Her Şey Göründüğünden Çok Daha Basittir (Etraflıca Düşünme)
Belli bir şekilde düşünmeye öyle alışkınız ki yaşadıklarımıza başka bir şekilde odaklanmak karmaşık ve neredeyse imkansız hâle gelmiş durumda. Mesele şu ki, bu düşünce tarzı, bir şeyler yapmak için bir kısa yoldan ziyade bir engeldir. Bunun bir alışkanlığa dönüşmesini önlemek için, size sorunları ve zorlukları çözmenin yeni bir yolunu göstermek istiyoruz. Bu yeni yol, etraflıca düşünme (lateral thinking) olarak adlandırılır.
“Etraflıca düşünme” terimi, psikolog Edward de Bono tarafından alternatif bir düşünce tarzından bahsetmek için ortaya atılmıştır. Genelde sahip olduğumuz mantıksal ve etraflıca akıl yürütme şeklinden kurtulmakla ilgilidir, böylece herhangi bir sorun ya da duruma özgün, yaratıcı çözümler arayabiliriz.
Bu makalede, etraflıca düşünmeyi ve zihinsel çerçevelerin mantığını gözden geçireceğiz . Ardından çözmeyi denemeniz için birkaç bilmece sunacağız. Bu meydan okumayı kabul ediyor musunuz?
“Bazı şeyleri görüyor ve ‘Neden?’ diye soruyorsun. Oysa ben hiç olmayan şeyleri hayal ediyorum; ve ‘Neden olmasın?’ diyorum.”
– George Bernard Shaw
Bir rutin olarak etraflıca düşünme
Hepimiz mantıksal akıl yürütmeye alışkınız. Bu, etraflı bir şekilde düşünmek ve problemleri çözmek için sırayla adım atmak, çözene kadar adım adım ilerlemek anlamına gelir. Küçüklüğünüzden beri hayatın labirent dolu bir dünyada tam potansiyelinizi kullanarak çözmek zorunda olduğunuz karmaşık bulmacalardan oluştuğunu öğrendik.
Tabii ki hayat kolay değildir ve aklınızın yolları, çoğu zaman, bir araya getirmeyi öğrenmeniz gereken bir yapboza benzer. Ya da, diğer zamanlarda, denemeyi bırakmanız gerekir. Hepimiz çevremizdeki her şey için bir açıklama bulmaya çalışmaya alışkınız.
Esasen kendinizi yeterli bilgiye sahip olmadığınız bir durumda bulduğunuz zaman, dünyayı anlama biçiminize bağlı olarak eksik olduğunuz tüm bilgileri doldurursunuz. Ve ayrıca bunu deneyimlerinizden oluşturduğunuz öğrenim türüne bağlı olarak yaparsınız.
Gerçek şu ki, bu doğrusal düşünme tarzı, daha ileri bakamadığınızda bazen sorunlara neden olabilir. Düz bir çizgiden başka yollar olduğunu bugüne kadar kimse söylememiştir size. Esasen dilediğiniz yönde gidebilirsiniz ve böyle yaparak beyninizi de uyarmış olursunuz.
Etraflıca düşünmeyi uyandırmak
Gördüğünüz gibi mantık bir adımdan diğerine geçmeniz gerektiğini söyler. Bu sayede cevaba giderek yaklaşırsınız. Fakat etraflıca düşünmede, göründüğünden daha basit olan bulmacaları çözmek için mantıksal düşünme sürecini terk etmeniz gerekir.
Bu yeni düşünce tarzıyla, adım adım düşünmeyi bırakmalısınız. Bunun yerine, etraflıca düşünmelisiniz: yani etrafa da bakarak. Çözümler ise düşündüğünüz kadar ulaşması zor değil. Yani orada ne olduğu ve ne olabileceği hakkında fazla bir şey düşünmenize gerek yok. Şimdi bir deneyin!
Oyunun kuralları
Bu noktada problemleri çözme ve etraflıca düşünceyi kullanma konusunda zekânızı ve yaratıcılığınızı arttırmak için bir oyun önereceğiz. Talimatları okuduktan sonra işe başlayabilirsiniz:
- Bilmeceleri gerçekten iyi okuyun.
- Hangisini en çok beğendiğinizi seçin.
- Nasıl çözüleceğine dair herhangi bir bilgi ARAMAYIN.
- Çözümü zaten biliyorsanız, başka birinin çözmesine yardım etmeyi deneyin. Ama onlara doğrudan cevabı söylemeyin. Herkesin kendi başına çözümlere ulaşmasına yardımcı olun.
- Sosyal medya sayfalarımıza katılıp yorum yapın.
Asansördeki adam
Bir adam bir binanın onuncu katında yaşıyor. Her gün işe gitmek ya da alışverişe çıkmak için asansörle zemin kata iniyor. Geri döndüğünde, asansörü her defasında yedinci kata çıkarıyor ve daha sonra onuncu kattaki evine merdivenleri kullanarak yani son üç katı yürüyerek çıkıyor. Bunu neden yapıyor?
Tarlada ölüm
Bir adam bir tarlada ölü yatıyor. Yanında açılmamış bir paket var. Tarlada ise başka bir yaratık yok. Peki adam nasıl öldü?
Bir ipucu – adam o yere yaklaştığında öleceğini biliyordu.
Bardaki adam
Bir adam silahını çekip biraz önce su istemiş olan adama doğrultur. Adam “teşekkür ederim” deyip dışarı çıkar.
Mısır
Anthonius ve Kleopatra Mısır tarzı bir evin zemininde ölü yatıyorlar. Yakınlarda kırık cam var. Tek tanık bekçi köpeği. Vücutlarında hiç iz yok ve zehirlenmemişlerdir. Peki nasıl öldüler?
Mavi gözlü adalılar
Bir adada 100 kişi var. Hepsinin gözleri mavi ya da kahverengi. Kendilerininkiler hariç herkesin göz rengini görebiliyorlar. Bunun hakkında konuşmalarına izin verilmiyor ve ayna da yok. Ayrıca mavi gözleri olduğunu öğrenen herkesin ertesi sabah saat 8.00’de adayı terk etmesi gerektiğini söyleyen bir yasa var. Bütün adalılar aynı akıl yürütme kabiliyetine sahiptir ve hepsi tamamen mantıklı kişilerdir.
Bir gün biri adayı ziyarete gelir. Özel olarak bir kişiye işaret etmeden herkese bakarken şöyle der: ‘Denizde bunca zaman geçirdikten sonra, en az bir mavi gözlü kişi daha görmek ne harika!’ Acaba bu yorum, adalılar için nasıl bir sonuç yaratacaktır?
Yoldaki keşiş
Bir keşiş güneş doğarken manastırından ayrılıp bir dağın zirvesine kadar üç saat boyunca bir yolda yürür. Dinlenmek ve uyumak için durur ve sabah aynı saatte dağdan aşağı inip manastırına geri döner.
Geri dönmek için aynı zamanı harcamaması muhtemeldir ve aynı hızda gidip gitmemesi ya da dinlenmek için kaç kez durduğu fark etmez. Fakat keşiş yol üzerinde aynı noktayı bir gün farkla yine aynı saatte geçmiştir. Neden?
Cevaplar
Asansördeki adam
Adam bir cücedir. Asansörün 10. katı gösteren düğmesine erişemediği için 7. tuşa basar ve sonra merdivenlerden evine çıkar. Öte yandan, zemin kat düğmesine kolayca erişebildiği için aşağı inerken sorun yaşamaz.
Tarlada ölüm
Adam bir uçaktan atlamış ve paraşütü açılmamıştır.
Bardaki adam
Adamı hıçkırık tutmuştu. Barmen adamın konuşmasından bunu hemen anladı ve onu korkutup şok yaşatmak için silahını çekti. Yöntem işe yaradı ve adamın hıçkırığı geçti. Böylece adamın su içmeye ihtiyacı kalmadı.
Mısır
Antonius ve Kleopatra bir köpeğin kırıp döktüğü akvaryumda yaşayan iki japon balığıdır.
Mavi gözlü adalılar
Mavi gözlü tüm insanlar adadan ayrılacaktır.
Mavi gözlü tek bir kişi olsaydı, bunu bilirlerdi çünkü diğer 99 insanın kahverengi gözleri olur ve mavi gözlü kişi adadan ayrılırdı.
Eğer mavi gözlü iki kişi olsaydı (A) ve (B), bunlardan ilki ziyaretçinin ikinci mavi gözlü hakkında konuştuğunu ve yalnızca tek bir kişinin mavi gözlü olduğunu düşünebilirdi. İkinci mavi gözlü de ilk kişi hakkında aynı şeyi düşünürdü. İkisinin de ilk gün adadan ayrılmadığını görünce kendisinin de mavi gözlü olduğunu anlayıp ikinci gün adayı birlikte terk ederlerdi.
Üç mavi gözlü kişi olsaydı (A), (B) ve (C) yine aynı şey olurdu. Çünkü ilk kişi, diğer ikisinin adadan ayrılmadığını görecek, bu yüzden kendisinin de mavi gözlü olduğunu anlayacaktı. Diğer ikisi de diğer iki kişinin ikinci gün adadan ayrılmadığını görünce üçüncü gün adadan birlikte ayrılmaları gerekecektir.
Ve tüm mavi gözlü adalılar oradan ayrılıncaya kadarbu böyle devam eder.
Yoldaki keşiş
Bu bilmeceyi cevaplamak için karşıt noktalardan aynı anda ayrılan iki keşiş olduğunu hayal etmelisiniz. Eğer aynı yolu izlerlerse, bir noktada birbirlerinin yanından geçmeleri gerekecek… Şimdi her şey açıklanmış oluyor, değil mi?
Bu düşündüğünüzden çok daha kolay. Burada öneli olan şey, zihninizin belirlediği tuzaklara takılmamak ve yeni bakış açıları aramaktır. Etraflıca düşünce size bu konuda yardımcı olabilir. Artık bu yeni bir düşünme şekline şans verme zamanı!