Kesintili Uyku ve Olumsuz Etkileri

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 29 Mart, 2022

Kesintili uyku ve neden olduğu sonuçlar, yetersiz uyumaktan daha ciddi olabilir. Peki nasıl? Bu konuda biraz daha net fikir sahibi olabilmek için çeşitli sebeplerden dolayı bir türlü sürekli uyuyamadığımız ancak bir yandan da uyanamadığımız geceleri düşünelim. Bir sonraki gün sadece kendimizi aşırı yorgun hissetmekle kalmaz, aynı zamanda sürekli olarak kötü bir ruh hali içinde bulunur, duyarsızlık ve motivasyon eksikliği yaşarız.

Uyku bozuklukları düşündüğümüzden çok daha yaygın ve daha ciddi olumsuz etkilere sahiptir. Gece uyanmak uyku dokusunda ve normal bir uyku çevriminde kırılmalara neden olur. Hepimizin bildiği gibi uykunun aşamaları belirli düzen içinde gerçekleşir. Kimi zaman bu düzenin bozulması beynin dengesinin ve vücudun yerine getirdiği diğer metabolizma işlemlerinin tamamen bozulmasına yol açar.

İyi uyumak daha iyi yaşamak demektir. Bu nedenle gece uykusuna dikkat etmek ve sağlıklı uyku için elimizden gelen her şeyi yapmak önemlidir. Çünkü bu biyolojik ihtiyaç sadece fiziksel sağlığı düzenlemez, aynı zamanda psikolojik sağlığımız da buna bağlıdır.

Kesintili Uyku Nelere Yol Açar?

Kesintili uyku pek çok probleme neden olur. Bu durumu genellikle yeni bebek sahibi olmuş çiftler ya da vardiyalı olarak çalışan insanlar iyi bilirler. Bu noktada gece uyku kalitesi deyince hem kaç saat uyuduğumuz hem de uykunun devamlılığı ya da kesintiye uğramamasının önemli birer faktör olarak ön plana çıktığını ifade etmek gerekir.

Sık sık uyanmak bir uykusuzluk (insomnia) türüdür ve bu nedenle de uyku problemi olarak sınıflandırılır. Mesela bir kişi saat on birde yatağa gidip saniyeler içinde uyuyabilir. Ancak sekiz saatlik uyku boyunca 20 defa uyanırsa sağlıklı bir biçimde dinlenemez ve vücut kendini gerektiği gibi toparlayamaz. Aslında bu durum pek çok insanın yaşadığı bir problemdir.

Şimdi bu sorunun ne tür sonuçlara yol açtığını görelim.

Beyinde Daha Az Yavaş Dalgaya Yol Açar, Kendine Güvensizlik Artar ve Depresyon Riski Yükselir

Arka arkaya üç gece kesintili uyku uyumak kendimizi daha umutsuz hissetmemiz için yeterlidir. Bu bilgi Baltimore’da bulunan Johns Hopkins Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmada yer almaktadır. Bu araştırmanın yöneticisi ve psikiyatr Patrick Finan, konunun detaylarını şu şekilde açıklamaktadır:

• Uykunun bozulması ve kesintiye uğraması, ruh halimize etkisi açısından uyku eksikliğinden daha tehlikelidir.
• Gece boyunca uykumuz kesintiye uğradığında, uykunun aşamaları da değişir ve bozulur.
• Bu durum NREM olarak adlandırılan aşamadan vücut ve beyin için gerekli olan beşinci aşamaya, yani REM aşamasına geçmemizi imkansız hale getirir.
• Aynı zamanda bu değişimler beyindeki yavaş dalgaların sayısının azalmasına de neden olur.
• Bu tür dalgaların azalması, depresyon gibi çeşitli rahatsızlıkların ortaya çıkma riski ile yakından ilgilidir.

Gece boyunca aralıklı olarak uyumak beyni strese sokar ve uykunun her aşamasında yerine getirmesi gereken görevleri engeller. Tüm bunlar ise ruh halimizi doğrudan ve ciddi bir biçimde etkiler.

Uzun Süreli Bellek Kaybı ve Bilişsel Problemler

Kesintili uyku tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Özellikle bu sorun uzun süre devam ederse çok ciddi problemleri de beraberinde getirebilir. Hollanda Nörobilim Enstitüsü Uyku ve Bilişsellik Bölümü tarafından yapılan bir araştırmada, bu tür durumlarda görülen en yaygın sonuçlardan birinin hafıza kaybı olduğu ifade edilmektedir.

• Uykunun yapısı ve çevrimleri, öğrenilen, görülen, hissedilen, tecrübe edilen vb. her şeyin doğru bir biçimde zihinde yer etmesi için gereklidir.
• Yavaş dalgalar ve daha sonra REM aşamasında tüm bu gerçekleri deklaratif bellekte (uzun süreli bellek) bir araya getirir ve doğru bir biçimde zihnimize kazırız.
• Kesintili uykunun diğer olumsuz sonuçları, konsantrasyon problemleri ve karar verme konusunda yaşanan zorluklardır. Gece yeterince dinlenememek reaksiyonlarımızı yavaşlatır ve günlük hayatta karşımıza çıkan problemlere tepki verme kapasitemizi düşürür.

Bunların dışında konuyla ilgili diğer bir önemli detay daha bulunmaktadır. Eğer bu sorunu yıllardır yaşıyorsanız, bilişsel anlamda yetersizlikler gösterme riskiniz de artıyor demektir. Bu sorun yüzünden neredeyse hiç farkında olmadan daha kırılgan, daha az çevik, daha düşük sayıda nöron bağlantıları bulunan ve Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklara yakalanma riski çok daha yüksek bir beynin şekillenmesine neden oluruz.

Kesintili Uyku ve Yol Açtığı Sorunlar: Migren

Haftalar ve aylar süren uyku bozuklukları genellikle baş ağrısına sebep olur. Bu durumu pek çoğumuz mutlaka yaşamışızdır. Kötü bir gecenin ardından adeta klasik hale gelen o sersemlik hali zaman içinde migrene dönüşebilir.

Beyin REM aşamasına ulaşamadığında bu durumun en yaygın sonuçlarından birinin bu sinir bozucu hastalık olduğunu biliyoruz. Kaliforniya Üniversitesi Nöroloji Bölümü tarafından yapılan bir araştırmada, kesintili uyku ile migren arasında bir ilişki bulunduğu ortaya konmuştur. Bunun nedeni genetik mutasyon olabilir.

Elbette bu konuda bilimin açıklığa kavuşturmaya çalıştığı daha pek çok ilginç detay bulunmaktadır.

Gece Uyanma Problemini Nasıl Tedavi Edebiliriz?

Uyku kesintilerinin arkasında mutlaka bilmemiz gereken bir neden yatar. Eğer yeterince dinlenemiyorsak, uykudan uyandığımızda kendimizi yattığımızdan daha yorgun hissediyorsak ve özellikle baş ağrısı, hafıza kayıpları vs. yaşıyorsak mutlaka bir doktora gitmemiz gerekir.

Huzursuz bacak sendromu ya da uyku apnesinin gece sık sık uyanma sorunu ile ilgili olduğu bilinmektedir. Bunun yanında bu uyku düzensizliği ile ilgili bir diğer faktör de şüphesiz strestir. O nedenle alışılagelmiş uyku ilaçlarına başvurmadan önce sorunun çıkış noktasını anlamaya çalışmalı ve bu tetikleyici etkenleri çözüme kavuşturmalıyız.

Kimi zaman yaşam şeklimize dikkat etmek ve uyumadan iki saat öncesinde teknolojik cihazları bir kenara bırakmak, daha huzurlu ve rahat bir biçimde dinlenme aşamasına geçmemize yardımcı olur. Bu sayede hiç kesintiye uğramadan rüyalarla dolu bir gece geçirebiliriz.