Uyku Apnesi: Nedenleri, Uyarı İşaretleri ve Tedavisi
Uyku apnesinin, bir insanı oksijenden mahrum bırakan ve uyuku zamanından çalan bir hastalık olduğunu söylerler. Horlamadan çok daha fazlasıdır. Uyku apnesi, nüfusun neredeyse % 5’ini etkiler ve diğer hastalıklarla da ilişkilidir.
Normal olduğunu düşündüğümüz bazı fizyolojik süreçler aslında ne normal ne de sağlıklıdır. Hepimizin özellikle de erkeklerin gece horladığı ve dolayısıyla, doktora gitmeye gerek olmadığı söylenir. Ama bu doğru değil. Uyku apnesi aslında ciddi bir durumdur ve düşündüğümüzden daha yaygındır. Erkekleri ve kadınları eşit olarak etkiler ve sonuçları çok ciddi olabilir.
Horlama için doktora gitmene gerek olmadığını söylemek yanlış olur. Uyku apnesi ölümcül olabilir ve bunun için basit bir sebep vardır. Uyku apnesi, uyku sırasında aniden solunumun kesilmesidir. Kişi 5, 6 veya hatta 10 saniye boyunca nefes almayı durdurabilir. Vücut daha sonra uyanmadan nefes alma işlemini otomatik olarak yeniden başlatır.
İlk başta zararsız gibi görünse de, bunun tekrar tekrar, bazen de günde 20 kez yaşandığını unutmayın. Şimdi sonuçların neden bu kadar ciddi olduğunu görebilirsiniz, özellikle de bu durumun her gece yaşandığını düşünürsek.
Bu zararsız bir hastalık değildir. Sadece erkekleri etkilediği fikri de yanlıştır: Hem erkeklerin hem de kadınların bu sendromu eşit olarak yaşadığını gösteren çalışmalar vardır.
Uyku apnesi nedir ve belirtileri nelerdir?
Birçok insan bu hastalığı yaşıyor ve bunu bilmiyor. İnsanlar kendi horlamalarını duymaz ya da nefes almada ani bir kesinti olduğunu fark etmezler. Ancak bir kesinti meydana geldiğinde, hava yolları daralır ve havanın ulaşamadığı akciğerler çöker. Vücut oksijen almayı durdurur, kandaki CO2 seviyesi yükselir ve beyin 7 ila 10 saniye boyunca oksijen alamaz.
Bir süre sonra, kişi normalden çok daha gürültülü bir horlamadan sonra tekrar nefes almaya başlar. Yüzdükten sonra havaya çıkan veya boğulduktan sonra tekrar nefes alan biri gibi. Saat başına kesinti sayısına bağlı olarak hastalık, 3 kategoriye ayrılabilir:
- Hafif: kesintiler saatte 10 ila 20 arasında gerçekleşir
- Orta: kesintiler saatte 20 ila 30 kez gerçekleşir
- Şiddetli: kesintiler saatte 30 kereden daha fazla meydana gelir
Uyku apnesinin nedenleri
Uyku apnesi rahatsızlığına yol açabilen çeşitli nedenler vardır. Apne deyince orta yaşlı ve aşırı kilolu bir erkek gelebilir aklınıza. Geceleri horlayan, gün içinde ise bitkin olan ve kahve içmeden çalışamayan biri. Ama uyku apnesinin çok daha farklı olduğunu ve birçok sebepten kaynaklanabileceğini belirtmemiz gerek.
- Nazal septum deviasyonu
- Solunum yolundaki polipler
- Büyük damak
- Yüz özellikleri: yüz şekli, alt çene boyutları, boyun uzunluğu, vb.
- Obezite
- Hipertiroid
- Sigara içmek: tütün solunum yollarında iltihaba neden olabilir
- Beynin geceleri kısa süreli olarak solunum uyarıları göndermeyi bıraktığı bir beyin bozukluğu. Bu sebep nadirdir.
Tekrar vurgulayalım: uyku apnesi hem erkekleri hem de kadınları etkiler. Bununla birlikte, kadınların menapoz sonrasında bu sıkıntıyı yaşaması daha yaygındır zira bu dönemde çeşitli metabolik değişiklikler probleme katkıda bulunur.
Uyku apnesinin sonuçları
Uyku apnesinin ana etkisi açıktır: kişi iyi bir gece uykusu alamaz ve dolayısıyla, gün içinde uykulu ve yorgun olur. Ciddi durumlarda ise günlük işlerini hiç yapamazlar, aşırı yorgunluk yaşarlar.
- Ağız kuruluğu
- Aşırı terleme
- Sayıklama
- Baş ağrısı
- Bacaklarda ödem (ciddi durumlarda)
- Odaklanmada zorluk
- Hafıza kaybı
- Hiperaktivite (çocuklarda)
Daha ciddi sonuçlar:
- Hipertansiyon
- Astım
- Atriyal fibrilasyon
- Belirli kanser türlerini geliştirme riskinin artması
- Böbrek sorunları.
- Bilişsel ve davranışsal bozukluklar: dikkatte azalma, motor beceriler ve sözel ve görsel-mekansal hafıza ile ilgili sorunlar.
- Demans riskinin artması.
- Kalp ve kan damarı hastalıkları. Örneğin ateroskleroz, kalp krizi, kalp yetmezliği ve inme gibi hastalıklar.
- Glokom, göz kuruluğu vb. gibi göz bozuklukları.
- Glukoz intoleransı ve tip 2 diyabet dâhil olmak üzere metabolik bozukluklar.
- Gestasyonel diyabet gibi gebelik komplikasyonları.
Uyku apnesi tedavisi
Tedavi hastaya ve nedene bağlı olacaktır. Örneğin, hipertiroidizmden kaynaklanıyorsa farklo, nazal septum deviasyonunun neden olduğu bir durumdan kaynaklanıyorsa farklı bir tedabi uygulanacaktır. En yaygın tedaviler şunlardır:
- Yaşam tarzında değişiklikle:daha sağlıklı beslenme ve daha fazla fiziksel aktivite.
- CPAP makinesi gibi gece kullanılacak bir nefes alma cihazı. Bu cihaz basınçlı havayı dışarı püskürtür ve bir yüz maskesiyle kullanılır.
- Çeneyi yeniden konumlandıran cihazlar: üst ve alt dişleri kapatıp üst hava yolunu engellememesi için çeneyi doğru konumda tutan cihazlar.
- Dişli tutan cihazlar: dili ileri pozisyonda tutarak hava yolunu engellemesine yarayan cihazlar.
- Dilin konumunu düzeltmek için eğitim ve böylece dudakları, dili, yumuşak damağı, yanal faringeal duvar ve yüzü kontrol eden kasları güçlendirmek.
Son olarak, en ciddi durumlarda uyku sırasında nefesi düzeltmek amacıyla ameliyat yapılabilir. Gördüğünüz gibi tedavi kişiye göre değişmektedir ama amaç daima kişinin uyku kalitesini ve nihayetinde yaşam kalitesini yükseltmektir.
Kaynakça
- García Urbano, J. (2012). Roncopatía y Apnea Obstructiva – Soluciones a los problemas del sueño. ISBN 978-84-937238-9-7.
- Friedman, Michael (2009). Apnea del sueño y roncopatía: tratamiento médico y quirúrgico. Elsevier España.