REM Uykusu: Uykunun En Önemli Evresi

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

REM uykusu siz uyuduktan doksan dakika sonra başlar. Daha hızlı nefes alır, gözleriniz rastgele, hızlı hareketler yapmaya başlar ve kabuslar daha etkili hale gelir. Merak uyandıran şey ise, beynin bu evrede, uyanıkken olduğu gibi aynı şekilde aktif olmasıdır. Niçin? Çünkü beyin bu evrede en önemli görevlerinden birini yerine getirmektedir.

Uykunun bu evresi 50 yıldan fazla bir süre önce keşfedilmiştir. Bununla beraber, REM uykusu (hızlı göz hareketli uyku) hala gizemini korumaktadır. Örneğin, bilim insanları bu evrede beynin uzun süreli yeni hatıralar oluşturduğunu bilmektedirler.

Bu konuda bildiğimiz diğer bir şey de; REM evresinde beynin ilgisiz olarak kabul ettiği bilgileri ayırıp atması ve önemli olanlarını muhafaza etmesidir. Bu süreç boyunca, bizi olduğumuz haliyle şekillendirir, öğrenme sürecine yardım eder, yaşadığımız deneyimleri bünyesinde toplar ve bilişsel, duyumsal ve duygusal düzeyimizi olgunlaştırıp, geliştirir.

Uzmanların bilemedikleri şey ise beyne bu muhteşem REM evresine aniden geçiş yaparken neyin rehberlik ettiğidir. Nature dergisinde yayınlanan bir çalışmada, nörologlar Jon Lu ve David Sherman, beyin kökünde bulunan bir “anahtarın” varlığını açıklamışlardır.

Bu durum daha canlı rüyalara “geçiş yapmak” için bir grup özel nöronun varlığıyla açıklanabilir. Bu evrede insanlar uyurgezer olabilir ve ayrıca beynimiz gün içinde kodlanmış olan bütün o hatıraları tekrar organize eder.

“Rüyaların yapıldığı maddeden yapılmışızdır biz ve uykuyla çevrilidir küçücük hayatlarımız.”

– William Shakespeare

REM evresi ve uykunun temeli

Sherlock Holmes, Doktor Watson’a bütün sıkıntıların ilacının uyku olduğunu söylerken haksız değildi. Biz dinlenirken, enerjimizi ve sağlığımızı geri kazanırız. İyi bir gece uykusu stresi azaltmak için ideal bir mekanizmadır. Hayata farklı açıdan bakmamızı ve daha zinde düşünmemizi sağlar.

Uyku biyolojik bir gerekliliktir. Beynin REM evresi boyunca kontrolü ele alması esastır. Gerçekte hepimizin dört veya dokuz saat bir uyuma evresi olduğunu biliyoruz ve bunların her biri beş devire ayrılır. Son beş devir o ilginç rüyaları gördüğümüz ve beynimizin bazı önemli görevleri yerine getirdiği REM bölgesidir.

Yeni doğmuş bebekler çoğu zamanlarını REM uykusuyla geçirirler. Bu onların gelişmelerinin en önemli döneminde deneyimlerini daha iyi bütünleştirmelerine yardım eder. Fakat 6 yaşından sonra bu evre epey kısalır ve yetişkinlerle aynı süreye kadar iner.

Ayrıca, Una de Karni ve BS Rubenstein gibi bilim insanları tarafından Science dergisinde yayınlanan bir çalışmada, REM evresinin algılamada, odaklanmada, uyarılara cevap vermede ve varlığımızı sürdürebilmek için çevremizle ilgili bilgi edinmede bir anahtar olduğunu açıklamışlardır.

İnsanlar gibi bütün memeliler ve kuşlar da rüya görürler ve REM uykusuna dalarlar. Ama aynı şeyi balıklar, kertenkeleler ve kaplumbağalar için söyleyemeyiz.

REM uykusu esnasında beynimizde ve vücudumuzda neler olur?

Bu evre paradoksal uyku (PS) olarak da bilinir. Çünkü beynin bu evrede tuhaflığına tanık olunur: senkronizasyonu bozulmuş, hızlı ve düşük voltajlı.

Uzmanlara göre uykunun bu evresini düzenleyen beyin bölgesi beyin köküdür. Kortikal ve talamik nöronlar daha çok depolanır ve asetilkolin denilen nörotransmitterlerin sayıları artar. Ve REM evresine geçiş yaparız. Genellikle vücudumuzda şu belirtiler görülür:

• Daha hızlı nefes alma.
• Gözlerin hareket etmesi.
• Kasların kasılması.
• Cinsel uyarılma.
• Canlı rüyalar.

REM uykusunun nasıl çalıştığını öğrenmek için, uyku döngüsünün diğer evreleri hakkında bilgi edinelim.

1. Evre

Bu evrede uyanmanız veya yüksek bir yerden düşüyormuş gibi hissetmeniz en bilinen şeylerdendir. Kasların elastikiyeti azalmaya başlar ve alfa ve teta dalgaları baskındır.

2. Evre

Vücut derin uykuya hazırlanır ve kalp atışı ve vücut sıcaklığı düşmeye başlar. Bu aşamada uykunun en önemli evresine geçiş yapmak için hazırlık yapılır.

3. ve 4. Evreler

Bunlar derin uyku evreleridir. Çoğunluk itibarıyla delta dalgaları mevcuttur ve nokturnal terör ve uyurgezerlik gibi uyku düzensizlikleri bu evrelerde görülebilir.

Bu NREM evreleri boyunca vücut kendini yeniler, dokular iyileşir, artık işe yaramayan hücreler elimine edilir ve bağışıklık sistemi gereksiz maddelerden kurtulur. Çocuklar uykularının bu evrelerinde büyür ve gelişirler.

Rem uykusu

Uyumaya başladıktan yaklaşık 90 ila 100 dakika sonra REM uykusuna dalarız. Beyin dalgaları biz sanki uyanıkmışız gibi aktiftir, rüyalarımız daha anlamlıdır ve vücudumuz kas elastikiyetini kaybeder. Teta dalgaları etkilidir ve beyin gün içinde yaşadığı deneyimleri ve topladığı bilgileri uzun süreli bellekte bütünleştirir.

Bu döngü bir gece uykusu boyunca 4 veya 5 kez tekrarlanır. Her bir döngüde, REM evresi daha uzun sürer, ilk önce 10 dakikayla başlar ve 1 saate kadar uzar (eğer 30 yaşın altındaysanız 2 saat, 65 yaşın üzerindeyseniz yarım saat).

Enerjimizi geri kazanmanın anahtarı sadece iyi bir uyku hijyeni sürdürmekte değildir. REM evresine ulaşmak için iyi bir uyku uyumak bilişsel sürece, hafızaya, dikkate, algıya ve uyarılara daha etkili tepki verme özelliğine ulaşmaya bağlıdır.

Shakespeare bir defasında rüyalarını beslemeyen bir insanın çabuk yaşlanacağını söylemiştir. Buna, uyumayan bir insanın rüya görmeyeceğini ve rüya görmeyenlerin de yaşanmaya değer bir hayat yaşamayacaklarını ilave edebiliriz.