Benlik Saygısı ve Depresyon Nasıl İlişkilidir?

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Benlik saygısı ve depresyon çok yakından ilişkilidir. Depresyonun arkasında yatan nedenler birden fazla olabilir, ancak klinik çalışmalar düşük benlik saygısının bireyleri bu bozukluk karşısında daha savunmasız hale getirdiğine dikkatleri çeker. Bunun nedeni kendimizi kabul edememenin bizi duygusal olarak güçsüzleştiriyor olmasıdır.

Benlik saygısı, kendimiz hakkında sahip olduğumuz anlayıştan kaynaklanan duygulardır. Bu anlayış, olduğumuz bireye dair zihinsel bir imajı tanımlayan tüm fikirleri ve inançları içerse de, benlik saygısı, bir kişinin refahının temelini oluşturan duygusal yapı taşlarından bir tanesidir.

Düşük bir benlik saygısı kendimiz hakkında kötü hissetmemize neden olur. Bu da bağlarımızı koparır, bizi alaşağı eder ve bazı psikolojik bozukluklar karşısında savunmasız hale getirir.

Bu nedenle, psikologlar ve psikiyatristler depresyonu anlamak için bu psikolojik boyutu dikkate alırlar.

Bununla birlikte, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabının beşinci baskısında düşük benlik saygısı, depresyon için tanısal kriterlere dahil edilmemiştir. Bununla birlikte, klavuz, “değersizliğe dair duygular” gibi başka benzer kriterlere yer verir.

Kişilik psikolojisi araştırmacıları her zaman benlik saygısı ve depresyon arasındaki ilişkiye ilgi göstermiştir. Araştırmalarının kökeni temel olarak önemli bir soruya odaklanır: benlik saygısı depresyonu tetikleyen bir faktör mü? Yoksa depresyon mu benlik saygısını etkiliyor? Gelin bu konuyu birlikte derinlemesine inceleyelim.

Benlik saygısı ve depresyon arasındaki ilişkiyi açıklayan iki model

Çoğu sabah uyanır, duş alır, kahvaltı yapar ve çıplak olduğumuzu fark etmeden dışarı çıkarız. Dünyayla her gün yüzleşirken elimizde olan düşük bir benlik saygısı olduğunda, üstümüzü ne kadar örttüğümüz ya da kazağımızın veya pantolonumuzun markasının ne olduğuna bağlı olmaksızın bahsi geçen çıplaklık gözardı edilemez. Çünkü çatlaklarımız ve zayıf zırhlarımız aracılığıyla, her şey bize ulaşabilir: istismar, korku, güvensizlik, olumsuzluk…

Bununla birlikte, depresyonun çok dağınık ve çok faktörlü bir kökene sahip olduğu açıktır. Ayrıca, her zaman kontrol edemediğimiz içsel nedenler de var. Düşük benlik saygısının basit sorunlarla yüzleşmek ve başa çıkmakta yetersizliğe neden olduğu hiç kimse tarafından inkar edemez. Aslında, düşük benlik saygısı olan bir birey genellikle dünyaya oldukça karamsar bir açıdan bakar.

Benlik saygısı ve depresyon arasında var olan bir bağlantıyı kanıtlamanın tek yolu zaman içerisinde yapılan çalışmalardır. Bu nedenle Basel Üniversitesi, bu konu hakkındaki sorularımıza cevap verebilecek yetide, oldukça bilgilendirici bir makale yayınlamıştır. Şimdi bu makaleyi inceleyeceğiz.

Hassasiyet modeli

Hassasiyet modeline göre, sürekli düşük benlik saygısı ile karakterize edilen kişilik profiline sahip insanlar var. Bu psikolojik model, kişinin olayları olumsuz bir bakış açısıyla izlemesine neden oluyor. Dahası, kişi aynı zamanda dirençlilik gibi temel bir özellikten yoksun.

• Söz konusu bireyler genellikle içinde kendilerini savunmak zorunda kaldıkları bir gerçek üretir ancak bu gerçeğe güvenmezler. Bu gerçek içerisinde, kendi hikayelerinin kahramanı olmak yerine kurban ya da “yardımcı oyuncu” rolünü üstlenirler. Olumsuzlukların üstesinden gelebilmek için pozitif değişiklikleri ve fırsatları hak ettiklerinin farkına varmazlar.
• Araştırmacılar, birçok durumda, düşük benlik saygısı olan insanların kendileri hakkındaki olumsuz algılarını reddetmediklerini gözlemlediler. Bunun yerine, çevrelerindeki insanlardan gelen olumsuz yorumlara daha fazla dikkat ederek söz konusu olumsuz algıyı doğrulamaya çalışırlar.

Yara modeli

Bu, hassasiyet modelinin tam tersidir. Yukarıda bahsi geçen çalışmaya göre, düşük benlik saygısının sebebi genellikle depresyonun kendisidir. Depresif zihnin yörüngesindeki bütün umutsuz, olumsuz ve yorucu duygular direkt olarak benlik saygısını etkiler.

Sonuç

Peki, doğru olan model hangisi? Hassasiyet modeli mi yoksa yara modeli mi? Bu sorunun yanıtını Amerikan Psikoloji Derneği biliyor: düşük benlik saygısı, psikolojik bozuklukların gelişimi için bir başka risk faktörüdür ve bunlar arasında da depresyon da yer alır.

Hatta, araştırmacılar, benlik saygısı ve depresyon arasındaki ilişkinin çok yakın olduğunu ve gençler adına önleyici tedbir stratejileri geliştirmenin gerekli olduğunu iddia ediyorlar. Bunun nedeniyse, her yıl giderek daha fazla gence depresyon teşhisi konuluyor olması.

Bu nedenle hassasiyet modeli, hepimizin farkında olması gereken bir modeldir. Bir şekilde, Beck’in depresyondan muzdarip olma riski daha yüksek olan insanlar hakkındaki bilişsel üçlü teorisine de uyar. Onun teorisi, düşük benlik saygısı olan insanların dünya hakkında olumsuz bir bakış açısına sahip olduklarını, geleceğe güvenmediklerini ve kendilerini değersiz hissetmediklerini ileri sürer.

Benlik saygısı ve depresyon aralarında göz ardı edilemeyecek kadar güçlü bir ilişkiye sahip. Bu nedenle, benlik saygımızın bahçesini her yönden güçlü, aydınlık ve güzel tutmalıyız.