Atipik Depresyon Nedir?

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

İsmine rağmen, atipik depresyon aslında oldukça yaygındır. Klinik depresyona benzer fakat bu rahatsızlığa sahip olan kişiler yaygın olmayan semptomlara sahiptirler. Örneğin, kişi, çevresine karşı pozitif hissedip, iştahı açık olurken, kollarında ve bacaklarında ağırlık hissedebilir.

Psikologlar bu klinik terimi ilk defa 50’li yıllarda kullandılar. İlk başta, depresyondan muzdarip fakat sıradan antidepresanlara cevap vermeyen kişiler için kullandılar. Bu kişilerdeki ortak faktörleri bulmak ve gerçekten ne ile uğraştıklarını anlamak daha fazla analiz ve araştırma gerektirdi.

Gözlemledikleri ilk şey, bu hastaların kollarında ve bacaklarında ağrılar olmasıydı. Kolları ve bacakları ağırlaştığı için hareket etmenin zorlaştığını söylediler. Psikologlar aynı zamanda klinik depresyonun atipik işaretlerini ve semptomlarını gösterdiklerini gördüler, örneğin hipersomni (aşırı uyuma) ve hiperfaji (aşırı yeme) gibi.

Aynı zamanda, hastaların semptomlarının gün içinde kötüleştiğini gözlemlediler. Sabah, iltifatlara cevap verebiliyor, diğer insanlarla birlikte olmaktan zevk alıyor ve belli başlı uyaranlara pozitif reaksiyon veriyorlardı. Öğleden sonra durum değişiyordu. Veri topladıkça ve bu yaygın semptomları buldukça, araştırmacılar bu durumun adını “atipik depresyon” koydu.

Bu noktadan sonra, spesifik olarak bu rahatsızlık için yeni ilaçlar üretmek kolaylaştı. Aynı zamanda, birçok sağlık profesyoneli atipik depresyonun, bütün depresyon durumlarının neredeyse %20’sini oluşturduğunu söyledi. Sonuç olarak, bu rahatsızlığa uygun bir psikolojik ve farmalojik bir yaklaşım geliştirmek çok önemlidir. Hadi, bu konu ile ilgili biraz daha derine dalalım.

Atipik Depresyon: Karakteristik Özellikleri ve Semptomları

Jonathan R.T. Davidson tarafından, Kaliforniya Üniversitesinde yapılan bir çalışma, atipik depresyonun en yaygın semptomlarının biyolojik veya istem dışı olduğunu gösterdi. Diğer çalışmalar da benzer bulgular elde etti. Atipik depresyon hastaları en çok fiziksel rahatsızlıklardan söz eder. Genelde yorgundurlar ve vücutlarının güçten düştüğünü hissederler.

Bu hastalığı teşhis etmenin zor olmasının sebeplerinden biri budur. Aşırı çalıştığınızı, aşırı yorulduğunuzu, iyi yemediğinizi veya yeterince egzersiz yapmadığınızı düşünüyor olabilirsiniz. Fakat, DSM-5 atipik depresyonu kalıcı olarak tanımlar. Yani, eğer yardım almazsanız, ruh sağlığınız zarar görecektir. Bu psikolojik durumun en yaygın karakteristik özellikleri nelerdir? Hadi bir bakalım.

Atipik Depresyon Özellikleri: Ruh Hali Pozitif Uyarana Cevap Verir

Klinik depresyonun (distimi) karakteristik özelliklerinden biri pozitif durumlara veya uyaranlara reaksiyon verememektir. Klinik depresyona sahip olan birisi, herhangi bir zevk veya mutluluk hissetme konusunda ciddi sıkıntılar yaşar. Atipik depresyona sahip olan kişiler ise, sevdiği birini gördüklerinde, övgü aldıklarında veya bir konuda teşvik gördüklerinde pozitif anlar yaşarlar.

Atipik Depresyon Özellikleri: Anksiyete, Gerginlik, Huzursuzluk ve Güvensizlik

Atipik depresyon aynı zamanda diğer rahatsızlıklar ile eş zamanlılık gösterebilir, anksiyete veya hatta bipolar rahatsızlık ile birlikte bile görülebilir. Bu yüzden, en yaygın semptomları da gerginlik, aşırı hassaslık, sürekli sanki bir şey olacakmış hissi vs.’dir.

Atipik depresyondan muzdarip hastalar mutlu ve stabil ilişkiler yürütmekte zorlanırlar. Diğer insanlara güvenmekte zorlanırlar, eleştiriye karşı çok hassastırlar ve aldatılma veya terk edilme korkusu yaşarlar.

Leaden Felci

Leaden felci, üstte bahsettiğimiz kollarda ve bacaklarda ağırlık hissidir. Bu durumu yaşayan hastalar aşırı yoğun bir yorgunluk hissedebilirler, kollarında ve bacaklarında hareketlerini kısıtlayan bir ağrı hissedebilirler.

Hipersomni

Aşırı uyumak atipik depresyonun diğer bir işaretidir. Aşırı uyursunuz, şekerlemeleriniz çok uzun sürer, sabahları geç uyanırsınız ve işte işlerini halletmekte zorluk yaşarlar. Ne kadar uyursanız uyuyun, sürekli yorgun hissedersiniz. Dinlenmek enerjinizi yerine getirmez veya sizi daha güçlü hissettirmez.

Aşırı İştah

Anksiyete ve gerginlik genellikle sürekli hiperfajiye sebep olur. Sürekli açsınızdır ve aşırı miktarda yersiniz.

Atipik Depresyon İçin Hangi Tedaviler Vardır?

Cristancho, O’Reardon ve Thase’e (2012) göre, atipik depresyon kronik olmaya yatkındır ve kadınlarda ve gençlerde daha yaygındır. Aynı zamanda, profesyonellerin hastanenin dışında tedavi ettiği en yaygın depresyon tipidir. Eğer atipik depresyonunuz varsa ve tedavi görmüyorsanız, sonuçları çok ciddi olabilir. Bu özellikle, anksiyete veya bipolar bozukluk gibi diğer rahatsızlıklar ile eş zamanlılık var ise geçerlidir.

Tedavideki en iyi yaklaşım, her hastanın durumuna bağlıdır. Atipik depresyona sahip olan kadınların bir çoğu, bulimi gibi yeme rahatsızlığı konusunda da yardıma ihtiyaç duyar. Fakat, iyi bir psikolojik terapi ve uygun ilaç kullanımı ile, hastalarda gözle görülür iyileşmeler gözlenebilir.

• Bilişsel davranışçı terapi, düşünce kalıpları ve günlük sosyal kabiliyetleri iyileştiren davranışlar üzerine çalışır.
• Benzer olarak, MAOI (Monoamin Oksidaz İnhibitörü) antidepresanları ile tedavinin, atipik depresyonu olanlar üzerinde çok etkili olduğu görülmüştür.

Son olarak, atipik depresyon ile ilgili bir detaydan daha bahsetmek çok önemlidir. Bu rahatsızlık sizin zannettiğinizden daha yaygındır ve insanlar 20’li yaşlarında bundan muzdarip olmaya daha yatkındır. Erken teşhis, hastanın hayatı üzerindeki kontrolünü eline alması ve sağlık uzmanlarından, daha mutlu ve güvenli bireyler olarak yaşamaları için gerekli stratejileri öğrenmeleri için çok önemlidir.