Nietzsche Neden Hasta Olduğumuzu Düşündü?

Filozof, Nietzsche (1844-1900), muhtemelen tarihin en devrimci ve en yaygın olarak yorumlanmış düşünce okullarından birini yaratmıştır. Onunla Tanrı’nın öldüğü ve dünyayı yeni bir görme ve anlama şekli olduğu fikri ortaya çıkmıştır.

İnsanları ve düşüncelerini, en büyük korkularımızdan kurtulmak için sofistike bir girişime hapsettiğimiz hapishaneden kurtarmaya çalışan bir yol. Yaşam korkusu, kendimiz ve özgürlüğümüz.

Nietzsche, sorunlarımızın çoğunun kökünün aydınlanmış, demokratik antik Yunan olduğunu düşünmüştü. Mitleri bir kenara bıraktık ve logoya tapmaya başladık. Mağarada gördüğümüz gölgelerden korkan sınırlı yaratıklar gibi görünmemizi sağlayan bir mantığa taptık.

Nietzsche bu tür modernite konusunda şüpheci davranır. Bunun altında saklanan bir şeyin var olduğunu düşünüyor: Hayata, başımıza gelenlere ve sevmediklerimize karşı duyduğumuz acı öfke.

Hastalığın ve trajedinin kökeni

Antik Yunanda Dionysus (hayatını) kaybetti ve Apollo (argümanı) kazandı. Bu da dışarıya yönelik mükemmel hissiyle nasıl hipnotize olduğumuzu açıklar. Olduğumuz yer yüzünden dışarıda ama kendi doğamızdan da uzakta.

• Bizim cezamız ve kaderimiz: sembolik bir formu aşmak ve maddi bir alana geçmek.
• Bu cezayı tersine çevirmenin tek yolu: ölüm.

Bu bugün bile hala kendilerini bombalara sarıp daha iyi bir dünyaya giden yola çıkan köktendinciler için idealdir. Ama bunu yaparken başkalarının hayatını yolculuk biletinin bedeli olarak kullanırlar.

Sokrates Dionizmi (yaşamı) ve Apollonu (aklı) ayırarak bu düşüncenin kapılarını açmış kişi olabilir. Ama Platon buna daha da ekleyip Sokrates metodunu (bilginin meyvesi, aklın başarısı) uygulayan kişidir.

Bu hiyerarşi daha sonra Hristiyanlığa taşındı. Hristiyanlık hayatı ölüme hazırlık veya göz yaşı vadisi olarak tanımladı.

Ölüm bir ceza cennet ise ödüldür. Bu şu anda yaşadıkları sıkıntılardan, açlıktan, vahşetten acı çeken ve güzelliklerin umudunu taşıyan insanlar için idealdi. Şimdi acı çeker ve karşılığını öteki dünyada alırsınız. Ama sadece eğer hak etmeye değecek kadar acı çekerseniz…

Bu bakış aynı zamanda insanlar için ahlaki cezalandırmadır, çünkü en iyi eylemlerimiz asla bize ait değildir. Bunu her akşamın bir sabahı vardır derken de kastederiz. Bu insanların mükemmel olan tanrıyı bize çektirdiği acılar ve yaşattığı zorluklar için haklı çıkarma çabasıdır. Çelişkili öyle değil mi?

Kendimizi köle ediyoruz

Nietzsche’nin düşüncesinin özüne geri dönersek, bu bizim inancımıza dayanan bir bilgi ölçeğini bilgimize göre nasıl yarattığımızdır. Ama hepimiz akıllı insanlarız ve Karanlık Çağlar sonsuza dek süremezdi zaten…

Bu arada, içimizdeki derin duygulardan kurtulmak için en iyi çözümü bilimi kurmaya başladık. Bu anlamda, Nietzsche için, tüm bilim, insanın mağaralarını kazmak için yarattığı mükemmel bir araçtır.

Bilimi bilim olarak kurduğumuzda umduğumuz şey, hepimiz için yazılmış olan kaderi anlamaktı. Her şeyin uyuştuğu bir denklem. Aslında, tüketicilerin şimdi hangi ürünleri satın alacaklarını tahmin etmek için kullandıkları şey gibi.

Nietzsche, nihilizmle bu düşüncenin karşısına çıkar, yani “çekiçle felsefeye” dayanır. Bu, onun felsefesinin yıkıcı parçasıdır. Geleneksel bilgi ve sonuçlarının çerçevesine, özellikle Batı kültürüne ve kültürün yansıdığı diğer yerlere saldırır.

Nihilist pesimizm ve üst insan

Nietzsche, nihilizminin bir parçası olarak, neden hastalandığımızı ve neden Antik Yunanda olanların hepimiz için trajedinin başlangıcı olduğunu düşündüğünü anlatıyor. Onun cevabı, Aydınlanma ve antroposentrizm ile olanlara benzer bir Kopernik büküm gibidir. Ama çok farklı bir tonu ve anlamı var.

Aydınlanma düşünürlerinin aksine, bilimin bizi kurtaracağına inanmadı. Nietzsche aslında bilimin daha akıllı ve dinamik olmasına rağmen sadece dinin yerine geçen bir şey olduğunu düşünmüştü. Hayata olan öfkemize ihanet eden bir din… Sonuç olarak, hastalığımıza ve en temel içgüdülerimizin “baskısına” da ihanet etti.

Din veya bilim (Nietzsche’nin özellikle matematikte gördüğü) yanında bu hasta modernliğin bir başka tezahürü dildir. Hayatı sadece sayılara indirgemeye çalıştığımız gibi, onu da kavramlara indirgemeye çalıştık.

Bu tür bir dil, gerçeği bulmaya çalışmak için kullandığımız kolektif bir araçtır. Ve bu doğru bir şekilde sınıflandırılabilir, nesnelleştirilebilir, ölçülebilir, mutlak olmalıyız… ama yaşadığımız dünya, gerçekten böyle mi işliyor?

Şimdi hastalığı anladık, Nietzsche çözüm olarak ne gördü? Cevabın, değerlerimize yatırım yapmak olduğunu ve üst insanın doğuşuna doğru ilerlediğini düşündü. Üst insan, hayatını tekrar yaşamak isteyecek kadar iyi yaşamaya çalışan bir insan.

Bu, Nietzsche’nin düşünce ekolünün gerçek anlamda dinamik bir parçası, onun şüphe aşılama ve hayatı kucaklamayı birleştirdiği noktasıdır.