Parasosyal İlişkiler Nelerdir?

Birçok insan parasosyal ilişkiler nelerdir, merak ederler. Ancak, bunu cevaplamadan önce lütfen aşağıdaki soruyu cevaplayın. Medyanın davranışlarınız üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu hiç merak ettiniz mi? Bunun garip bir soru olduğunu düşünebilirsiniz, ancak bu, bu ilişki türü ile ilgilidir. Temel olarak, parasosyal ilişkiler, insanların sosyal medya aracılığıyla “tanıdıkları” insanlar ile geliştirdikleri ilginç bir fenomeni ifade eder.

Bu, hepimizin yüzleşmesi gereken bir gerçektir. Sosyal medyanın (farklı faktörlere bağlı olduğundan potansiyel olarak) insanların davranışlarını, düşüncelerini ve eylemlerini etkileme becerisine sahip olduğu inkar edilemez.

Çoğu durumda, kitle iletişim araçları, bireyleri kendilerine kişiselleştirilmiş bir şekilde hitap edildiğine inandırmayı sever. Ancak bu gerçek değildir. Gerçek şu ki, tüm izleyiciler homojen bir insan kitlesinden başka bir şey değildir. Örneğin, spam e-postaları düşünün. Milyonlarca kişiye gönderilmiş olsalar da yine de orada adınız yazar.

Bu yazımızda, parasosyal ilişkilerin ne olduğu, neden ortaya çıktığı, onlarla ilişkili duygular ve davranışlarımızı nasıl etkilediği hakkında konuşacağız. Okumaya devam edin!

Parasosyal İlişkiler: Tam Olarak Nedirler?

Parasosyal ilişkiler bireylerin ünlü kişiler ya da sosyal medya fenomenleri ile kurdukları ilişkilerdir. Gerçekte, bu ilişkiler ister gerçek ister kurgusal olsun, herhangi bir medya karakteri ile ortaya çıkabilir. Aslında bu çizgi film karakterlerinde dahi olabilir.

Bunu biraz daha net bir şekilde görebilmeniz için biraz egzersiz yapalım. Öncelikle, süpermarkette ünlü biriyle, kendinizi bağdaştırabildiğiniz biriyle karşılaştığınızı hayal edin. Muhtemelen ona uzanırsınız, bir imza istersiniz ve bir türlü sohbet kurmaya çalışırsınız. Aslında onları tanımıyor olsanız da, sanki onları önceden beri tanıyormuş gibi davranabilirsiniz.

Bu nedenle, parasosyal ilişkiler sahte sosyal ilişkilere işaret eder. Bu ilişkiler gerçek değildir; o kişiyle gerçek hayatta karşılaşma arzusundan ya da hatta ona olan hayranlığınızdan kaynaklanırlar. Sizin de görebileceğiniz üzere, zihin çok aldatıcı olabilir!

Gerçekte, o kişiyi gerçekten tanımasanız da bu ilişkiyi yakın ve samimi olarak algılamak mümkündür; ama aslında bu kişinin sadece sosyal medyada ne göstermeye karar verdiklerini bilirsiniz. Buna ek olarak, uzmanlar bunun karşılıklı olmayan bir ilişki olduğunu da onaylıyor, bu nedenle bu yalancı bir bağdan başka bir şey değildir.

Bu Terim Nereden Geliyor?

Horton Donald ve Richard Wohl adlı yazarlar 1956 yılında ilk kez parasosyal ilişkiler hakkında konuşmuşlardır. Özellikle, kavramı “bir medya insanı ile son derece yakın bir ilişkinin bilinçsizce yaratılması” olarak tanımlamışlardır.

Dahası, bu yazarlar bu tür bir ilişkinin tek taraflı olduğunu (hiçbir şekilde karşılıklı olmadığını) eklemişlerdir. Onlara göre ve Caro’nun (2015) aktardığı gibi, bu “izleyicinin medya figürleriyle karşılıklı etkileşim illüzyonuna” atıfta bulunur.

İlgili Duygular

Parasosyal ilişkilerin bir özelliği, bireyin söz konusu medya kişisiyle çok özdeş hissetmesidir. Sonuç olarak, bu, o kişiyle gerçek bir ilişkisi varmış algısını sağlar. Elbette, onlara karşı güçlü bir empati geliştirirler. Bunun tersi de olabilir (o kişiye karşı reddetme ya da hoşlanmama hissi yaşamak).

Bu tür ilişkileri en çok karakterize eden şey, birisini sadece sosyal medya platformlarında görerek ya da takip ederek gerçekten tanıma duygusudur. Oldukça özel bir ilişkidir çünkü gerçekte tamamen tek taraflıdır. Bu, neden yalancı bir bağdan bahsettiğimizi açıklıyor.

Öte yandan, iletişimci Ileana Caschi’ye göre, parasosyal ilişkiler, yalnızca birileri hakkında konuştuğu için belirli medya içeriklerinin farkında olmamızı sağlayan iletişimsel bir fenomendir. Bu durum, izleyicinin bir parçasından daha fazlası olduğumuza inanmamızdan kaynaklanır. Beynin aslında bununla çok fazla ilgisi vardır, bunun ne şekilde olduğunu öğrenmek için okumaya devam edin.

İnsanlar Kimlerle Parasosyal İlişkiler Geliştirir?

Görebileceğiniz üzere, bu tür bir ilişki herhangi bir ünlü kişi ile gelişir (hatta kurgusal bile olabilir). Televizyonda, radyoda, sosyal ağlarda ve hatta gazetelerde görülen insanlar ile olabilir.

Ek olarak, bu, müzik sanatçıları, aktörler, sporcular, sunucular, politikacılar ve TV şovu sunucularıyla da olabilir. Elbette bu, çizgi filmlerin kahramanları gibi kurgusal karakterleri de içerir (bu çoğunlukla çocuklarda olur).

Bu İlişkiler Ne Kadar Sürer?

Parasosyal ilişkiler belirsiz olduğu için bu sorunun somut bir cevabı yoktur. Dürüst olmak gerekirse, süre, o medya çalışanının birey için ne kadar dikkate değer ya da önemli olduğuna bağlıdır. Aynı zamanda o kişinin medyada ne kadar süre boyunca gündemde olduğu ile de ilgilidir.

Bu İlişkiler Neden Gelişir?

Bir bakıma, parasosyal ilişkilerin ortaya çıkması bilinçdışı ile ilgilidir. Bunu basit bir örnekle açıklayacağız. Ünlüleri televizyonda gördüğünüzde (ya da radyoda dinlediğinizde, YouTube’da izlediğinizde vb.), zihniniz bilinçsizce tüm bu içeriğin sizin için yaratıldığına “inanır”.

Diğer bir deyişle, o içeriğin tüm izleyicileri arasında sadece bir kum tanesi olduğunu bilseniz bile, zihniniz sizi kandırır ve sizi içeriğin belirli bir şekilde size özel olduğuna inandırır. Bu, neden belirli bir kişi ya da bağlam türü ile bu kadar çok ilişki kurabileceğinizi açıklar.

Sosyal Medya İnsanlarının Stratejileri

Diğer yandan, bahsettiğimiz ve bireylerin aralarında parasosyal ilişkiler geliştirdiği bu insanlar, bu tür duyguları geliştiren mekanizmaların son derece farkındalar. Bir örnek, kameraya bakmaları ve izleyicilerine (hepimize) doğrudan bir şekilde hitap etmeleridir. YouTuber’lar ya da TV şovu sunucuları bunu çok yapma eğilimindedir.

Hatta, nörobilim alanı beynin, bir kişinin dikkatini verdiğinin bir işareti olarak doğrudan gözlere bakmaya programlandığını ortaya koymaktadır.

Diğer bir deyişle, gözünüzün içine baktıklarını algılamak, doğrudan sizinle konuştuklarını hissetmenize neden olabilir. Sonuç olarak, beyniniz, hayran olduğunuz kişinin sizi bir dereceye kadar tanıdığı çıkarımını yapar.

Kısacası, konuştuğumuz her şey artı bu insanların sözlü ve sözsüz dilleriyle uyandırdıkları empati ve dikkat duyguları, parasosyal ilişkilerin ortaya çıkmasını kolaylaştırır. Kişinin güvenilirlik derecesinin ve fiziksel ve entelektüel çekiciliğinin bunda rol oynadığını belirtmek de çok önemlidir.