekilde yaparsınız. İyi haber şu ki, bu kalıpları değiştirmeyi öğrenebilirsiniz.

Çalışmalar ayrıca beyindeki bir serotonin eksikliğinin insanları dürtüsel olmaya meyilli hale getirebileceğini gösteriyor. Sonuç olarak, bilim adamları, seçici serotonin geri alım inhibitörlerinin (SSRI’ların) bu hastalıkları olan insanlar için etkili olabileceğine inanmaktadır.

Ancak, bu ilaçların etkinliğinin sınırlı olduğunu unutmayın. SSRI’lar başlangıçta yardımcı olabilir, ancak alternatif, fonksiyonel davranışları öğrenemezsiniz. Diğer bir problem ise, ilaca tolerans geliştirmeniz ve bazı yan etkiler görmenizdir.

Çocukluktan kaynaklanan bazı duygusal yaraların, yetişkin olarak dürtüsel davranışınızdan kısmen sorumlu olabileceği anlaşılmaktadır. Araştırmacılar, patolojik olarak dürtüsel olan kişilerin geçmişine baktıklarında, yoksul ebeveynleri ya da sevgisizliği ya da duygu düzenleme eksikliği gibi, yetiştirmelerinde belirli boşluklar bulurlar. İnsanlar bu “boşlukları” mümkün olduğunca çabuk ve yoğun bir şekilde doldurmak ister.

Bu tam da duygusal bağımlılık, alkol, kumar, dürtüsel alışveriş ya da kendi kendinizden şüphe duymanıza neden olan herhangi bir şeyin pençelerine düşmenin kolay olduğu andır.

Dürtüleriniz Tarafından Mı Yönetiliyorsunuz? Onları Nasıl Yönetebilirsiniz?

Size hakim olan dürtülerin nasıl yönetileceğini öğrenmek kolay bir iş değildir. Daha önce de belirttiğimiz gibi, dürtüler vahşi hayvanlar gibidir ve hepimiz biliyoruz ki vahşi bir hayvanı evcilleştirmek kolay bir iş değildir. Sabır, istek ve sebat gerektirir.

Bununla birlikte, dürtülerini tamamen kontrol edebileceğini düşünmek gerçekçi değildir. Bunun yerine, küçük zaferlerinizi yol boyunca kutlayın.

Düşünme zamanı

Kendinizi dürtülerinizden kurtarmanın ilk adımı, onları tetiklendikleri durumdan uzaklaştırmaktır. Uzaklaştığınızda, kısa bir süre için bile olsa, dürtüselliğinizi durdurun.

Dürtüler çok uzun sürmez, ancak yoğun olabilirler. Eğer farkındaysanız, bu sizin lehinize çalışabilecek bir şeydir. Bir dürtüyü takip etmeye ne kadar uzun süre dayanırsanız, sorunu doğru bir biçimde çözme olasılığınız o kadar artar.

Dürtüyü etiketleyin

Dürtünüzü etiketlemek ve tam olarak ne olduğunu bilmek önemlidir. Kendinize söyleyin: “Bu sadece bir dürtü, yapmamı istediği şeyi yapmak zorunda değilim”. Anahtar, onun kişiliğinizle olan bağını koparmaktır. Dürtünüzü, kendinizin parçası olan bir şey yerine size saldıran bir düşman olarak görün.

Beş Duyunuzu Başka Bir Şeye Odaklayın

Anın duygusal yoğunluğunun azalmasını beklerken, aklınızı dağıtmak için başka bir aktivite yapmayı deneyin. Örneğin, dürtünüzle ilgili olmayan bir şey satın alın.

Bu sizi satın alacağınız şeye, kasiyere ne söyleyeceğinize, ne kadar paraya ihtiyacınız olduğuna vb. odaklanmaya zorlayacaktır. Bunlar konsantre olmanıza ve zaman geçirmenize yardımcı olan banal şeylerdir. Ancak, yalnızca bir dürtünün yerine bir diğerini koymadığınızdan emin olun. Alkol ya da sigara içmek için yüksek bir çatışma durumundan çıkmak sağlıklı değildir.

Hedeflerinizi ve Sonuçlarını Düşünün

Bu dürtünün peşinden gidersem ne olacak? Daha iyi hissedecek miyim? Rahatlamam ne kadar sürecek? Kendini kontrol edemeyen biri olmak ister miyim? Bu benim inancım ve değerlerimle örtüşüyor mu? Hayattaki hedefleriniz ve değerleriniz konusunda netseniz, ancak yapmamanız gerektiğini bildiğiniz bir şeyi yaparsanız, bilişsel uyumsuzluk yaratırsınız.

Bu uyumsuzluk rahatsız edici bir zihinsel durumdur, kaçınmaya çalışmanız gereken bir tür “İstiyorum ama yapmamalıyım” durumudur. Yaptığınız her şeyin kişiliğiniz ve hedeflerinizin ne olduğu konusunda anlamlı olduğundan emin olun.

Sorunu Çözün (Eğer Varsa)

Sorunun bir çözümü varsa, çözmek için uygulayabileceğiniz alternatifleri keşfetmek kötü bir fikir değildir. Bunu yapabilmek için bazı problem çözme teknikleri kullanmanız gerekiyor. Sorun zihninizden geliyorsa ve bir çözümü yoksa, zihninizde olduğu gibi etiketleyin ve görmezden gelin.

Rahatsızlığı hoşgörün

Dürtülerinizi kontrol etmek kaçınılmaz olarak, ilk başta rahatsız edici olan belirli bir miktar gerginlik ile uğraşmayı içerir. Bu rahatsızlık genellikle insanların dürtülerinin onlara hükmetmelerine izin vermesinin nedenidir.

Anahtar, acı çekip kaygıya yol açsa bile dürtülerinize hakim olmaktır. Anksiyete veya duygusal sıkıntı, sadece beyindeki kimyasal reaksiyonların neden olduğu duygulardır. Ancak, sizi öldürmez veya felaketleri tetiklemez. Tahammül etmeyi öğrendiğinizde, yoğunluklarını ne kadar çabuk kaybettiklerini göreceksiniz.

Dürtüleriniz size hükmediyorsa tuzaklarına düşmek kolaydır. Ancak, tüm bunların nasıl çalıştığının farkında olmak, kendi duygularınızı kontrol etmek için büyük bir adımdır. Size neler olduğunu ve bu konuda ne yapacağınızı öğrendikten sonra, zor kısım bu kontrolü sürdürmektir. Çok fazla sabır ve sıkıntıyı kabul etmek ile, yaşamınızın sorumluluğunu üstlenebileceksiniz ve artık dürtüleriniz size hakim olmayacak.