Şiirin Önemi

Yazan ve doğrulayan psikolog Roberto Muelas Lobato

Son Güncelleme: 10 Ekim, 2022

Kısa bir süre önce şaşırtıcı bir şey oldu. Bir şair Türkiye’de Yetenek Sizsiniz adıyla yayınlanan yarışmanın İspanyol versiyonunu kazandı. 24 yaşındaki César Brandon, izleyenleri sadece sözleriyle cezbetmeyi başardı. Süslü şeyler sunmadı. Sadece şiir. Yalnız büyük bir sahnede, yüzlerce insanın önünde, sözleriyle kalplerine ulaştı. Şarkı söylemedi ya da değişik bir gösteri yapmadı, sadece şiirlerini okudu.

Cesar’ın hayatı kolay bir yol olmamıştı ve engellerden arınmış da değildi. Ekvator Ginesi’nde doğdu, yedi yıl önce İspanya’ya göç etti. Şiir yazmak, sadece herkesin yapabileceği bir şey değilken, bir de anadiliniz olmayan bir dilde şiir yazmanın ne kadar zor olduğunu hayal edin. Yetenekli olduğu açıktı ama şunu biliyoruz ki çaba, emek, umut ve direnç olmadan başarı mümkün değildir.

Sıfırdan Şiir

César, Zero adlı şiirle insanlar tarafından tanındı. Bu şiirde sıfırın bir rakamını bulup birlikte çok mutlu olduklarını anlatır. Ta ki sıfır,  eksi bir uğruna biri bırakana dek. Gerçek aşkla ilgili bir mecaz. Uzun sürmeyecek olan bir aşk.

Mizah ve hızlı bir dille, César iki sayının maceralarını ve talihsizliklerini anlatıyor. Ama bu saçma ve boş bir şiir olmaktan çok uzaktır. Şiir, tüm metaforlarıyla hep düşünmemizi sağlıyor. Şairinin düşündüklerinden muhtemelen çok uzak ama bizimle ilgili farklı yorumları görmemizi sağlıyor. Şiirin sonunda buna bir örnek buluyoruz. “Saymaya başlamıştı, korktuğu bir sayıya kadar, sonsuzluktu belki, ya da belki de ikiydi o sayı.” Korkularımız bize ne yakın değil mi?

Ay ve dünya

Ardından, daha dramatik bir sesle Cesar, başka bir aşk hikayesiyle bir kez daha hayrete düşürdü izleyiciyi. Bu sefer çok utangaçtı sevgililer. Dünya ve Ay. Bu harika şiirde César, dünyanın ayın gönlünü fethetmek için kullanmayı deneyeceği varsayımsal sohbetleri anlatıyor. Mesela, “yeryüzünde hepimiz birinci dünya olarak adlandırılan bir yerin vatandaşlarıydık, çünkü ikincisi bizim için çok önemli değildi ve üçüncüsü de gelişme sürecindeydi”.

Şiir sosyal eleştiri ile yüklüdür. “Mülteciler internetteki görüşlerden ibaret değildir ” gibi dizeler dinleyiciyi büyük ölçüde etkilemiştir. Hayat Kolay değil. Cesar’ın dediği gibi, “İki kişi, hiç istemeseler de dövüşüyorlar. Biri, ikinin yetmediğini düşünüp üç kişi daha buluyor ve dördü beraber mutlu olmaya çalışıyor. Problem katlanıyor ve sonunda dört kişi 016’yı (İspanya’daki Sosyal Hizmetler numarası) arıyor.

Anne

Yarışmayı kazanmasını sağlayan son şiir daha ciddi bir tondaydı. Adından da anlaşılacağı gibi bu şiiri annesine adamıştır. Şiirde annesini Microsoft Word’ün önceden belirlenmiş parametreleriyle karşılaştırır. Annesinin “Calibri’nin bedeni, 11 numara ve bir puan çizgisi aralığına sahip olmamasını” tercih eder. “Düz, çift aralıklı ve Times New Roman’da” olmasını ister.

Gençliğinde yaşadıklarından pişman olan César, annesinin öğretilerini, o zaman nasıl değer vereceğini bilmediğini vurgular. Baba figürünü de hafife almıyor ve “hayalleri onlar için çok küçük olan, onları yerine getirmek için çok az uyuma ihtiyacı olanların” olduklarını söylüyor. Bu şiirde insanlığa gerçek bir ders veriyor.

Haklı bir galip

Zaferi, okuma ve yazma tutkunları için bir dönüm noktasıdır. César, herkesin dudaklarında şiir gibi gözden düşmüş bir şeyi etkinleştirdi. Bütün bunlar ortalama bir kişinin yılda bir kitaptan daha azını okuduğu bir ülkede oldu. En popüler şeylerin herhangi bir kültür veya saygıdan yoksun olduğu bir yerde. Saçma şeylerin beceri ve emekten daha değerli olduğu yerde. O ülkede, César Brandon hayallerinden birini yerine getirmeyi başardı. Hiç şüphesiz Cesar bu yarışmayı kazandığı için çok mutlu ama bizler de minnettar olmalıyız, çünkü bu genç adam bize hayal kurmayı hâlâ bildiğimizi hatırlattı.

Şiir sadece edebiyat değil, psikolojidir de. Eduardo Galeano’nun deyişiyle: “bilim adamları atomlardan yapıldığımızı söylüyor, küçük bir kuş bana hikayelerden ibaret olduğumuzu söyledi”. İnsanlar birçok yönden anlatılabilecek hikayelerdir. Bu yüzden çeşitlilik, çok kültürlülük ve açık fikirlilik çok önemlidir. Kelime bilgimiz ne kadar büyükse, geçmişimiz o kadar güzel olur. Fırsatların arkasında harika yetenekler vardır.