Umut Tacirleri

“İyi hava” yaratan optimist tutumlar ile son zamanlarda yaygınlaşan sihirli bir dokunuş sayılan “pozitiflik” arasında aslında büyük bir fark var. Birçok bakış açısı pronoya denen terimi ortaya çıkarıyor. Bu terimin anlamı bir süre sonra inanç haline gelen bir bilinçlilik durumudur. Bu inanışa sahip kişiler evreni kendi çıkarlarımıza uygun hale getirmek için bazı oto-ritüeller gerçekleştirmemiz gerektiğini söylüyor.

Bu terim paranoya teriminin zıt anlamlısı olarak ortaya çıkmıştır. Paranoya dediğimizde kişi kendi sorununun dünyanın merkezinde olduğunu düşünür ve buna yönelik çılgın fikirleri vardır. Ortada sorunlarını veya endişelerini destekleyecek herhangi bir kanıt olmadığı halde büyütmeye eğilimlidirler. Bu evrensel komplonun kaynağı bazılarına göre Marslılarken bazılarına göre daha ilahi bir güç, hatta şeytan olabilir.

“Kendini görünmez güçlere inandıran biri aslında kendini hiçliğe inandırıyordur.”

– Walter Scarpette

Pronoyada da benzer bir mekanizma vardır ancak fikirler tamamen zıttır. Bunda her şeyi “mükemmel” yapmak için çalışan bir komplo teorisi olduğuna inanılır. Kulağa paradoksal gelebilir: hayatta pronoyayı bir yaşam felsefesi olarak benimseyen insanlar aynı zamanda paranoyak olmuş olurlar.  Bu nedenle her iki zihinsel durumda da çalışma şekillerinin aynı olduğu söylenebilir.

Pronoya yeni zihniyet

Pronoyanın bir zihinsel hastalık olup olmadığı konusunda halen tartışmalar devam ediyor. Bu konuda henüz bir uzlaşma sağlanmış değil.  Ancak kesin olan bir şey varsa o da çarpık bir gerçeklik algısı olduğudur.

“Pozitif olmak” konusundaki akımlar seksenli yıllardan bu yana gittikçe artıyor. Bu aynı zamanda “yeni dönem” denilen zaman tanımının dünyada yaygınlaşmaya başlamasıyla aynı dönemde oldu. Milenyumun sonuna doğru inanış yeni bir çağa geçileceği yönündeydi. Buna göre pozitif yeni bir bilinç tüm dünyaya yayılacaktı. Bu nedenle bahsedilen “iyi enerjileri” almak için bazı şart ve ritüelleri yerine getirmeniz gerekiyordu.

Aslında bu fikirlerin çoğu Hinduizm gibi doğu Asya inançlarından geliyor. Bunlar maksadını aşıp batı dünyasına yayılmaya başladıktan sonra maddi ihtiyaç ve isteklere dönüştü. “Çekim yasası” denilen şey tüm dünyaya hızla yayıldı. Bu yasaya göre bir şeyi elde etmek için onu çok istemek gerekir. Bu da istediğimiz şeye yaklaşmamızı ve ona ulaşmamızı sağlar. Bu akımlara göre söz ettiğimiz yöntemlere kendi kendimize öneri yaparak ya da ritüeller yaparak destek sağlayabiliriz.

Böylece pronoya olarak bilinen durumun ortaya çıkması ve sağlamlaştırılması için temeller atılmıştır. Bir köşk sahibi olmak istiyorsanız, bunu her gün kafanızda canlandırmalısınız. Bu resme odaklanmalı ve hatta yaratmaya başlamalısınız. Eğer doğru bir şekilde yaparsanız, evren bir plan çıkarır ve er ya da geç bu plan sizinkine uygun olur.

Son derece karlı bir iş

Pronoia’yı teşvik eden ideolojiler umut satıyor. Prensip olarak bu, “pozitif zihnin” etrafında bir bütün pazarın kurulduğu gerçeği olmasaydı, övgüye layık olurdu. Bunun en sakıncalı kısmı, birçok durumda insanları sadece kendilerini aldatmaya ve zamanlarını boşa harcamaya yöneltmesidir. Hayatınızı çarpık bir bakış açısıyla yaşamanın bedelinden ve bu tavırdan kaynaklanan hayal kırıklıklarının ağırlığını taşımasından söz etmiyoruz.

Etik ve psikolojik açıdan bakıldığında bu, ciddi bir endişe meselesidir. İnsanlar sadece hedeflerine “konsantre” edilerek ve “onları görselleştirerek” hedeflerine ulaşabileceklerine inanmaya yönlendiriliyorlar. Ve bunun üzerine kuvartzun nasıl kullanıldığını ve “enerjilerin çekilmesi” ve benzeri saçmalıkların farklı yöntemlerini öğreniyorlar. Bu, çalışma, çaba ve azim değerini küçümsüyor. Ve bu arada, çoğu insan  u şekilde umut tacirliği yaparak cebini doldurmaya devam ediyor.

Cennetten arsa satmak

Size bir miktar para karşılığında cennet vaat eden herhangi bir ideoloji, en azından şüpheli görülmelidir.  Bütün bu düşünce geleneklerinin umut verici olduğu şey, basitçe imkansızdır – zorlukların veya çabaların olmadığı bir yollar buna sahip olabileceğini söyler. Size problemlerden kaçınmanız veya sorun yaşayanlardan uzak durmanız gerektiğini söyler. Bu problemlerin bulaşıcı hastalıklar olduğunu ima ediyorlar. Gözü kapalı size verileni satın almanızı sağlıyorlar.

Bu “pozitif” akımlar, temelde dikkatli bir pazarlama stratejisinden başka bir şey değildir. Dünyadaki birçok insanın, kendileriyle başa çıkmak için araçlar geliştirebileceklerini ve inşa edebileceklerini keşfetmedikleri için zorluklardan korktuklarını biliyorlar. İnsanları, dileklerin gerçekleşmesi için sadece “bir şeye kanalize olmanın” yeteceğine inandırmaya çalışıyorlar. Aslında yaptıkları tam olarak insanları maddi ve duygusal açıdan aldatmaktan başak bir şey değil. Bütün sorumluluk onlarda.