Sağlık Alanında Etkili İletişiminin Anahtarları

Yazan ve doğrulayan psikolog Cristina Roda Rivera

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Sağlık profesyonelleri ve hastalar, sağlık konusunda etkili iletişim olması ve bunun önemi konusunda hemfikir olma eğilimindedir. Bununla birlikte, karmaşık ve değişen sağlık hizmetleri ve psikolojik ortamda, etkili sağlık uzmanı-hasta iletişimini sağlamak giderek daha zor görünmektedir.

Değişen demografik özellikler, kültürel çeşitlilik, farklı diller, daha ilgili ve bilgili hastalar, sağlık personeli eksikliği ve diğer faktörler, sağlık alanındaki iletişim zorluklarına neden oluyor.

Hastalarla açık, dürüst ve doğrudan iletişim kurabilmek için sağlık profesyonelleri iyi bir ilişki kurmalıdır. Aslında, nezaket ve duyarlılık göstermek için aktif dinleme alıştırmaları yapmaları gerekir. Ayrıca hastanın teşhis veya tedavi seçeneklerini anladığını doğrulamalıdırlar. İyi iletişimin bu unsurları bariz görünebilir, ancak sağlık hizmetleri gibi stresli, hızlı tempolu ortamlardaki insanlar bunları unutmaya meyillidir.

Bu makale, sağlık alanında etkili iletişim ve önemini tartışmaktadır. Ayrıca, etkili bakımın bu kritik yönünü geliştirmek için bazı özel öneriler sunar.

“Mutluluk, iyi bir sağlık ve kötü bir hafızadan başka bir şey değildir.”

-Albert Schweitzer-

Sağlık alanında etkili iletişim yoluyla tedaviye uyumu teşvik etmek

Hastaların ilerlemelerinden sorumlu sağlık uzmanlarına güvenmeleri gerekir. Aslında, hastanın tedaviye uyumu, kendisiyle ilgilenen profesyonellerle akıcı bir ilişkisi olduğunda çok daha fazladır. Bu, hastalıkla yüzleşmek için psikolojik yatkınlıklarını geliştirir ve doktor talimatlarını takip etmelerini kolaylaştırır.

Öte yandan, iletilen hatalı bilgiler hem sağlık profesyoneli hem de ait oldukları sağlık kuruluşu için olumsuz sonuçlar doğurabilir. Özellikle bu başarısızlık bir hastayı ciddi şekilde etkiliyorsa.

Stresli durumlarda etkili iletişim

Nezaket, sabır ve eşitlik, mevcut tıbbi ve/veya psikolojik bakımın yeni gerçekleriyle yüzleşen profesyoneller için iyi birer müttefiktir. Stresli durumlarda uygun sağlık hizmeti iletişiminin sağlanmasına yardımcı olurlar. Bunun nedeni, hastaların sağlık hizmetleriyle ilgili olarak kendilerini hüsrana uğramış, endişeli ve tedirgin hissedebilmeleri ve bunun da daha sonra şikayette bulunmalarına yol açabilmesidir.

Eşlik, birebir iletişimi içerir. Sağlık çalışanları kendi dillerinde, ses tonlarında ve beden dillerinde paternalist bir yaklaşım olarak algılanabilecek yaklaşımlardan kaçınmalıdır. Ayrıca sabır, hoşgörü ve dayanıklılık çoğu zaman zor olabilir ama bunlar her zaman gereklidir.

Danışma süresi

İspanya Hasta Forumu’nun (FEP) Başkan Yardımcısı ve Kurumsal İlişkiler Koordinatörü Santiago Alonso, konsültasyon sürelerinin artırılması gerektiğini tavsiye ediyor. Hastaların hastalıklarının ve her şeyden önce genel sağlıklarının farkında olmaları gerektiği konusunda ısrar ediyor. Üstelik yeni teknoloji açısından bunun asla bir engel olmaması gerektiğini belirtiyor. Aslında, doktorların hastalarıyla konuşmak için daha fazla zaman ayırmaları gerekir.

Aktif dinlemenin önemi

Sağlık profesyonelleri, hastalarının sağlık sorunlarını dinlemek için her zaman makul çabayı göstermelidir. Aktif dinleme, hastaya odaklanmayı ve kendi referans çerçevesini askıya almayı içerir. Ardından, aktif olarak dinledikten sonra hastanın sözlerini doğrulayabilir ve yeniden ifade edebilirler. Ayrıca hastalar onları özenli ve vicdanlı profesyoneller olarak göreceklerdir.

Klinisyenler ayrıca, genişletilmiş diyaloglar da dahil olmak üzere hastalarıyla yapılan görüşmelerden toplanan bilgileri periyodik olarak özetlemeyi düşünmelidir. Bunlar, bilgileri netleştirmeye, anlayışı doğrulamaya ve yeni soruların sorulması ve yanıtlanması için bir fırsat sağlamaya yardımcı olabilir.

Sağlık okuryazarlığı bağlantısı

Bazı pratisyenler, hastaları sınırlı fiziksel ve psikolojik sağlık bilgisine sahip olarak ele alır. Aslında, hastanın sağlık bilgilerini okuma, anlama ve kullanma yeteneği hastanın uyumunu ve tedavi başarısını etkileyebilir. Ayrıca, yanlış anlamalar da yan etki riskini artırır.

Sade bir dilin kullanılması, hastaların ne anladığını doğrulamak ve soruları olup olmadığını sormak klinisyen-hasta iletişiminin etkinliğini artırabilir. Basılı belgeler ve çizimler de yardımcı olabilir.

Kötü sağlık haberlerini iletmek

Hiçbir profesyonel kötü sonuçlarla uğraşmaktan veya hastalara kötü haberler vermekten hoşlanmaz, ancak bu genellikle kaçınılmazdır. Zor zamanlarda, hastalar ve aileleri yanıt ve destek için genellikle psikologlarına, doktorlarına ve hemşirelerine başvururlar. Çoğu durumda, sorunu hasta ve ailesine açık bir şekilde zamanında anlatmak yardımcı olur.

Klinisyenlerin hastalara kötü haberleri iletmesine yardımcı olacak birçok iletişim modeli mevcuttur. Bu modellerin çoğu şu ortak noktalara sahiptir : doğru yeri seçmek, empati göstermek, gerçekleri açık bir şekilde iletmek, hastanın az önce öğrendiklerini anlamasını keşfetmek ve sonraki adımları belirlemek. Son olarak, ilgili profesyonelin tercih ettiği model ne olursa olsun, bir eylem planına sahip olmak en değerli yardımı sağlar.

Gergin durumları etkisiz hale getirmek

Karşılıklı saygı ve anlayış, iyi hasta-hekim ilişkisini oluşturur. Gerçekten de, ilgili bir tutum ve hastanın veya aile üyesinin endişelerinin kabul edilmesi, herhangi bir sürtüşmeyi azaltmaya yardımcı olur.

Bir pratisyenin iletişim tarzı hastanın ihtiyaçlarını karşılamadığında, her iki taraf için de anlayış sorunlarına ve hayal kırıklığına neden olabilir. Bu durumda, klinisyen yaklaşımını değiştirmeyi düşünmelidir. Örneğin, durumu farklı bir şekilde tanımlayarak veya daha az teknik bir dil kullanarak.

Bazı durumlarda, terapötik ilişkiyi geliştirmek için hastayı başka bir meslektaşına veya sağlık uzmanına transfer etme kararı bir seçenek olabilir. Çünkü durumu nötralize etmek için genellikle çelişkili bir sohbete son vermek daha iyidir.

Ek olarak, doktor-hasta ilişkileri genellikle özellikle gergindir. Örneğin, saldırgan bir hastayla yapılan bir tartışmanın bir yüzleşmeye yol açtığı durumlar vardır. Profesyonel yaklaşım, klinisyenin durumu etkisiz hale getirmek için adımlar atmasını gerektirir.

Sakin kalmak, sorunları özetlemek ve olası çözümler önermek yardımcı olabilir. Ancak sağlık profesyonelleri sözlü tacize müsamaha göstermemelidir. Ne kendilerini ne de meslektaşlarını kendilerine zarar verebilecek durumlara sokmamalıdırlar.

Telefon ve elektronik iletişim

Bu tür iletişim hekimler ve hastalar arasında giderek yaygınlaşmaktadır. Ancak klinisyenler, telefonla danışmanlık hizmeti verebilmek için hasta ve durumu hakkında sahip oldukları bilgilerin yeterli olduğundan emin olmalıdır. Ayrıca, tavsiyelerinin daha sonra sorgulanması durumunda konuşmaları belgelemelidirler.

Elektronik iletişimin potansiyel faydalarına rağmen, pratisyenler ilgili risklerin farkında olmalı ve uygun önlemleri almalıdır. Elektronik iletişimle ilgili üç ana sorumluluk alanı, kişisel verilerin gizliliği ve korunması, yanıt süresi ve iletişimin netliğidir.