Ahtapot Zekasının Gizemleri

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Ahtapot zekası çok ilginç bir konudur. Bu yaratıklar harika bir zihne sahiptir. İlginçtir ki, ahtapotların sahip olduğu 500 milyondan fazla nöron, dokunaçlarında bulunur. Bir ahtapotun dokunaçları ahtapotun hissetmesine, koklamasına, ve hatta karar vermesine yardımcı olur.

Bu hayvanlarla çalışan kişiler onların zahmetli olabileceklerini bilirler. Kaçan ahtapotlarla veya yiyecek çalmak için diğer tanklara giren ahtapotlarla ilgili bir sürü hikaye vardır.

Bazı bilim insanları ahtapotların çok zeki olmadığına ve ahtapotların yeteneklerinin sadece ekolojik zekadan ibaret olduğunu, yani bu hayvanların çevreleri dolayısıyla birtakım stratejiler geliştirdiğini savunur. Dolayısıyla, ahtapotlar onlara göre yiyecek bulmaya çalışan diğer hayvanlar gibidir.

Fakat, Padua Üniversitesinden bir araştırmacı olan Piero Amodio, viral hale gelen bir video paylaştı. Videoda, bir ahtapotun bir kabuk bulup kabuğun içine saklandığını görüyoruz. Sonrasında, ahtapot kabuğu da yanında götürüyor, çünkü bu kabuğun gelecekte onun için yararlı olabileceğini biliyor. İşte buna planlama denir.

Ahtapot zekasının özellikleri ve gizemleri

275 milyon yıldan fazla bir süre önce, kafadanbacaklılar sert kabuklu canlılardı. Bu kabuk onları avcılardan koruyordu ama aynı zamanda onların yiyecek bulmasını da zor hale getiriyordu. Bu sert kabuktan kurtulmaları onların çevrelerini rahatça keşfedebilmesini, dar açıklıklara girebilmesini, kabukları ve kayaları kıracak kadar güç toplayabilmesini ve daha rahat avlanabilmesini sağladı.

Bununla birlikte, bir kabuğa sahip olmamanın olumsuz tarafları da olabilir. Bundan dolayı ahtapotlar kendilerini korumak için farklı yollar bulmuşlardır. Şaşırtıcı bir şekilde, ahtapot zekası bunun da ötesine geçmiştir. Bir Avustralyalı filozof ve ahtapot uzmanı olan Peter Godfrey-Smith, bilincin kökenlerini kafadanbacaklılar üzerinden araştırmaktadır.

Other Minds: The Octopus, the Sea, and the Deep Origins of Consciousness (Diğer Zihinler: Ahtapot, Deniz ve Bilincin Derin Kökenleri), ahtapotları ve hatta kendi kendinizi bile daha iyi anlamanız için size yardımcı olabilecek son derece ilginç bir kitaptır. Bu kitapta, Godfrey-Smith Avustralya’da dev bir mürekkep balığı ile karşılaşmasını anlatıyor. Bu balık ondan korkmadığı gibi Godfrey-Smith’in yakınına bile gelmiş ve kendisiyle ilgili son derece meraklıymış. Bu narin temas bu filozof için gerçekten özel bir deneyim olmuş.

Ahtapotlar genetik kodlarını değiştirebilir

Tel Aviv Üniversitesinden bir araştırmacı olan Eli Eisenberg, bu yaratıkların nasıl kendi genetik kodlarını değiştirebildiğini anlamak için ahtapotların beyinleri üzerine çalıştı.

Kafadanbacaklılar, kendi sinir sistemlerini içinde yaşadıkları ortamın iklimsel değişikliklerine göre değiştirebilirler. Organizmaları ribonükleik asitlerini (RNA) karıştırır ve çevresel değişikliklere daha iyi adapte olabilmeleri için genlerine yeni proteinler iletir. İnsanlar da bunu yapabilir, ancak bunun adına evrim denir ve acı verici derecede yavaş gerçekleşir. Ahtapotlar ise bunu mevcut ihtiyaçlarına göre yapabilirler.

Köpeklerle aynı sayıda nöronları vardır

Ahtapotlar, köpeklerle aynı miktarda, aşağı yukarı 500 milyon tane nörona sahiptir. Kafadanbacaklıların sinir sistemi dokungaçları üzerinde gelişir, dolayısıyla bu dokungaçlar dokuz tane beyni temsil eder: bir merkezi beyin ve sekiz çevresel beyin.

Dokungaçları, ahtapotların zekası için zaruridir. Ahtapotların dokungaçları onların çevrelerini keşfetmelerine, koklamalarına, tatmalarına ve hatta karar vermelerine yardımcı olur. Tüm dokungaçlar ayrı ayrı kendi kararlarını verebilecek yapıya sahip olsa bile bir arada çalışıp o şekilde karar verirler, ki büyük ihtimalle en iyisi de budur.

Ahtapotlar iletişime açık, oyuncu ve yaratıcıdır

Biyologlar, bazı ahtapotların kendi aralarında Mors koduna benzer bir dille iletişim kurduklarını keşfettiler. Ayrıca, bir ahtapotu gözlemlemiş olan herkes bilir ki ahtapotlar şaşırtıcı derecede yaratıcı olabilirler.

Ahtapotlar kendilerine saklanacak yerler inşa edebilir, problemleri yaratıcı şekillerde çözebilir, engelleri aşabilir, kutuları açabilir, avlanabilir ve hatta bazı insana benzer davranışlar bile gösterebilirler.

Tehdit altında veya rahatsız hissederlerse, ahtapotlar onlara saldıranlara su fışkırtır. Mani (cinnet, delilik) geliştirebilir, ilişkiler kurabilir, favori oyuncaklara; hatta favorileri olmayan, tahrip ettikleri oyuncaklara bile sahip olabilirler. Yaramazlık yapabilir, sevgi dolu bağlar oluşturabilir ve hatta başkalarına nefret bile besleyebilirler.

Kısaca, ahtapot zekası ile ilgili bir şeyler öğrenmek size kendi bilincinizi anlamakta yardımcı olabilir.