Cinsel Ayrımcılığın Altı Türü

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Sara Clemente

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Dört bir yanımız onunla çevrili. Seksizm olarak da bilinen seksist veya cinsel ayrımcılık, bir kişiye cinsiyeti nedeniyle önyargılı yaklaşmak veya o kişiyi tanımamaktır. Sadece bir erkek veya kadın olmak bile aşağılanmak, kategorize edilmek ve tecrit edilmek için sebep haline gelir.

En büyük sorun ise bu tip ayrımcılık şekilleri günlük hayatlarımıza öyle yerleşmiştir ki, çoğu zaman varolduklarının farkında bile değilizdir. Toplumun bu tip uygulamaları ortadan kaldırmak için ufak adımlar atmasına rağmen daha gidecek yolu vardır. Şimdi birlikte en sık karşılaşılan formlarına bir göz atalım.

Cinsel ayrımcılığın kökenleri

Cinsiyet toplumsal bir yapıdır. Bu nedenle seksist tavırlar, cinsiyet rolleriyle ilgili inançlara dayalı basmakalıpları, iddiaları ve dogmaları destekler. Daha da önemlisi zaman içinde toplumsal ve geleneksel olarak gelişmektedirler.

Örneğin, “evin direği” klişe babayı düşünün. Aileyi finansal olarak ayakta tutar ve kadının evde durarak çocuklara bakması beklenir. Bu tavır, eski kafalı olmasının yanısıra kişilerin akıl sağlığına ciddi bir biçimde zarar verebilir.

Fakat dikkat edin. Cinsel ayrımcılığın ilk türü kadınlara karşı tanımlanmış olmasına rağmen bu söz şovenizm ile eşanlamlı olarak kullanılmamalıdır. Cinsel ayrımcılık sadece kadın cinsiyetine ayrılmamıştır, her iki cinsiyete de atıfta bulunan bir ayrımcılık türüdür. Tekil bir şey de değildir; toplumsal kurumlarımızla tamamen iç içe geçmiştir. Cinsel ayrımcılığın normalleştirildiği ve farkedilmediği sonucuna varan sayısız araştırma bulunmaktadır.

Genellikle seksist önyargıları dolaylı yoldan desteklediğimizin farkına varmıyoruz çünkü tam karşımızda dursalar bile onları görmüyoruz. Peki bu cinsel ayrımcılık türleri nelerdir?

Dil ve ince ayrıntılar

Kelime hazinenizi değiştirmek veya yardım etmekten ziyade kafa karıştıran havalı kelimeler kullanmak anlamına gelmez. Çoğu zaman seksizm, karşımızdaki insanlara karşı kullandığımız dil kadar sıradan bir şeyde de ortaya çıkabilir. Bir kadın “kız gibi” olabiliyorken ufak bir erkek çocuğu “küçük adam” olmuştur bile. Neden bundan bihaberiz?

İyicil Seksizm

Biriyle bir randevuya gittiniz ve restoranın kapısına yaklaştınız… Abartılı kibarlığa dikkat edin! Örneğin, mesela adam kadın için kapıyı açıyor (“hanımlar önden”) ve kadın adama önden gitmesi için müsaade ediyor fakat adam direkt geri çeviriyor. Bu bir sorundur. İyicil seksizm olarak bilinir ve maalesef ki birçok insan için bir alışkanlıktır.

Fakat bu, kadınlara önden gitmeleri için yol verme durumu erkekler için geri tepebilir. Çoğunlukla bu davranış maço veya ataerkil olarak etiketlenmektedir. Hatta bazı durumlarda öyle bile olabilir. Fakat amaç kibarlık yapmak ise kadınları aşağıladıkları anlamına gelmez.

Islık ve laf atmak

Bir insanın bir yabancı tarafından vücudunun ortalık yerde değerlendirmesinden ötürü gururu okşanmalı mıdır? Birinin düşüncesini sokakta ve yüksek sesle duymaktan keyif almanız gerekiyor mu?

Kadınlar en fazla bu cinsel ayrımcılık türünün mağduru oluyor. İnşaat işçileri veya hemen herkesten iltifat ya da istismarcı yorumlar almak sık yaşadıkları bir şeydir. Övgü almak guru okşayıcı gibi görünse de birçok kadın bazı sokaklarda yürümekten veya sokaklarda yalnız olmaktan korkmaktadır. Rahatsızlık vericidir ve zaman zaman şiddet içerir.

İş yerinde cinsel ayrımcılık

İspanya’da erkekler ve kadınlar arasındaki maaş farkı o kadar yüksekti ki 8 Kasım ile 31 Aralık tarihleri arasında kadınlar “bedavaya çalıştı”. Maaş farkı o kadar yüksek ki her yıl kadınlar erkeklere oranla ortalama neredeyse 6,000 euro daha az kazanıyor. Bu nedenle neredeyse 50 gün boyunca ülkeleri veya şirketleri için bedavaya çalışıyorlar. Bu gerçekten son derece şaşırtıcı!

Dünya çapında buna benzer birçok vaka bulunmaktadır. En çarpıcı olanlarından bir tanesi de, Amerika Birleşik Devletlerinin en büyük girişimcilerinden biri olan Harvey Weinstein’ınkidir. Sayısız kadın, Ucuz Roman ve İngiliz Hasta filmlerinin yapımcısının kendilerine cinsel tacizde bulunmakla suçladı. Analistler, iş yerinde cinsel ayrımcılığın gerçek bir kültürel değişime yol açabileceğini düşünmektedir.

Biliminsanı eksikliği

Bilim kariyerlerindeki kadın öğrenci sayısı hala erkeklerinkinden çok daha azdır. Bunun sebebi sizce genetik midir yoksa kültürel mi? Kız çocukları oyuncak bebeklerle, erkek çocukları da legolarla mı oynamalıdır? Pembe mi mavi mi? Önceden bahsettiğimiz kökleşmiş inançlar bu kutuplaşmanın sebepleridir.

Matilda etkisiyle bilinen çok çarpıcı bir örnekten bahsedelim. Bu etki, kadınların bilimsel çalışmalarının tanınmamasıdır. 1901’den bu yana erkekler Nobel Ödüllerinin %97’sini aldı. Sebebi de kadın adayların olmayışı değildi tam olarak.

Spor dallarında asgarilik

Haberlerin spor bölümünde kadınlar toplam yayın süresinin 3’te 1’ini bile zor kaplıyorlar. Bazıları bunun bütçelerle ilgili olduğunu söylese de cinsel ayrımcılık burada bitmeyecektir veya burada başlamamıştır.

Kadınlar örneğin motosiklet yarışlarında “süs” olarak görülmektedir. Bu nesneleştirmeye ek olarak çoğu kişi sadece kadın oldukları için erkekleri yönetme yeteneklerinden şüphe duymaktadır (örneğin, İspanyol Tenis Federasyonu kaptanı Gala León). Değerlerinden çok vücutları, yaşları veya medeni halleri hakkında yorum yapılmaktadır. Şüphesiz ki, eşitlik kazanılmalıdır.