Şizofreni Hastaları ve Her Gün Yaşadığı Zorluklar
Şizofreni hastaları söz konusu olduğunda her gün yaşadıkları zorluklar listesi uzundur ve biyolojik, psikolojik ve sosyal sorunları kapsar.
Bir hastalıktan muzdarip herkes zorluklarla uğraşmak zorundadır. Bununla birlikte, zihinsel hastalıklarla uğraşırken sosyal damgalanma ve yanlış anlaşılma gibi diğer faktörlerle de yaşamak zorundasınız.
İspanyol TV şovu Redes için Şizofreni Mücadelesi’ni Takip Edin isimli bir belgeselde Eduard Punset, nöropsikiyatrist Maria Ron ile röportaj yaptı. Görüşmede şizofreni hastalarının hastalıklarını anlamaları ve hastalıklarıyla yaşamaları için başka bir yol önerdi.
Belgesel, özellikle tanı ve etiketleme, genelci ilaç tedavileri, sosyal damgalanma ve hastaların topluma yeniden entegre olmalarına yardımcı olabilecek terapötik alternatiflerin bulunmaması gibi konular için kritik öneme sahip. Uzmanlar bunun kişisel bir sorun olmadığını, bunun yerine bir toplumsal sorun olduğunu savundu. Ayrıca, sorunun el kitabı teşhisine indirgenemeyecek kadar karmaşık olduğunu iddia ediyorlar.
“Şizofreni, umutsuzluğu anlamadan anlaşılamaz.”
– Ronald Laing
Semptom çeşitleri
Profesör Maria Ron’a göre, şizofreni, belirli bir süre boyunca hastaya bağlı olarak ortaya çıkan farklı belirtilerle karakterize edilir. İki tür semptom vardır:
- Olumlu belirtiler. Halüsinasyonlar, düşünce bozuklukları, sanrılar vb.
- Olumsuz belirtiler. Bu semptomlar sosyal davranış ve ruh hali ile ilgilidir. Bu kadar önemli alanları etkilediklerinden, şizofreni hastası üzerinde önemli bir etkiye sahiptirler. Bu belirtilerden bazıları şunlardır: körelmiş etki, konuşma ve düşünce fakirliği, ilgisizlik, anhedoni, azaltılmış sosyal dürtü, motivasyon kaybı, sosyal ilgi eksikliği ve sosyal veya bilişsel çıktılara dikkatsizlik.
Genel olarak, reçeteli ilaçlar, pozitif semptomların tedavisinde etkilidir, ancak negatif semptomlar için çok kullanışlı değildir. Şizofreni hastaları, tedavileri çok boyutlu olduklarında, ilaçları bilişsel stimülasyon, müzik terapisi, rahatlama teknikleri vb. gibi tedavilerle birleştirerek en büyük faydaları görürler.
Tedaviyi hastanın ihtiyaçlarına göre uyarlamanın önemini de vurgulamalıyız. Ne de olsa şizofreninin evrensel bir görünümü yoktur; her hastanın deneyimi farklıdır. Bu nedenle, tedavi söz konusu olduğunda herkese uyacak şekilde tek bir yaklaşım yoktur.
Risk faktörleri
Genetik yatkınlık en önemli risk faktörüdür. Etkileyen diğer faktörler:
- Uyuşturucu kullanımı (esrar, kokain, amfetaminler vb.)
- Uyku düzenindeki değişiklikler.
- Stresli yaşam olayları.
- Sosyal faktörler.
- Rekabetçilik.
- Aşırı yorulmak.
- Erken çocukluk döneminde anneden ayrılmak.
- Çocuğa gebe kalınma anında babanın yaşı.
- Kentsel alanlarda yaşamak.
- Düşük IQ. Bazı çalışmalara göre, düşük IQ’lu kişilerin şizofreni oluşturma olasılığı daha yüksektir.
Dinlemenin önemi
Birçok insan ve proje, halkı şizofreni konusunda eğitmek ve hastaların topluma entegre olmalarına yardımcı olmak için çalışıyor. Ayrıca, bozukluğun negatif semptomları için de (ilaca daha dirençli olanlar) tedavi sağlarlar.
İspanya’da yürütülen bu projelerden birinin ismi Radio Nikosia’dır. Görevi şizofreni hakkında açık ve dürüst bir diyaloğu teşvik etmektir. Bu radyo projesi, hastalar ve rahatsızlıktan etkilenen herkesin bir şeyin bir parçası gibi hissetmesi, “akıl hastası” damgasından kurtulması, faydalı hissetmesi ve anlaşıldığını hissetmesi için güvenli bir alan sunar. Ayrıca, hastalara hastalıklarının onların kişiliğini tanımlamadığını gösterme şansı verir.
Şizofreni ile yaşayan bazı insanlar, tanı ve ilaçların standardizasyonunu eleştirir. Akıl sağlığı uzmanları aynı kriterleri kullanma eğilimindedir ve tüm hastalara cinsiyetlerini, yaşlarını, kilolarını ve diğer faktörleri dikkate almadan aynı şekilde davranırlar.
Şizofreni hastaları, veriler bu hastaların nadiren suç işlediğini göstermesine rağmen, kendilerini tehlikeli olarak değerlendirme eğilimindedir. Genellikle, insanlar bir suç için başka nedenler bulamadıklarında şizofreniyi suçlar.
Bununla birlikte, bazı suçlu davranışlar şizofreniden kaynaklanmaktadır. Daha belirgin olmamız gerekirse, suç işleyen şizofreni hastalarının genellikle paranoyak sanrıları da vardır. Gerçek olduğunu düşündüğü bir tehlike nedeniyle tehdit edildiğini hissediyorlar. Bununla birlikte, bu nispeten nadir bir durumdur.
Şizofreni Hastaları İçin Her Gün Yaşanan Zorluklar
Şizofreni hastaları bir tedavi bulmanın anahtarının sorunun ana nedenine saldırmak olduğunu savunuyorlar. Ne yazık ki, çoğu müdahale anlık semptomları hafifletmeye odaklanmaktadır. Amaç basitçe bireyi sakinleştirmek ve başkalarını rahatsız etmesinden alıkoymaktır.
Şizofreni hastaları, tıp camiasını, her bireye özel uyarlanacak müdahaleleri şekillendirmek için dinlemeye ve onlarla birlikte çalışmaya çağırmaktadır.
Şizofreni hastalarının günlük zorluklarını anlamanın ilk adımı, olumlu ve olumsuz belirtileri hesaba katarak bozukluğun karmaşıklığının farkında olmaktır. Hastalıktan muzdarip olanları dinlemek de çok önemlidir.
Sonuç olarak, disiplinlerarası ve çok boyutlu tedaviler bu hastalık için çok daha etkili olabilir. Umarım, bu tür bir yaklaşım sadece ilaç tedavisi için alternatifler sunar ve hastanın tüm ihtiyaçlarını giderir.